Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

Verfügbare Informationen zu "Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen"

Qualität des Beitrags:

Beteiligte Poster: dersim

Forum: DERSÝM-ZAZA ARÞÝVÝ

Forenbeschreibung: Dersim-Zaza Platformu

aus dem Unterforum: DERSÝM TARÝHÝ, DERSÝM DÝRENÝÞLERÝ

Antworten: 30

Forum gestartet am: Dienstag 05.12.2006

Sprache: türkisch

Link zum Originaltopic: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

Letzte Antwort: vor 15 Jahren, 10 Monaten, 7 Tagen, 20 Stunden, 2 Minuten

Alle Beiträge und Antworten zu "Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen"

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen


Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi




Giriþ-Sunu | Þeyh Hasan Aþireti'nin büyükleri idam, çocuklarý sürgün edilsin denen þikayet dilekçesi | 18.yy ortalarýnda keban madeni için aþiretler arasýnda kavgalar | Keban Maden Emini'nin Zorla Besni Mütesellimi Eðinli Osman ve yandaþlarýný yargýlamasý | Dersim Aþiretleri Hakkýnda | Þeyh Hasan Aþireti'nin idam edilmesi | Ergani Maden Ýþçilerine Gözdaðý | Dersimli Þeyh Hasanlý Taifesinin Yola Getirilmesi | Çevre Ýlçelerin Dersim Hakkýnda Þikayetleri | Þeriata aykýrý davranan Dersim Þeyh Hasan Aþiretinin hakkýndan gelinmesi | Dersimli ve Þeyh Hasanlýlarýn madenlere sahip çýkmamasý | Keban ve Ergani madenleri bölgesi ahalisine verilen serbestlik fermaný | Aþiretlerin Baþka yerlere sürgün edilmek istenmesi | Aþiretlerin cezalandýrýlmalarý istemi | Madenlere iliþkin bazý sorunlarýn adaletle çözülmesi | Aþiretlerin cezalandýrýlmalarý | Þeyh Hasanlýlar Dersim'in güvenliðini saðlýyor | Keban ve Ergani madenlerinin daha verimli iþletilmesi | Madenlerin Tokat'ta eritilmesine son verilmelidir | Ergani yöresinde eþkýya | Harput Yöresi Eþkýyalarý | Keban madeni naibinin kölesi rum oðlan | Madenlere Saldýrý | Arapkirli Bozguncu Hacý Mehmet'in sürgün edilmesi | Kürdistan Kadýsý Kýrýmlý Ahmet Efendi | Diyarbekir yöresinde Sarýlý aþireti | Vergiler Sorunu | Diyarbekir isyanýnda idam edilenler sürgün olanlar | Borçlu olarak ölen Ergani Maden Emini | Kuruçay Yöresinde Eþkýyalar
.......................................................................................................


AHMET HEZARFEN

(Osmanlýca’dan Çeviri)

CEMAL ÞENER

(Yayýna Hazýrlayan)



OSMANLI BELGELERÝ’NDE

DERSÝM TARÝHÝ

(Osmanlýca-Türkçe 50 Orjinal Belge)





Mustafa Kemal Atatürk ve Diyab Aða’nýn dostluðuna saygýlarýmla...

Ahmet Hezarfen



“... Þayet hükümet hizmet ve sadakatimizden þüphe ederse âbâ vü ecdâdýmýzýn eskiden Yukarý Türkistan, Horasan vilayetine bütün mensubini aþiretimizle hicret etmeðe himmet buyursun...” Seyit RIZA (1938 Dersim Olayý Öncesi)

Askeri Tarih Str. Etüd Baþk. Arþivi. Doç. Dr. Yaþar Kalafat

Þark Meselesi ve Þeyh Sait Olayý s. 24-25. Doç. Dr. Ýbrahim Yýlmazçelik, Dersim Sancaðý s. 19)



SUNU... Cemal ÞENER

“Osmanlý Belgeleri’nde Dersim Tarihi” adlý kitap yaklaþýk 50 adet Osmanlýcabelgenin Türkçe’ye çevrilmesinden oluþuyor. Belgeler 1720-1840 yýllarý arasýnda Osmanlý Arþivi’ndekiMühimmeDefterleri kararlarýndan alýnmýþtýr. Adý geçen belgeler Türkçe’ye ilk defa kazandýrýldý. Bölgenin tarihi açýsýndan þüphesiz özel öneme sahip belgelerdir.

Osmanlý Tarihi’nde Yavuz Sultan Selim - Safevi Þah Ýsmail arasýnda gerçekleþen Çaldýran Savaþý bölge açýsýndan ve Türkmenler ile Osmanlý yönetimi açýsýndan önemli bir kýrýlma noktasýdýr. Adý geçen belgeler, Çaldýran’dan yaklaþýk 200 yýl sonraki durumu tesbit ediyor.

Yayýnlanan belgelerin iyi anlaþýlmasý için bölge tarihine kýsaca bir göz atmakta yarar olur kanýsýndayým.

Dersim yada bugünkü adý ile Tunceli; Doðu Anadolu Bölgesi’nde yer alýyor. Doðusunda Bingöl, Batýsýnda Malatya, Kuzeyinde Erzincan, Kuzey-Doðusunda Erzurum, Güneyinde Elazýð bulunuyor. Toplam yüzölçümü 7774 kilometre karedir: Nüfusu yaklaþýk 90 milyondur. (2003).

Tarihçiler Dersim’i; 1) DoðuDersim; Mazgirt, Kýðý, Çarsancak (Peri), Nazimiye vePülümür ile; 2) Batý Dersim; Hozat, Çemiþgezek, Pertek, Ovacýk ve Kemah diye ikiye bölerek anlatýrlar.

Osmanlý tahrir defterlerinde, Türkmanân Ekradý topluluðundan olduðu belirtilen Dersimli Aþireti adýný bu bölgeye vermiþ olabileceði gibi, Der ve Sim yani Gümüþ Kapý tanýmlamalarýndanda bu bölge ismini almýþ olabilir.

Tunceli halkýnýn tarihi, Anadolu’nun Tarihi ile koþuttur. Tunceli Tarihi’ne bakýldýðýnda; Kimmer Türklerinden, Saka-Ýskit Türkleri’nden, Hun Türkleri’nden (363-367) Aðaçeriler’den (466) izleri Dersim’de görmemek elbette olasý deðil. Selçuklu Devleti Anadolu’yu hakimiyeti altýna aldýðýnda bölgede; Saltuklular (Nazimiye), Mengücekler (Pertek, Hozat, Ovacýk, Çemiþgözek, Kemah) etki alanlarýnda kalýr. 1231 yýlýnda Moðollar’ýn akýmlarýndan kaçýp Dersim’e sýðýnan Celalettin Harzemþah’ý bugün bile yaþlý Dersim’lilerden dinlemek olasýdýr. Celalettin Harzemþah’ýn bir Þafi Kürt tarafýndan nasýl öldürüldüðünü ve o’nun mezarýnýn bugün Tunceli’nin Munzur Baba ile birlikte en çok ziyaret edilen mekân olan Sultan Baba yadaDüzgün Baba (Tujik Baba) olduðunu yaþlý Tunceliler torunlarýna anlatmaya devam ederler.

Dersim’in Mogol hakimiyetini, Ýlhanlý hakimiyetini, Timur’lu zamanlarý, Karakoyunlu Hükümdarýnýn yönetimindeki Erzincan, Erzurum veDersimi saymazsak tarihten önemli bir sayfa eksik kalýr. Çaldýran’da Safevi Türkmen Þahý Þah Ýsmail’e yardým eden birçok Türkmen boyunu Osmanlý cezalandýrýnca kendilerini Dersim daðlarýnda bulurlar.

Tarihçilerin tesbitlerine göre bazý Türkmen Aþiretleri bu tarihten sonra Türkçeyi veTürklüðü unuturlar ama daha sýkýca Aleviliðe sarýlýrlar.

Bazý kaynaklar Dersim bölgesinin 1506 da Osmanlý hakimiyetine geçtiði belirtilsede belirtilen tarihin 1514 olma olasýlýðý daha yüksektir. Osmanlý bu yýllara dek Dersim’e girememiþtir. Erzincan ve havalisi Valisi Nur AliBey’i Safevi Devleti göndermektedir. Osmanlý Veziri, Býyýklý Mehmet Paþa Nur Ali Halife’yi Cemiþgezek bölgesinden çýkarmak ister. Ama ondan önce Pir Hüseyin Bey bu iþi gerçekleþtirir.

Tarihçi Bilal Aksoy, Dersim Tarihi kitabýnda “Bölgede Osmanlý hakimiyetinin tesis edilmesinden sonrada, aþiretler arasý mücadelenin bütün Osmanlý tarihi boyunca devam ettiði görülmektedir;” diyor.

Pir Hüseyin Bey’in vefatýndan sonra Dersim bölgesindeki durum yine karýþmýþtýr. Osmanlý müdahale etmiþtir. Dersim bölgesinin hakimiyeti sýrasý ile; Bayburt Sancaðý’na, Diyarbakýr Beylerbeyliði’ne, Erzurum Beylerbeyliði’ne baðlanmýþtýr. 1848 de Dersim, Sancak almaktan çýkmýþ, Hozat’tan idare edilen bir kaza olmuþtur. Ama hakimiyet kurulamamýþtýr. Kitabýmýzdaki belgeler Dersim’in Diyarbakýr’a baðlý olduðu döneme iliþkindir.

1860’dan sonra Dersim’de sýrasýyla, Þah Hüseyin, Gülabi, Mansur, Þeyh Süleyman gibi reisler idareden sorumlu olmuþ. 1875’de Hüseyin Bey Pülümür’e, Gülabi Bey Mazgirt’e Kaymakam olmuþ. Yani Tanzimat’la birlikte bölgede yönetime yöresel hakimlerden Aða ve Þeyhler atanmýþtýr. Bu durum otoritesizliði devam ettirmiþtir.

Dersim’de devlet nüfuzu, 1880 de vilayet olunca kýsmi olarak saðlanmýþ. Ancak “geliri giderine yetmediði için” 1888 de “Ýrade-i Þahane” ile tekrar sancak olmuþtur. Elazýð’a baðlý olarak Osmanlý’nýn sonuna kadar bu durum devam etmiþtir.

Kitaptaki belgelerde devletin maden iþletilmesi ile baþlayan bir dizi toplumsal olaya tanýk olunuyor. Problemleri çözmek için sürdürülen yaklaþýmda zaman zaman etnik ve müzhepsel farklarda devreye giriyor.

Belgelerde; sýkca “Etrak” ve “Ekrat” kelimeleride geçiyor. Bu kavramlara açýklýk getirmek gerekir. “Ekrat” kelimesi Osmanlý Arþiv belgelerinde “göçebe” manasýnda kullanýlmaktadýr. “Etrak” ise; “yerleþik” anlamýnda kullanýlýyor. “Þöyleki ‘Boz Ulus Türkmaný’ derken, Boz Ulus Aþiretinin ‘yerleþik’ olanlarý, ‘Boz Ulus Ekradý’ derken de Boz Ulus Aþiretinin (göçebe) olanlarý kasdedilmektedir. Karakoyunlu Türkmaný, ‘Karakoyunlu Ekradý, CihanbeðlüTürkmaný, Cihanbeðlü Ekradý hep bu manada kullanýlan terimler olup, bu aþiretlerin bir kýsmýnýn “Türk” bir kýsmýnýn ise ‘Kürt’ olduðuna dalalet etmez.” (Doç. Dr. Ýbrahim Yýlmazçelik, Dersim Sancaðý, S.8)

Ekrat kelimesinin Kürt olarak anlamlandýrmanýn yanlýþ olduðunu bir baþka araþtýrmacýmýz ise þöyle anlatýyor. “Araplar 7. yy.da ilk fetihler sýrasýnda Ýran’da karþýlaþtýklarý Kürt kavimleriniTürk’ün çoðulu olan “Ekrat” olarak tanýmlamýþlardýr. Daha sonraki araþtýrmalar göstermiþtirki, Araplar “Ekrat” kelimesini esas itibariyle ‘konar-göçer’ topluluklarýn tümü için kullanmýþlardýr.

Osmanlýlar da ekrat tanýmlamasýný ‘konar-göçer’ aþiretler için kullanmýþlardýr. Yavuz Selim zamanýnda tutulmaya baþlanan tahrir defterlerinde ekrat tabiri Türk olduðu kesin olan bir çok konar-göçer Türk aþireti için kullanýlmýþtýr. Sadece birkaç örnek olmak üzere konar-göçer Kýlýçlý, Döðer, Avþar, Ýðirmidörtlü aþiretleri sayýlabilir.” (Doç.Dr. Ali Tayyar Önder, Türkiye’nin Etnik Yapýsý S. 136)

Konu ile ilgili olarak yazar Baki Öz, “Ekrat Taifesi Osmanlýca’da konar-göçer, henüz konar-göçerliði býrakmamýþ, Kürtleþmiþ Türk boylarýnýn adýdýr,” der. (Aleviler’in Etnik Kimliði, s. 143.)

Dersim tarihi ile ilgili olarak bazý kesimler iddialý tezler savunurlar. Ama bu tezlerini orjinal belgeler ile desteklemekte ayný ýsrarlý çabalarý görmek olanaklý deðil. Biz bu kitapta 1720-1850 yýllarý arasýnda yani yaklaþýk 130 yýllýk bir tarihsel dönemde Osmanlý ile bölge arasýndaki orjinal yazýþmalarýn bir kýsmýný yeni kuþaklara sunuyoruz. Dersim tarihi açýsýndan önemli sayýlabilecek belgeler sayýlýrlar. Dersim’in toplumsal tarihini anlamada ve tanýmlamada önemli iþlevlerinin olacaðý yadsýnmamalýdýr.

Belgeleri yorumlamayý okuyucuya býrakarak, adeta iðne ile kuyu kazarak bu dökümanlarý günýþýðýna çýkaran deðerli çevirmen Ahmet Hezarfen’e ne kadar teþekkür edilse azdýr. Bu belgeleri yayýnlayarak sizlere ulaþtýran Etik Yayýnlarý’nýnda Ahmet Hezarfen gibi tarihi bir hizmet yaptýklarýný bilmem söylemeye gerek var mý? Saygý ve Sevgilerimle…



Mart 2003 Ýstanbul





Kaynak: http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/31934/osmanl%C4%B1-belgelerinde-dersim-tarihi

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

Þ.HASAN AÞÝRETÝ'NÝN BÜYÜKLERÝ ÝDAM, ÇOCUKLARI SÜRGÜN EDÝLSÝN




http://img114.imageshack.us/img114/9053/65930381up4.jpg



“ÞEYH HASAN AÞÝRETÝ’NÝN BÜYÜKLERÝ ÝDAM,

ÇOCUKLARI SÜRGÜN EDÝLSÝN” DENEN

ÞÝKÂYET DÝLEKÇESÝ


Yazý:

Gurre Þevval 1138 (Haziran 1726) yýl Padiþah 3. Ahmet dönemi, Sadrâzam: Nevþehirli Ýbrahim Paþa, Ýran’da yönetimde ise Nadir Þâh’týr. Bu yýl, “LÂLEDEVRÝ”nin en görkemli lâle sevgisi dönemiydi, bir lâle soðaný 100 kuruþ (hatta Mahbub-ý zaman lâ soðanýnýn deðeri 1000 altýndý).

O yýllar, (1722-1727) Osmanlý-Ýran savaþý sürüp gidiyordu.

Kimden:

Çarsancak (Akpazar) ilçesi ahalisinden 31 kiþinin imzalayýp birlikte sunduklarý dilekçe.

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a

Konu:

Çarsancak ilçesi ahalisi Divân-ý Hümâyûn’a sunduklarý toplu dilekçelerinde: O yörede bulunan ÞEYH HASANLI Aþireti’nin eþkiya ve kýzýlbaþ olduklarý, bunlardan can ve mal güvenliklerinin kalmadýðý, üzerlerine gelen devlet güçlerinin bile onlarla baþedemedikleri, Erzurum ve Diyarbekir illeri valileri askeri güçleri bunlarýn hakkýndan gelmeleri, ferman ve mahkeme kararlarýný tanýmayan devlet yetkililerine karþý gelen daha önce bu gibi aþiretlere uygulandýðý gibi, ileri gelenlerini idam, çoluk çocuðunu da genel sürgün etmeleri istenmektedir.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Atabe-i aliyye-i adâlet ünvân ve südde-i seniyye-i saadet niþânü-l-âzâl-i âliyyen ilâ yevmü-l- aþr ve-l-mîzân-ý türûbýna;

Çarsancak (Akpazar) kazâlarýnýn mahzarýyle (toplu dilekçe) arz-ýhâleri budýr ki: ÞEYH HASANLI EKRÂDI(1) eþkiyasý envâ’-ý þekavetiyle (çeþitli hýrsýzlýk) tuðyân ve isyân (azarak baþkaldýrma) üzere ol etraf eyâletler arz idüb (dilekçe sunma) Fermân-ý âlî ile mübâþir ta’y buyurulan Saadetlü âmme-i nâsa (tüm insanlara) merhametlü Sadrâzam velyü-n-niam Efendimiz hazretlerinin yeðeni kýdvetü-l-emsâl ve-l-ekârim (akrabalarý arasýnda pek onurlu ve cömert) el-Hâc ÝBRAHÝMBEY Hazretleri ser-asker ta’yînolunan RÝÞVANOÐLUÖMERBEY’e gelüb yedinde (elinde) olan Fermân-ý celilü-þ þâný teblîð ve feth-i kýraat (açýp okuma) ve mezmûný münifi (içeriði) ma’lûm olub me’mur olan kimesnelere sûret-i fermân tarîr (yazýlýp) olub gönderildikde RÝÞVANOÐLUÖMERBEÐ dahi Malatya’dan kendi taraflarýndan iki bin mikdarý asker ile gelüb Çarsancak kazasýna dahil oldýkda bunlar dahi cümlemiz bin kadar asker ile vardukda ve ÞAH SUVAROÐLU dahi bir mikdar adam ile gelüb ve PALU Beði dahi yüz kadar at ile gelüb iki gece meks (kalýp) idüb “Ben cenge döðüþmeye geledim” de firhar idüb giri gitdi ve DÝYARBEKÝR paþasý mütesellimin (tahsildar) gönderilüb ve Bey hazretleri tarafýndan giden çukadarý (kapýcý) DÝYARBEKÝR bunda (yakýnýnda) soyub uryan (çýplak) dönüb geldükde ve KIÐI voyvodasý (iltizam vergisi toplayan) sûret-i emr-i âlî (yüce emir-ferman) gönderildikde gelmedüðinden maâdâ istimâ’ (iþitildi) olýndý ki ekrâd eþkiyasýndan bir mikdar mal alub gelmedi ve KEMAH dahi fermanda memur olmaðla iki def’a kendülerine çukadar ile ferman sureti vardukda SAGIROÐLUÝBRAHÝMmarîz ve alîl (sakat ve hasta) saç ve sakalý dökülüb gözleri a’mâ olub gelmiye iktidarý olmayub karýndaþý Halil ve oðullarý itas fermân idüb gelmediler ve mezkûr SAÐIROÐLU ÝBRAHÝM KEMAH kasabasý cümle ihâlisi içinde bi-l-ittifak cevap itmiþ: “Benim kardaþým Halil cümle Ekrad eþkiyasýný KEMAH tarafýna getürüb Ekrâd eþkiyasýna muîn (yardýmcý ve yatakdýr ve cümlesi yanýnda ve kavlinde “deyû takrîr (konuþma) eylemiþdir ve sair itâat-ý emri âlî idenleriyle eþkýyây-ý emzbûrlar (sözü edilen eþkiya) sakin olduklarý mahalle karîb (yakýn) OVACIK nâm mahalle varub eþkýyây-ý mezkûre suret-i ferman ve taraf-ý þer’-i þerîf (mahkenden mürâsele (resmi kaldý mektubu) ve ser-askerden re’y kâðýdý gönderilüp üç def’a göndürildikde itâat itmeyüb giden adamý katl idü bütün kalkul KEMAH topraðýna SAÐIROÐLU HALÝL’in yanýna varub RÝÞVANOÐLU’nun bir miktar adamlarý mezbûr eþkiyalar ki akablarýnca (arkalarýndan) varub KEMAH tarafýna vardýklarýnda eþkiyalar RÝÞVANOÐLU’nun bir miktar adamýný katl idüp askere haber geldükde umûmen asker cem’ olub KEMAH topraðýna üzerlerine vadýklarýnda müceddeden ferman sureti göndürildükte ber-vechile itâat-ý ferman itmeyüb KIZILBAÞ-I BED- MAAÞ (davranýþlarý kötü Kýzýlbaþlar) olduklarý aslâ þübhe kalmadý ve üzerlerine varýldýkda cenge ve cidale (savaþa sürû’ (kalkýþma) idüb ol þakiler bozulub münhezim olmak (bozguna uðramak) üzere iken SAÐIROÐLU HALÝL’in dört beþyüz kadar adamý Meyvan Uþaðý ve Gülâbi Uþaðý nâmân (adlý) meþhur kuttâi-t-tarîk (yolkesen soyguncu ve muzîri-n-nâs (insanlara zararcýlar) ile Ekrâd imdâdýna gelüb iki gün ceng ü cidal (savaþ) den sonra askerimizi bozub ÖMERBEL ve Çarsancak (Akpazar) askerinin iki yüz kýrk bin nefer adamlarýmýzý idüb âlât-ý ceng (silâhlar) ve at ve pusat (at takýmý) ve kýlýnc ve tür ve raht (yol eþyasý) ve silâh ve cümle eþyalarýn zabt idüb bu þakillere muîn (yardýmcý) olan SAÐIROÐLUHALÝLve KARINDAÞI OÐLULARI ve KIÐI VOYVODASI kaç kimesneler ki baþlarýný kesmedikçe ol KIZILBAÞ ÞAKÝLER’in haklarýndan gelinmez ve-l-hâsýl eþkiyay-ý mezbûrlarýn (yukarýda adý geçen eþkiya) mûînleri (yardýmcýlarý) olub sahib çýkub himâye idenler ki vecharzdan (yer yüzünden) vücudlarý ref’ (kaldýrma) olub eþkýyây-ý mezbûrl’ýn üzerine ERZURUM MÜTESSELLÝMÝ eyaletiyle ve DÝYARBEKÝR MÜTESELLÝMÝ eyletiyle üzerlerine gelüb bundan akdem (önce) þekavet ile meþhûr KOKOÇUÞAÐIgibi ve KREÞORLU eþkiyalarý gibi nefy-i âmm (genel sügün) ile katl olýnub ýyâlleri nefy-i ebedî (ÇOLUKÇOCUÐUNBÝR DAHA DÖNMEMEK ÜZERE SÜRGÜN EDÝLMELERÝ) olmadukça ÇARSANCAK (Akpazar) EYÜZÝCAN (ve etraf kazalarda þenlik kalmayub harâbe (yýkýntý) ve reâya (gayri müslim) fukarasý perakende ve periþan olacaðý emr-i muhakkaktýr ve mezkûþakiller dahi þer’a (þeriata) ve fermana itâat itmeyüb ve iskâný kabul eylemek emr-i muhâldir (gerçekleþtirmesi olanaksýz emri) ve bu def’a askerlerin inhizâmýna (bozulmasý) ÖMERBEÐ’in gurûriyeti sebebiyle olub fukaranýn ahvali diðer gûn (bozuk) olmaðla fukara kullarýna merhamet ümidiyle veki’-i hâl alâ vuku’a birle pâd-þâhî a’lâya i’lâm olýndý. Baki emr ü ferman der-adlindir. Tahrîren fî gurre þeyhr-i Þevvalü-l-mükerrem fi sene 1138



BENDE-i BENDE- Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

Ahmed el-Hâc Ömer Mustafa Hamzar Halil Ebu-l-Hayr

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR



BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

EL-Hac Osman Osman Hasan Hüseyin Ömer Süleyman

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR



BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

Ahmed Mehmed Ali Mustafa Ahmed

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR



BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

Ebu-l-Hayr Veli Hüseyin Osman Süleyman

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR



BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

Ebu Bekir Mehmed Ýsmail Halil Bekir

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR



BENDE-Ý BENDE-Ý BENDE-Ý

Hüseyin Abdullah Hasan

MÜHÜR MÜHÜR MÜHÜR

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 14257




http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32145/þeyh-hasan-aþireti-nin-büyükleri-idam--çocuklarý-sürgün-edilsin-denen-þikayet-dilekçesi

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

18.YY ORTALARINDA KEBAN MADENÝ ÝÇÝN AÞÝRETLER ARASINDA KAVGA



http://img397.imageshack.us/img397/1581/14cs9.jpg




18. YY ORTALARINDA KEBAN MADENÝ ÝÇÝN AÞÝRETLER ARASINDA KAVGALAR

(ÖLÜ VEYA DÝRÝ ELE GEÇÝRÝLMESÝ)



Yazý:

8 Zî-l-hicce 1140 (Temmuz 1728) yýlý, Padiþah 3. Ahmet dönemi, Sadrâzam: Nevþehirli Ýbrahim Paþa, Ýran’da da Yönetimde Nadir Þâh vardýr. Avusturya ve Venedikliler’le yapýlan Pasarofça Antlaþmasýndan (21 Haziran 1718) sonra Ýran savaþý bir tarafa býrakýlýr. Ggenellikle ülkede barýþ ve rahatlatýcý bir dönem vardýr. Padiþah ve yakýnlarý bu dönemi zevk ve eðlence haline getirdi, sonradan tarihçiler buna “LÂLE DEVRÝ” dediler. Dönemin þairi Nedirin sevgilisine: “Biraz baða gel, bülbül dinle, gül seyret, açýl cânâ, ki, Sen henüz açýlmamýþ bir gonçe-i... diye seslenir, bu eðlencelere, coþku üstüne coþku katarken ülkemizde Ýstanbul’dan uzak Anadolu ve Rumeli insanlarý yaþam savaþý veriyordu. Gerçi o yýllar yararlý iþler de yapýlýrdý: 1727’de Ýbrahim Müteferrika tarafýndan ilk defaMATBAAaçýldý.

O yýllar, (1727-1736) Osmanlý - Ýran savaþý oldu, 1728’den sonra Türk kuvvetleri 3 Aðustos 1729’da Tebriz’le Sufiyan arasýndaki Süheylân’da Ýranlýlara yenildi.

Kimden:

Padiþah 3. Ahmet’ten

Kime:

Eðin (Kemaliye) Kadýsý’na HÜKÜM,

Konu:

Eðin (Kemaliye) ilçesi daðlýk bölgede bulunduðundan diðer ilçelere bakarak geliri az, ahalisi geçim sýkýntýsý çektiði, bu ilçeden sürekli ulaklar hele ma’denciler Keban’a gidip gelirken Eðin’e mutlaka uðramaktadýr, bu nedenle buraya bir MENZÝL oluþturup iþletilmesi çok yerinde olacaðý gibi ahalisine de geçim saðlayacaðý...



I. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Eðin (Kemaliye) Kadýsý’na HÜKÜMKÝ,

Kaza-i mezbûre (yukarýda adý geçen) Kadýsý Mevlâna Hüseyin zîde faluhu (erdemi artsýn) dîvân-ý hümâyûnýma arz gönderüb kazâ-i mezbûr ahalileri meclis-i þer’a (mahkemeye) varub “Kazamýz sengistan (daðlýk) mahalde oldýðýndan maadâ sair kazâ misillü (gibi) karyesi (köyü) olmayub iki üç seneden berû þark sefiri (Ýran savaþý) vuku’undan gayri kazamýzda zuhur iden Keban ma’deni takrîbiyle (nedeniyle) lâ-yenkati’ (ardý kesilmeksizin) ulaklar (Devlet tarafýndan biryerde bir yere yollanan hýzlý haberciler) mürûr u ubûr (gelip geçip) idüb ziyade usret (zahmet) çekilmemekle kasabamýza taraf-ý mîriden (silik) olub istid’ây-ý inâyet (iyilik isteme) eylediklerini arz ve i’lâm eyledü ki, hazîne-i âmire mümtâz (diðerlerinden farklý) olan mevkufâtta (her hangi harcama ve ödenekten artarak devlet hazinesine geçen para) defterlerine (silik) kasaba-i mezbûrede taraf-i mirîden muayyen menzil (or ve kervanýn konakladýðý yer) olmayub kadîm (silik) hâlâ muayyen menzil olmayan kazâlara umûr-ý mühimme ile (önemli iþler) giden vâki’ olduklarý te’hîr ü mekslerine (gecikme, oyalanma) bâýs olmamak içün in’âm-ý menzi (menzil meydana getirme) fermanlarý olduðý halde dahi yine ferman üzer saat baþýna onar sað akçe (ayarý ve aðýrlýðý doðru, hilesiz) acretleri verilmek menzil bargirleri (at) tedarik idüb virmeleri içün emr-i þerîf virilü gelmekle umûr-ý mühimme (önemli iþler) ile gelür gider ulaklara ücreti ile bargir virilüb bundan maâdâ kendü umurlarý içün gelüb gidenlere min-ba’d (bundan sonra) bargir virilmemek üzere emr-i þerif virildü ki, mestûr-ý mukayyed (yazýlmýþ) bulunmaðýn imdi derkenarý mûcibce HÜKÜM deyû fermân-ý âlî tarafýmýzdan meþrûtiyle emr-i þerif yazýlmaða tezkere virildi.

Fî 8 Zî-l-hicce 1140 (Temmuz 1728) yýlý

(MÜHÜR - es-Seyyid Mehmed) yazýlmýþdýr

Belge:

BOA – A.E. Dahiliye No 3120



2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Yazý:

5 Rebiyü-l-evvel 1176 (Eylül 1762) yýlý, Padiþah 3. Mustafa dönemi, Sadrâzama KocaRagýp Paþa’dýr. 3. Mustafa’nýn saltanatýnýn ilk beþ yýlý bilgin ve þair bir kiþi olan KocaRagýp Paþa’nýn sadrâzamlýðý sayesinde barýþ ve sükün içinde geçti, O’nun ölümünden sonra Ruslar’la yapýlan savaçlarýn çoðu kaybedildi.

Kimden:

Keban Ma’den Emîni Hacý Hasan Aða’nýn Raporu

Kime:

Dîvân-ý Hümâyûn’a

Konu:

Keban Ma’deni yöresinde bulunan HERDÝ Aþireti (Diyarbakýr ve Musul illerinde yaþarlar) eþkiyasýndan el-Hâc Mehmed ma’dende çalýþanlara ve yöre halisine soygunculuk yaparak zarar verdiði, bunun iyilikle yola getirip kötülük yapmasýna engel olunmasý buyurulmaktadýr.



2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Keban Madeni Emini Hâcý Hasan Aða: ma’den iþletmesine ve madende çalýþanlara soygunculuk yapýp zarar veren Herdi Aþireti (Diyarbekir resinde yaþayan) eþkiyasýndan El-Hâc Mehmed’in iyilikle yola getirilip kötülük ve yaðmacýlýðýna engel olunmasý için Ýrade-i Seniyye (Padiþah emri) olduðu, bu hususta her yöntemin uygulandýðý halde yukarýda adý geçen eþkiyanýn bir türlü yola gelmediði gibi iþi azýtarak çevreye zarar verdiði, kendi aþiretinden HacýHamzayý öldürüp haksýz yere suçsuz insaný öldürerek mallarýný yaðma ettiði, bu eþkiyanýn iyilikle yola gelmiyeceði, bunun ölü veya diri ele geçirilmesi için bölgede âsayiþin saðlanmasý için Sivas valisine, Malatya mütesellimi (kaymakam Arabkir Voyvodasýna, Ýrade-yi Seniyye (Padiþah emri) verilmesi istemektedir. Bunun üzerine Dîvân-ý Mümâyûn’dan:

EMÝN MUMAÝLEYHÝN TAHRÝRÝ ÜZERE ÞAKÝY-Ý MEZBURUN BÝ-BEYÝ HALHAS VE MEYYÝTEN AHZI ÝÇÜN MÜÞHÂR MÛMÂÝLEYHÝME HÝTÂBEN EMR-Ý ÞERÝF TAHRÝRÝ IMAZIBUYURULDI. Buyurularak eþkiyanýn ölü veya diri yakalanmasý yukarýda adý geçen ilgililere yazýyla bildirilmektedir.




http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32146/18-yy-ortalarýnda-keban-madeni-için-aþiretler-arasýnda-kavgalar

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

EÐÝNLÝ OSMAN ve YANDAÞLARINI TUTUKLATTIRARAK YARGILATMASI



http://img397.imageshack.us/img397/3271/20ru1.jpg



http://img397.imageshack.us/img397/9093/21yi4.jpg



KEBAN MA’DEN EMÝNÝ’NÝN ZORBA BESNÝ

MÜTESELLÝMÝ EÐÝNLÝ OSMAN ve

YANDAÞLARINI

TUTUKLATTIRARAK YARGILATMASI



Yazý:

Evasýt-ý (11-26) Cemaziye-l-âhir 1142 (Aralýk 1726) yýlý, Padiþah, O yýl, Ýran hükümdarý Nadir Þâh tarafýndan MustafaPaþa emrindeki Osmanlý kuvvetleri Tebriz ile Sufiyan arasýndaki Süheylân’da 3 Aðustos’ta yenildiler.

Lâle Devri: 1718-1730 yýllarý arasýndadýr. 3. Ahmet bundan 9 ay sonra Patrona Halil’in isyaný sonucu tahttan indirildi.

Kimden:

Padiþah’tan - Hatt-ý Hümâyûn

Kime:

Ve (boþbýrakýlmýþ) Kadýsý’na ve KEBAN MA’DENÝEmini Sa’dullah ve MALATYA sancaðý Mütesselimi ve A’ya vilâyet zîde kadrühüm (i’tibarlarý artsýn) HÜKÜM

Konu:

Besni ilçesi ahalisi toplu olarak Dîva’ný Hümâyûna sunduklarý dilekçelerinde Besni’de Mütesellim kaymakam olan Eðinli Osman yanýna ünlü eþkiya ve birtakým soyguncularý toparlayýp kasabadaki müftü, müderris, bilgin ve ileri gelenleri tutuklayarak günlerce aç susuz tuttuðu, birçok kimselerden ceza olarak zorla para topladýðý, yiyecek ekmeði olmayanlardan bile yüzer kuruþ topladýðý, bu zorbalýðýn önlenmesi istenmektedir.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH

MUCÝBÝNCE RAKK’YA (Suriye’de) ÝHZÂR VE RAKKA BEÐLERBEÐÝSÝ TA’YÎN OLUNAN MÜBAÞÝR ÝBRAHÝM MA’RÝFETÝYLE RAKKA’DA ÞER’LE GÖRÜLMESÝ ÝÇÜN HÜKÜM BUYURULDU

Ve (boþbýrakýlmýþ) kadýsý’na ve KEBANMA’DENÝ Emini SA’DULLAH veMALATYASancaðý Mütesellimi (kaymakam) ve A’yan-ý Vilâyet zîde kadrühüme HÜKÜMKÝ,

Behesni (Besni-Adýyaman ilinde) Kazâsý ahalisi südde-i saadeti mahzar (birçok kiþi tarafýndan sunulan dilekçe) gönderüb hâlâ Bahesni de mütesellim olan EÐÝNLÝOSMANREÞVANOÐLU Ömer Paþa’nýn bölükbaþýlarýndan olub kasabada PAÞALI OÐLU KÖR OSMAN ve BULGURUCU OÐLU DELÝ ÝBRAHÝM ve ÝBRAHÝM ve FINDIK HALÝL ve HALÝL AÐA dimekle ma’rûf LEMBER OÐLU HÜSEYÝN ve TAVRAHÂNOÐLUHALÝL ve AHMETKAYA ve sair hevâlarýna tabi’ sâbýka kal(a-bend ve iskân olunan (hapis ve baþka yere yerleþtirilmesi: CEVGÝRÝ ekrâdlarýn baþýna cem’ idüb derûn-ý kasabadan müfti ve müderris ve sâir ulemâ ve sulehâ ve fukarânýn beþyüz mikdarý habsidüb bir nice müddet aç ve susuz koduktan sonra bin yüz otuz (113 1717- padiþah 3. Ahmet döneminden) senesinden berû kiminde bin guruþ ve kiminde beþ yüz guruþ ve kiminde üç yüz guruþ ve ba’z-ý nâna (yiyecek ekmek) muhtac olan fakirden yüz kuruþ tecrîm (para cezasý) idüb ve tarada olan fukara ve ahali ýrzlarý üzerlerine varub mallarýn yaðma ýrzlarýn pây-mâl (çiðneme) idüb ve bundan maadâ ol muhîn-i fukara (yoksullara ihânet eden) ve muhil (hileci) ve mekkâr (düzenbez) ve mürt (rüþvetçi) ve gadar ve sâî bi-l-fesâd (ortalýðý birbirine katan) ol haram-zade mezbûr OSMAN ba’z-ý eþirrây-ý (edepsizleri) tahrîk ve tasl (saldýrtma) idüb fukaranýn ýrzýný hetk (kirletme) ve hilâf-ý þer’a isnâd ile iftâ (þeriata aykýrý feva ile) idüb her birin dürlü dürlü rencide ve þaký-i mezburlarýn (yukarýda adlarý geçen eþkiyalarýn) taraflarýnda onlan haram-zâdeler kâh þer’ ile (mahkeme ile) kâh cebr (zorla üzere fukarânýn taþra çýkanlarýn katl (öldürüp) ve emvâl ve eþyalarý ahz (alýp) idüb fukara bu kadar zarar ve zülme takat getürmeyüb bu âna gelinceye dekkin beþyüzden mütecaviz hâne sahibleri ýyâllerin (çocuðu) alub diyâr-ý hahire (baþka yerlere) firâr itmeleriyle bu bâbda istidây-ý inâyet eyledikleri acilden derûn-ý mahzarda olan VOYVODA OSMAN ve sair mesthurü-l-Ýslâmi (adlarý yazýlý) olanlar Sen ki, KEBAN Emini mûmâileyhsin mübâþir ta’yin olan (boþ býrakýlmýþ) a’rifetiyle ve MALATYA Mütesellimi ve a’yân ve ahali iânet (yardýmý) ve itifaklar (birlik olmalarý) ile ahz (yakalayýp zincire vurularak) ve KEBAN Ma’deni’ne ihzâr (mahkemeye çýkarma) ve Senin huzurýnda þer’le (yargýlama) murâfaa (duruþma yapýp) ve sübût bulan (meydana çýkma) hukuk-ý fukara þer’le (mahkemeyle) tahsil ve eshabýna red olýndýkda mezburlarý keyfiyyetleri hakk ve adl üzere tafahhus (inceden inceye araþtýrma) ve istihbâr olýnub nefs-i þekavette isrârlarý (direnmeleri) sâb ve zâhir olur ise ahz (yakalayýp zincire vurarak) habs ve mukaddemâ (önceleri) müteahhid olduklarý tahsil ve ukubât-ý meþru’dan (kanuna göre vergi ve cezalarý) gelen cezâlarý icrâ olýnmak içün arz ve i’lâm olýnmak bâbýnda ferman-ý âlî-þâným sâdýr olmuþtu deyu yazýlmýþdýr.

Fî Evasýt-ý (11-20) Cemaziye-l-âhir 1142 (Aralýk 1729)

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye, No 1983



http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32147/keban-maden-emini-nin-zorla-besni-mütesellimi-eðinli-osman-ve-yandaþlarýný-yargýlamasý

------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DERSÝM AÞÝRETLERÝ HAKKINDA ÞÝKÂYETLER



http://img114.imageshack.us/img114/1114/26dd5.jpg


DERSÝM AÞÝRETLERÝ HAKKINDA

ÞÝKÂYETLER





Yazý:

Evahir-i (1-10) Zi-l-hicce 1144 (Mayýs 1732) yýl Padiþah 1. Mahmut dönemi, Sadrâzam: Hekimoðlu Ali Paþa’dýr. Ali Paþa bir yýl önce(15 Eylül) Ýran Þâhý 1. Tahmasb’ý Kuzican’da maðdur ederek Hemedan, Tebriz ve Ürmiye’yi ele geçirdi. O yýl (16 Ocak) Ýranlýlar ile Aras nehri kuzeyindeki topraklarýn Türklere býrakýdýðýna iliþkin barýþ antlaþmasý imzalandý.

Kimden:

Padiþah’tan - HATT-IHÜMÂYÛN

Kime:

Harah Aþireti Ýhtiyarlarý’na HÜKÜM

Konu:

KEBANMADEN bölgesi voyvodasý el-Hâc Osman Aða padiþaha sunduðu dilekçede bu yöredeki ÞEYH HASANLI ve DERSÝM aþiretlerinin yöredeki ahaliye rahat vermedikleri, onlarýn malýna, canýna musallat olduklarý, bunlarýn zarar ve ziyanlarýnýn önüne geçilmesi istenmektedir. Bu yazýya iliþkin verilen ferman gereðince bölgenin asayiþinin saðlanmasýyle el-Hâc Osman Aða’nýn oðlu Mustafa’nýn görevlendirildiði, ona yardým edilmesi buyurulmaktadýr.



BELGENÝN MEÂLÝ

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

Harah Aþireti Ýhtiyarlarý’na HÜKÜMKÝ,

Çarsancak (Akpazar) kazâsý sükkânýndan (oturanlar) KARAÇORLUELHÂCOSMAN südde-i saadetime (saraya) arz-ýhâl idüb kazâ-i mezbhurda vâki ÞEYH HASANLI ve DERSÝMLÝ (Dersimli) EÞKÝYALARI öteden beri o havalinin ahali ve reâyâ ve sükkân (oturanlar) ve berâyasýna (halk) musallat olub fukara ve zuâfânýn (yoksullar) emval (mallarý) ve erzaklarýn nehb garet (yaðma, çapul) ve ehl-i ýyâllerin (çoluk çocuk) sirkat (çalmak) ve esîr itmek âdet-i müstemirreleri (sürekli yaptýklarý) olmaðla leyh ünehâr (gece gündüz) sevâkin (oturanlar ve ahalinin eþkýyây-ý mezbûrenin nizâmlarîyçün emr-i þerîfim sudûriyle (ferman verilme) temsiyetine (yoluna koyma) mübâþret oluncaya dek ol havâlinin ahali ve fükarâsýný ve kendisinin ehl ve ýyalini tâife-i mezbûrenin (sözü edilen güruh) þerr ü mazarrat ve keyd ü mefsedetlerinden (zarar, ziyan hile ve kötülük) haf ve hýrâset (koruma) içün mûmâ - ileyhin (el-Hâc Osman’ýn) oðlu Mustafa ta’yîn ve sizler dahi ma’iyyetine me’mûr kýlýnmanýz içün emr-i þerîfim sudûrý bâbýnda istid’ây-ý inâyet itmekle vech-i meþrûh (gereði) üzere oðlu merkum Mustafa bu husûsa ta’yîn ve sizler dahi def’-i mazarrat eþkiya (eþkiyanýn zararlarýný önlemek) hýfz ve hýrâset-i sükkân (oralarýn korunmasý) ve reâyâ ve berâya ve ehl-i ve ýyâlinin vikayet (sahip çýkma) ve muhâfazasýnda vâki olan hidemâtda re’yin üzere amel ve hareket eylemeniz þartýyla maiyyetine me’mûr kýlýnmýþsýnýzdýr imdî iþ bu emr-i þerîfim (boþ býrakýlmýþ) ile vusûlinde Siz ki, AÞÝRET-Ýmezbu ihtiyarlarý mûmâ- Ýleyhimsiz zikr olunan eþkýyânýn nizâmlaîyçün (yola getirme) sâdýr olacak emr-i þerîfimle tanzîm-ý ahvâllerine mübaþeret (ile giriþme) oluncaya dek ol havâlinin ahali ve reâya ve sükkân ve berâyasý ve mûmâ-ileyh el-Hâc Osman’ýn ehl ve ýyalini hýfz ve hýrâset ile tâfe-i merkûme (Þeyh Hasanlý ve Dersimliler)nin melhûz (muhtemel) olan þer ve mazarratlarýný ibâdüllah (Tanrýnýn kullarý) üzerinden def’ü memûr olan mezbûr Mustafa’nýn Fermâným oldýðý vechile maiyyetinde meva bulunub vâki’ olan hýdamâtda re’yin üzere amel ve hareket ve ýbâdullah þerü mazarrat ve keyd ü gezend-i (zarar ziyan, hile ve kötülük) eþkiyâda hýfz ve hýrâsete ziyada ihtimâma ve dikkat ve bezl-i vüs ve kudret (güç takat) idüb lâkin bu takrîb ile fukarâ ve zuâfâ ve ahali ve reâyâ zerre kadar teâddî ve tecâvüz (düþmanlýk saldýrý) ve rencîde ve remîdeden (incitme ve korkutma) ziyade hazer ve mücânebet (sakýnýp çekinme) eylemeniz babýnda Fermân-ý âlî-þaným sâdýr olmuþdýr BUYURULDU.

Fî Evêil-i (-10)Zi-l-hicce 1144 (Mayýs 1732)



SÂHH BUYURULDU

Bir sureti: Mumâ-ileyh KARAÇORLUEL-HÂCOSMAN’ýn oðlu MUSTAFA’nýn vechmeþrûh (gereði gibi) üzere bu husûsa me’mûriyyeti içün.

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye No 1697



2. BELGE

Yazý:

19 Þa’ban 1148 (Aralýk 1735) yýlý, Padiþah 1. Mahmut dönemi, Sadrâzam: Ýsmail Paþa, Ýran’da Nadir Þâh’týr.

O yýllar, Osmanlý- Ýran, Rusya ve Avusturyalýlar’la savaþ süre gitmektedir. 1. Mahmut döneminde Avrupa tarzýnda ordu yetiþtirilimi baþladý, Fransýz dönmesi olan Ahmet Paþa (Kont dö Boneval) humracý ocaðýnýn ýslahýna memur edildi, humbaracý erlerine düzenle gitim, harb oyunlarý yaptýrdýðý gibi topçu subaylarýna matematik dersi vermiþtir. Bu ileride kurulacak mühendishanelere temel oluþturdu.

Kimden:

Keban Ma’den Emini Osman’dan

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a

Konu:

Çarsancak (Akpazar) Voyvodasý el-Hâc Osman Aða ve oðullarý KEBAN ma’denlerini iþletenlere zorluk çýkardýklarý þikâyeti üzere bunlarýn Arberut’a sürgün edilmesi emir edilmiþken Keban’da vekil Abdullah Efendi’nin giriþimiyle maden fýrýnlarýnda yakýlacak kömür ve odun tedarik etmeleri üzerine af edildikleri bildirilmektedir.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Keban madeni fýrýnlarýnda yakýlmak için Çarsancak (Akpazar yöresindeki daðlardan odun kesilmesine o bölge voyvodasý (iltizama verilen yerin vergilerini toplamakla görevli kiþi) el-Hâc Osman ve oðullarý tarafýndan engellendiði, bu nedenle sözü edilen madenler birkaç yýldýr iletilmediði bu yüzden ma’denler muattal (kullanýlmaz hale geldiði) devletin zarar ettiði, bunun için ma’den iþlerini yönetenler bu olayý saraya þikâyet ettikeri, Divân-ý Hümâyûn tarafýndan verilen yüce emir (Ferman) gereðince el-Hâc Osmanile çoluk çocuðu hemen o yöreyi terk edip Herberut yerleþmesi buyurulmaktadýr. 19 Þa’ban 1148 sene Der-i Devlet-i Mekîne Arz-ý Dâ-î Kemîne budýr ki, (Hiç bir deðeri olmayan ben kulunuzun dileðidir ki,)

Sâbýka Çarsancak (Akpazar) Voyvodasý KARAÇORLUOSMANAÐA ve OÐULLARI KEBAN MA’DENÝ’nin cümle-i lâzimesi olan kömür tedarikinde ihmâl ve tekâsüli (ilgisizlik) sebebiyle bundan akdem kendü evlâd-i itbâ’ý ile Harberda ikamet içün Fermân olýnub lâkin mûmâ-ileyh OSMANAÐA ve OÐULLARI yine hanelerinde ikamet ve KEBAN MA’DENÝ’ne kömür tedarikinde hâb ve rahatý (uyku uyumayan) terkde ve rýzây-ý hazreât-ý evliyây,ý naimî-i tahsîl-i (iþbaþýnda olanlarý hoþnut etmek için) birle bezl-i makdûr (elden geldiði kadar) itmek üzere KEBAN’da vekilimiz ABDULLAH EFENDÝ kullarý dahi istiây-ý inâyet (iyilik isteyen) ricâ ider fi-l-hakika (gerçekten) merkum Osman Aða ve oðullarý hanelerinde oldukça dahi ziyade kömür tedarikinde sa’y ve takayyüdleri (gayretle cabalama) taraf-ý mîriye hayýrlu olmaðla merâhim-i aliyyelerinden mercûdýr ki (siz merhametle Padiþahtan dileriz mukaddem (önceleri) sâdýr olan Fermân-ý âlî-þânýn mahalli terkin (yeri deðiþtirilsin) ve kemâ fi-l-evvel (eskisi gibi) hânelerinde sâkin olub leü nehhar (gecegündüz)terk-i hâb ve rahat ile (uyku ve dinlence demeden KEBAN MA’DENÝ’ne kömür tedarikinde ve nakli içün bezl-i iktidâr (güç yettiði kadar gayret gösterme) itmek þartiyle sebilleri tahliye (af edilmek içün Fermân-ý celîlü-þ-þân ihsân buyurulmak bâbýnda emr ü Fermân dergâh adâlet ünvânýndýr. SÂHH MÛCÝBÝNCE ÞURÛT–I MEZKÛREÜZEREESEBÝLLERÝLÝYE OLINMAK ÝÇÜN HÜKÜM BENDE-Ý BUYURULDU

19. Þ. 1148 Keban Ma’den Emini Osman (ÝMZA)

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye, No 2739



NOT:

(X) DERSÝM - Osmanlý Ýmparatorluðu DERSÝM’i anlayamamýþ, ona lâyýk olduðu önemi vermemiþ ve bu yüzden medeniyet âlemine kapýlarý daima kapalý kalmýþtýr. Dolayýsýyle de devlet otoritesi bu kapýlardan içeriye girememiþtir. Cahil halk derebeylerinin hakimiyeti altýnda fena yollara sürüklenmiþtir. Yüzyýllarca bu þekilde yönetilen DERSÝM devlet nüfuzunu biraz hisedince cebhe almýþtýr. Feridun Fazýl Tülbentçi “Vatan gazetesi Tunceli Ýlavesi, 18.2.1953, s. 11

DERSÝMLÝ’ler kendilerini Ahmet Yesevî (1103-1166)nin torunlarý Horosandan geldiklerini söylerler. Yesevî’nin oðullarýndan Þeyh Hasan ve Þeyh Ali ailelerini alarak buraya gelmiþlerdir.

DERSÝM’ÝN ÜNLÜ KÝÞÝLERÝ: Diyab Aða (Yýldýrým) (1852-1932) Dersim Dersim 1. TBMM milletvekilidir. Kendisi Ferhat Uþaðý Aþireti reîsi.

Hasan Hayri Bey (1880-1925) TBMM Dersim mebusu Hozat Abbasoðlu Aþiret-i reîsi, süvari binbaþýsý. Hozat Þeyh Hasanlý Aþireti reislerinden 1925’te Kürt isyanýnda idam edildi.

Mustafa Zeki Saltuk (1881-1969) TBMM mebusu süvari yüzbaþýsý Dersim Sarý Sultan evlâtlarýndan.

Ramiz Tan (1884-1928) ilk TBMM Dersim milletvekili Kara Halli Aþireti reîsi. Dersim’de Türk boylarýndan: Yýva, Aðaçeri, Çavundur, Döðer Çepni, Eymirler vardýr. “Milliyet gazetesi Türkiye Ýller Ansiklopedisi.”



http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32148/dersim-aþiretleri-hakkýnda
--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DERSÝM ÞEYH HASAN AÞÝRETÝ'NÝN ÝDAM EDÝLMESÝ


http://img53.imageshack.us/img53/6653/34ci4.jpg
http://img53.imageshack.us/img53/2963/35yl5.jpg
http://img53.imageshack.us/img53/1158/36cp1.jpg



RAFÝZÝ MEZHEBÝNDEN OLAN DERSÝM ÞEYH HASAN AÞÝRETÝ’NÝN ÝDAM EDÝLMESÝ



Yazý:

Evasýt-ý (10-20) Rebiyü-l -ahîr sene 1146 (Eylül 1733), Padiþah 1. Mahmut dönemi, Sadrâzam: Hekimoðlu Ali Paþa Ýran’da Yönetimde Nasreddin Þah’týr.

O yýl, Venedikliler’le Pasarofça Barýþý’nýn bazý maddeleri yenilendi, Baðdad’ý kuþatan Nadir Þah’ý Topal Osman Paþa kesin yenilgiye uðratarak þehri kurtardý.

Padiþah 1. Mahmut, sürekli Güney Kafkasya ve Azerbaycan’ýn alýnýp buralarýn yerleþik Türk yönetiminde kalmasýný istiyordu.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Diyarbekir Valisi’ne HÜKÜM

Konu:

Elazýð-Çarsancak (Akpazar) yöresi Dersim veÞeyh Hasanlý taifesi inanç bakýmýndan Ýran’daki Þîa mehebindekilere benzedikleri, kendi inancýnda olmayan yöredek ahaliye saldýrarak ellerinde olan nesi varsa yaðma ettikleri bazý kiþileri de öldürdüklerinden, þeyhülislâm bunlarýn idam edilmelerine iliþkin fetva verdiði bunlarýn hakkýnda gelmesi için Diyarbekir ilinde olan yöneticilere emir verilmek.



BELGENÝNMEÂLÝ

HATT-IHÜMÂYÛN SÂHH BUYURULDU

DÝYARBEKÝR VALÝSÝ’NE HÜKÜM KÝ,

Çarsancak ve Kýði taraflarýnda sâkin (oturan) eþkiyay-ý bed-nihâddan (aslý bozuk) Dersimlü ve Þeyhhasanlu râfýzîyü-l-mezheb (Haz. Ebu Bekir ve Ömer’in halifeliðini kabul etmiyenler) olduklarýndan ifk-i (iftira) Sýddýka Bint-i Sýddýk (Hz. Aiþe’ye) iftira etmek) ve sebb-i þeyhayn (Haz. Ebu Bekir ve Ömer’in halifeliðin kabul etmeyen) ve ba’z-ý eshâb-ý güzîn (Haz. Muhammed’in yakýnlarýna sövdükleri) idüb ve bunýn emsâli küfri mûcib revâfýz-ý Acem (Ýran Þîa mezhebinden) oldýklarýný itikadâtý (inanç) ile mu’tekid (inanan) ve nisvanlarý (kadýnlarý) dahi zikr olýnan i’tikadât-ý batýla (sapýk inançlý) ile mu’tekadât (inanýlan hususlar) olub ve ehl-i islâmdan nice kimselerin ýyâllerini (kadýnlar) ahz (yakalayýp) ve es üzere râfýz-ý Acem’e (sapýk inançlý Ýranlýlar’a) virüb ke ve nehb-i emvâl-i müslimîn (müslümanlarýn mallarýný çalma) müstemirreleri (sürekli yaptýklarý) olmaðla ohavâliler aha mal ve can ve ýyhal ve nisvânlarýndan (çoluk çocuk, kadýnlar ile emn (güvenli olarak) ve rahatlarý kalmayub eþkýyây-ý me (yukarýda sözü edilen Dersimlü ve Þeyh Hasanlu) ibadulerine tasallut ve istîlâlarý (sataþýp, bir yeri güç kullanarak çirme) müzdâd (çoðalma) olduðý mukaddemâ (önceden) der-devlet (padiþaha) ihbâr olýndýkda husûs-ý mezbûr (yukarýda sözü edi a’lemü-l-ulêmâ mütebahhirîn (bilginlerin en geniþ bilgilisi) efdâllâi-l -müteverri’în (erdemlilerin en erdemlisi, dinin þeylere sýmsýký baðlý) bahr-ý zehhâr (coþkun deniz gibi) ulûm-ý (çeþitli bilimler) ve yenbû ‘u-l-enhâr-i (birçok bilgi kaynaðý sorunlarý çözen) ve fetvâ ve Habis-i libâs-ý verâ’ü takvâ hâlâ Þeyhü-l-islâm ve müfti-l-enâm (þeyhislâm) olan Mevlâr HAYRAHMED idâme Allahü teâlâ fazâiluhûdan (Tanrý erdemini artýrsýn)istiftâ’ (fevâ isteme) olýndýkda: “Sebb-i Þey Ebu Bekir ve Ömer’i halife tanýmayan) ve onlara küfür edenler) ber-vechile halâs (hiç bir surette kurtuluþ) olmayub bila-âmKATLOLUNURLAR” deyû iftâ (vetvâ verme) itmeleriyle mevlânâ rün-ileyhin (yukarýda adý geçen Þeyhülislâm) fetvây-ý þerîfe cibince tavâif-i merkûmenin þer’an haklarýnda iktizâ iden ahkâm-ý þer’iyyenin (þeriata göre) tertîb ve uygulanarak) melanet ve fezaâtlarýndan (hakaret ve edepsizlik (yöre) ve ve ibâdýn (insanlarýn) te’mîn ve irâhasý (güvenli hatlarý) içün bundan akdem evâmir-i þerîfemle ol taraf ve havâllan vülât (valiler) ve hükkâm (yargýçlar) ve zâbitân ve sâirref sudûr bulan evâmir-i þerîfemle (fermanlar) me’mûr ta’yînler iken Þark Seferleri 1731’de baþlayan Osmanlý-Ýran savaþ takrîbi (yaklaþmasý) ile te’dîb güþmalleri (kulaklarýný çalmak) sâikýna ta’vîk (geçikme) ve te’hîrde kalmaðla eþký merkume itdikleri fazahâtýn (edepsizliðin) cezâsýný bulmadýklarýndan tekrâr þimdi cibiliyet-i habis-i âlûdlarýndan (yaradýlýþlarýnda bulunan) olan þekavet ve melanetlerin îka’a (hýrsýzlýkve hainlik yapmaya) tasaddi (kalkýþma) ve Çarsancak (Akpazar) nevâhisinden (bucak) Þakaký () nâhiyesin vakt-ý zuhr (öðle zamaný) da zikr olan þakilerden altý yüz nefer eþkiya basub on bir nefer adamý ve on yedi nefer adamý mecrûh ve nice sýbyaný (çocuklarý) atlarý ayak altýnda helâk ve ahali-i nahiyenin bi-l-cümle nukuh (parasý) ve emlâk ve eþya ve haliyyisâ (kadýnlarý) ve on bir bin yedi yüz aded koyun ve keçilerin ve üç yüz otuz re’s (baþ) katýr ve iki yüz elli re’s beygir ve yüz otuz merkeb ve altý yüz elli karasýðýr ve sâir mameleklerin (nesi varsa) nehb-i garet (yaðma edip çalma) eylediklerinden ma-adâMazgirt kasabasý kurbýnda (yakýnýnda) vâki’ (bulunan) Haran nâm karyeyi dahi basub beþ nefer adamý katl ve altý adamý dahi meruh (yaralama) ve mâ-meleklerin (neleri varsa) bi-l-cümle ihtilâs (kapýp kaçma) ve intihabât (yaðma talan etme) ve bu gûne teaddî ve fesâdlarýndan (düþmanlýk ve kötülüklerinden) ekser ahali perâkende ve periþan (öte beriye daðýlma) ve bakilerinin dahi ber-vechile temekkün (yaklaþma) ve istikrâra (iyice bir yere yerleþme) mecallarý kalmadýðý nümâyân (belli olma)oldýðýn Çemiþgezek Kadýsý Seyyid Ahmet ve Saðman’ýn Kadýsý el Hâc Ömer ve Mazgird Nâibi Seyyid Hüseyin ve Pertek Nâibi Seyyid Ahmet zîde fazluhum (erdemleri artsýn) baþka baþka arzitmeleriyle eþkiyây-ý sâlifü-l-beyânýn bundan böyle kat’a (kesinlikle âmân ve zaman virilmeksizin umûmen ahz ü istîsâlleri (yakalayýp tepelemeleri) farîza-i uhde-i dîn ve devlet (üzerinde Tanrý’nýn buyruðu olduðu) ve vâcibe-i zimmet-i saltanat-ý ebed-müddetimden (sonu olmayan hükümdarlýðýn üzerinde yapýlmasý vacip derecesinde gerekli) olub muktezây-ý þer’i kavîm (güçlü þeriat gereði) ve levâzým-ý kýstâs-ý müstakim (ölçülü hak yol) üzere cezây-ý mâ- yýlýklarýnýn (uygun) icrâ ve tertibi aksây-ý murâr-ý hümâyûn- hüsrev-ânem (bunlarýn cezalandýrýmalarýný son derece arzu etmekteyim) olduðu ecilden bu emr-i mühim -idiniyyenin sizinle haberleþüb re’y-i rezîn (ihtiyatlý) üzere amel ve harekete kýyâma mübâderet (iþe giriþme) itmen içün Palu ve Eðin (Kemaliye) Hâkimleri ve Kiði ve Kuzcan () Beðleri dâme izzihi (büyüklükleri devam etsin) ve Çarsancak (Akpazar) Voyvodasý Osman ve Kâhli (Kâhta) Saðýroðlu ve Kuruçaylý Þehsüvâr Oðlu ve Kâhi (Kâhta) voyvodasý zîde kadrühüm (Onuru çoðalsýn) kapularý (yanýnda hizmet edenler) halký ile maiyyetine me’mûruvillen ve Çarsancak (Akpazar) ve Kâh (Kâhta) ve Kuruçay’ýn (Ilýç) darb ve harbe kadi (vuruþma ve savaþma) il erleri ve Çihanbeðlü Mîr Aþireti halký ile ma’iyyetine me’mûr ve bi emr-i müteattimin (zorunlu emir) itmâm ve esýndan (emri yerine getirmek) matlûb-ý hümâyûným (padiþahýn isteði) olmaðýn imdi iþbu Emr-i þerîfim (ferman) (boþ býrakýlmýþ) ile ve sûlinde (ulaþýnca) Sen ki, Vizîr-i Müþharün-ileyhsin (Diyarbekir Valisi) mûmâ-ileyhim (yukarýda adlarý geçen yöneticiler) haberleþüb bir vat-i saat ta’yîn ve muayyen olan vakitde ale-l-gafle (bir dalgýnlý getirerek) üzerlerine iki tarafdan varýlmak iktizâ ider bu vechile mübþeret olýnmak iþi görilür ise o vechile hareket iderek eþkýyây-ý merkumenin (Dersimlü ve Þeyh Hhasanlý’lar) her ne mahalde bulunurlar ise ale-l-ittifak (hep birlikte) üzerlerine varub eðer muhârebeye tesaddî (kalkýþýrlarsa) liderlerse siz dahi muhârebe ve mukatele ile mukaddem (önceden) virilen fetvây-ý þerîfe mûcibinde haklarýnda þer’le (mahkeme lâzým gelen ahkâm-ý þer’iyyeyi (Ýslâm hukuký üzere) tertîb ve icrâ veþerr ü mazarratlarýn bilâd ve ibâd (yöre ve insanlar) üzerinden def’ ve ref’e (sapýk inançlý) (kaldýrma) saly-ý mâlâ - (okunamadý) eyliyesin tâife-i merkume rave ilhhad üzere mahbûl baðlý bir kavm-ý leîm (aþaðýlýk insan topluluðu oldýklarý vâzýh ve zâhir (apaçýk meydanda) olub bunlarýn þer’an Ý’dâmlarý lâzým geldüðine mukaddemâ (önce) fevây-ý þerîfe virildiðinden baþka katl-i nüfus (insan öldürme) nehb-i emvâl (mal çalma, yaðma etme ile sâ’î bi-l-fesâd (ortalýðý birbirine katan) ve muzýr-ý ibâd (insanlara zararlý) oldýklarý dahi âþikâr ve bâhir (meydanda) olub vücûhle istîsâlleri (kökünü kurutma) lâzým gelmekle kahr ve tedmîrleri (yol edip tepeleme) mesûbât-ý dünyeviyye-i ve uhreviyyesi müstelzim (tarafý tarafýndan verilen mükâfat) olmaðýn bu bâbda icrây-ý levâzým dîn-i mübîn (Ýslâm dini) ve ihkâm-ý ahkâm (hüküm ve emirlere baðlýlýk) Seyyidi-l-mürseline (Peygamber) ittidâr (acele) ile ber-muktezây-ý þir’-i kavîm (güçlü þeriat gereði) haklarýndan îcâb iden ahkâm-ý þer yenin icrâ ve edesýnâ sa’yi belîg (gereði gibi çalýþma) idüb lâkin eþkýyây-ý merkumeder olmayan bî-günân (suçsuz) olanlara taarruzdan ve celb-i mâlden (rüþvet alma) be-gayet tehâþi (sakýnca) ve ihtirâz olýnmak (çekenme) olýnmak bâbýnda fermân-ý âlî-þânýn sâdýr olmýþdýr BUYURULDU HÜKÜM.

Fî evâsýt-ý (10-20) rebiyü-l-ahhir

sene 1146 (Eylül 1733)



SÂHH

BUYURULDU

BÝR SÛRETÝ: Palu Hâkimine

BUYURULDU

BÝRSÛRETÝ: Eðin (Kemaliye) Hâkimine

BUYURULDU

BÝR SÛRETÝ: Kýðý Sancakbeyi’ne

BUYURULDU

BÝR SÛRETÝ: Çarsancak (Akpazar) Voyvodasý Osman zîde meduhû (þan þerefi çoðalsýn) Çarsancaðýn darb ve harbe kadir il eshâbiyle.

BUYURULDU

BÝRSÛRETÝ: Kâhlý (Kâhta)Saðýr Oðluna, Kâhýn harb ve da kadir il eshâbiyle

BUYURULDU

BÝR SÛRETÝ: Kuruçaylý () Þehsüvar Zade’ye Kuruçay’ darb ve harbe kadir il eshâbiyle

BUYURULDU

BÝR SÛRETÝ: Kâh (Kâhta) Voyvodasý’na

SÂHH BUYURULDU: Cihanbeðli Mir Aþiretine, aþireti halký ile

BÝR SÛRETÝ: Erzincan Serdarýna.

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 16543


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32149/þeyh-hasan-aþireti-nin-idam-edilmesi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ERGANÝ MADENÝ ÝÞÇÝLERÝNE GÖZDAÐI



http://img53.imageshack.us/img53/4991/44ow6.jpg


ERGANÝ MADENÝ ÝÞÇÝLERÝNE GÖZDAÐI


Yazý:

Evail-i (1-10) Zi-l-hicce 1155 (Ocak 1743) yý Padiþah 1. Mahmud dönemi, sadrâzam: Seyit Hasan Paþa, Ýran’da Yönetimde Nadir’dir. O yýl, Musul önlerine kadar gelen Nadir Þah ordusu þehrin kumandaný Ahmet Paþa tarafýndan kovalandý. Ýran savaþý 1746 yýlýna kadar sürdü. 1. Mahmud döneminde kapitülasyonlar geniþletilince bizim zararýmýza oldu, þimdiki IMFgibi.

Kimden:

Padiþah’tan-Hatt-ý Hümâyûn

Kime:

Diyarbekir Valisi Vezir Ali Paþa’ya ve Eðil Hâkimi Hüseyin’e HÜKÜMKÝ,

Konu:

Diyarbekir’de bazý kiþiler Ergani madeninde çalýþan iþçiler arasýna girerek, madende iþ ve düzenin aksamasý onlarýn köylerine varýp gelirken bazý güçlükler çýkarýp onlarýn cezalanmalarýna neden olduklarý, yetkililere böyle bozguncularý neden iþlerine karýþtýrmamalarý, iþçilerin de bunlara kanmamalarý, takdirde cezalanacaklarý bildirilmektedir.

1. BELGENÝNÇEVÝRÝSÝ:

SÂHH BUYURULDU

Diyarbekir Valisi Vezir Ali Paþa’ya HÜKÜMKÝ,

Diyarbekirli ÞEYHANLI OÐLU ile sâbýka Çavuþlar kethüdâsý olan kimene ve Devlet-i Aliyyemin irâd-ý cesîminden (büyük gelir) olan ERGANÝ Ma’deni’ne müteallýk olan kazâ ve kurâlara (köyler) müdâhele ve taaruz ve Diyarbekir’e iyâb ü zehâb (gidip gelme) iden ma’denciyan fukarasýný ednâ bahane ile tecrîm ve ihtilâl-i nizâm-ý ma’dene bâýs-ý (En önemsiz bahane ile cezalanma ma’den düzenini karýþtýrmaya neden alacaðý ma edenci fukarasýnýn iltimaslarýyla (arka çýkmak)ERGANÝMaden Emini MEHMED dâme mecduhhu (ululuðu artsýn) i’lâm ve fima ba’d (bundan sonra) bu misillü vaz’ ve hareketler zuhûr iderse te’dîb ve güþmâl (cezalama ve kulak büküleceði) olunacaklarý kendülere i’lân ve ber-vech-i muharrer (yazýldýðý gibi /umûr-ý ma’dene (ma’den iþlerine dahl üttaarruz (karýþma) iderlerse keyfiyyetleri der-i devlet-medârý i’lâm olýnmak bahabýnda emr-i þerîfim sudûrýný ma’denciyân fukarâsý iltemâs ve istirhâm itmeleriyle vech-i meþrûh üzere amel ve hareket olunmak fermaným olmaðýn imdi Sen ki, Vezir-i müþârün ileyhsin mezbûrlar Fi-mâba’d dahi bu misillü vaz’ ve harekete cesâret iderler ise bilâ-inhâl (geçiktirmeden) te’dîb ve güþmâl (cezalama ve kulaklarý büküleceði olunacaklarýný kendülere tefhîm ve i’lâm ve eðer bedezîn (bundan sor ber-vech-i muharrer ma’dene taarruz ve müdâhle (karýþmak) idecek olurlarsa ol vakit kefiyyetlerini devlet-medârýma i’lâm ve ba’de haklarda vârid olacak emr-i þerîfim mezmununý icrâya ihtimâm (uygulamaya özen göstermek) eylemen bâbýnda Fermân-ý âlî-þâným sârýn olmýþdýr Buyur dý. HÜKÜMfî Evâil-i (1-10) Zi-l-hicce sene 1155 (Ocak 1743)

2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

SÂHH BUYURULDU

Sâbýka EÐÝLHâkimi olan Hüseyin dame ulüvvühü (büyüklüðü devam etsin)ye HÜKÜM KÝ, Sen ki, Hâkim-i mûmâileyhsin zâtýnda iþgüzâr ve hidmet uhdesinden gelmeðe hâsýl iktidar oldýðýn mesmu olmak (duyulma hasebiyle derdevlet-i medharýmdan karîben hâsýllý bir mansýb (sürek)Sana tevcih ve ihsâným oluncaya dek kalkub varub ERZURUM Ser-askeri Vezirim Ahmed Paþa’nýn yanýnda meks ve ikamet (durup bekleme) eylemen babýnda Fermaným olmaðýn iþbu emr-i þerîfim ýsdâr ve (boþbýrakýlmýþ ile irsâl olunmuþtur imdi vusûlde (ulaþýnca) kalkub Serasker müþârün iliyhin (Vezir Ahmet Paþa) yanýna varub ber-vech-i meþruh (uzun uzadýya anlatýldýðý gibi) Dersaadet’imden (Ýstanbul) kâriben hâsýll bir mansýb (devlet hizmeti) tevcih olunmaya dek müþharün ileyhin yanýnda ikamet ve devam-ý ömr-i devlet im ediyesine müdâvemet eylemen bâbýnda fermân-ý âlî-þâným sâdýr olmuþdur buyuruldý HÜKÜM.

Fî evâil-i (1-10) Zi-l-Hicce sene 1155 (ocak 1743)

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, no 16193

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32150/ergani-maden-iþçilerine-gözdaðý

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DERSÝMLÝ ÞEYH HASANLI TAÝFESÝNÝN YOLA GETÝRÝLMESÝ


http://img179.imageshack.us/img179/2685/48yi8.jpg
http://img397.imageshack.us/img397/8025/481ok3.jpg


DERSÝMLÝ ÞEYH HASANLI TAÝFESÝNÝN

YOLA GETÝRÝLMESÝ



Yazý:

Evasýt-ý (10-20) Receb sene 1158) (Temmuz 1745), Padiþah 1. Mahmut dönemi. Sadrâzam Seyyit Hasan Paþa’dýr o yýl, Aðustos- Eylül 1744-45) Erivan (Ermenistan’da) Ýranlýlar’la savaþ devam etmektedir.

Padiþah 1. Mahmut sürekli olarak Güney Kafkasya ve Azerbaycan’ýn Türk topraklarýna katýlmasý amacýndaydý. Padiþah ilk defa Avrupa tarzýnda ordu yetiþtirmeyi ele almýþtý.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Çarsancak (Akpazar) Voyvodasý Kara Çorlu Mustafa’ya HÜKÜM

Konu:

Keban madenlerinin iþletilmesinde çevredeki ÞEYH HASANLI ve DERSÝMLÝTAÝFESÝ’nden bazý eþkiyanýn madencilere engel olduðu gibi oradan geçen müslüman hacýlarýn, gelip geçen yolcularýn da parasýný, malýný zorla aldýklarý gibi bazýlarýný öldürdükleri, bunlarýn yola getirilmesi için ilgililere gerekli önlem almalarý buyurulmaktadýr.



BELGENÝNMEÂLÝ

1. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ: HATT-IHÜMÂYÛN

MUKADDEMÂ VERÝLENAHKÂMINKAYDLARIBUYURULDU

Çarsancak (Akpazar Voyvodasý Karaborlu Mustafa Zade mecduhûya (ululuðu çoðalsýn) HÜKÜMKÝ,

Fi-l-hasýl Kýði kazâsý reayâsýndan ÞEYH HASANLU ve DERSÝMLÝ dimekli ma’rûf (tanýnmýþ) ekrad eþkiyasý Onadezir (?) ve Hüsne ve Moðuþ ve Avare ve Behre (?) nâm mahalleri kat (yollarý kesme) ve hüccâc-ý müslîminin (müslümün hacýlar) ve sâir ebnâ-i sebîlin (yolcular) ve ma’denciyânýn (ma’denciler) yollarýna inüb katl-i nüfus (insan öldürme) ve nehb ü garet-i emvâl (mal yaðma etme) âdet-i müstemirreleri (sürekli yaptýklarý bulýndýðýndan nâþi eþkýyây-ý merkumenin (Þeyh Hasanlý ve Dersimli’ler bilâd ve ýbâd (yöre ve ahali) üzerinden def’ -i þerr ve mazarratlarîyçi Kâh köprüsünden Çarsancak (Akpazar) hudûdýna varýnca ve Kosna Beldimekle meþhûr muhrik ve muhâtaralarý (zarar ziyan korkulu) olan mahallerin muhâfaza ve mumâr eselerine (koruma) ihtimâm (gayret etme olýnmaða muhtâc olduðý bundan akdem (önce) Dereliyye’me (Ýstanbul’a) i’lâm ve inhâ (bildirme) olýndýkda Sen ki mûmâ-ileyhsin (Çarsancak Voyvodasý harbi savaþçý ve bahadýr olub bu makule umûrýn temsiyet (iþleri yoluna koyma) senden hidemât-ý mebrûre (beðenilecek hizmet) izhârý (göstern me’mül-ý tab’-ý safâ-makrûn-ý hüsrev-ânem (Ben, hükümdarý sevindiren) oldýðýna binâen KEBANMA’DENÝtarafýna uhde-i iltizâmýnda (devlete gelir getiren) bulunan umûr-ý mîri fâizinden olmak üzere beher mâh (her ay)ikiþer buçuk guruþ (2.5 kuruþ) taâmiyye (yemeklik) ve ikiþer buçuk guruþ ulûfe (3) ayda bir verilen maaþ) ile yüz nefer levend tertîb ve tichhiz (donatma) ve bundan baþka hýfz ve hýrâset-i memleket (ülkeyi koramak) için beher mâh (her ay) olmikdar tamiye (yemeklik) ve yevmiyye (gündelik) ile dahi PALUkazâsý tarafýna tedârik ve tekmîl itdirüb ve hîn-i iktizhada cümlesini yanýna istisshâb (birlikte olma) ile Ruz-ý Hýzýr’dan Rûz-ý Kasým’a dek sâlifü-z-zikr (yukarýda sözü edilen tehlikeli yerler) Kâh köprüsünden Çarsancak (Akpazar) hudûdýna varýnca vâki olan turuk (yollar) ve mesalik (geçitler) ve husûsan KOSNABELÝ nâm mahall hatar-nâkin (tehlikeli eþkiya tâifesinden muhâfaza muhâresesine kýyâm ve mübâderet (kalkýp iþe giriþin ve eþkýyây-ý merkumeden (yukarýda sözü edilen Þeyh Hasanlý ve Dersimliler) ahz ve el getirenlerin (yakalanýp zincire vurulanlar) ma’rifet-i þer’le (mahkeme ederek) cezâlarýn terthib ile ebnha-i sebîl (yolcular) ve sair ibâdullahý (Allahýn kullarýný) þekavet ve mazarratlarýndan (soygun ve zarar ziyanlarýndan) ve te’mî terfîhe (rahata kavuþturmaya) mezîd ihtimâm (çok gayret gösterme) eylemek husûsý meþruh emr-i þerîf-i âlî-þânýmla tarafýna tenbih ve tekîd-i hümâyûn-ý hüsrev-âne (gene uyarýldýðý) olmuþ iken Sen ki, mâ-ileyhsin (Çarsancak Voyvodasý) bu bâbda ba’z-ý i’tizâr (özür dileme) eþkiyay-ý merkumenin def’-i ref’-i mefâsid ve mekîdetleri (kötülük ve hilekârlýklarýný ortadan kaldýrma) izhârý, tereddüd (ikircimli gösterme) ve tekâsülliðe (ilgisizlik) zikr olýnan þekavet-pîþeler (iþi gücü soygunculuk yapma) ferce (fýrsat) bulub sâbýkü-z-zikr (yukarýda sözü edilen) turuk ve misâliki (tutulan yollar) kol kol bende (kapayýp) mübhaderet ve hüccâc-ý müslimîn (müslüman hacýla ve sair ebnâ-i sebil (yolcular) ve ibhadullahýn tarhiklerin kat’ (insanlarýn yollarý kesilir) âdet-i müstemirrelerini (kendilerine huy edindikleri) olan katl-i nüfus (insan öldürme) ve nehb-i garet-i emvâ müslimîne (müslümanlarýn mallarýný yaðma etmeye) cesâret ve EÐÝN(Kemaliye) kasabasýnda vâki (bulunan) BOÞLARI nahiyesi ahalilerinin emvâl ve eþyalarýn nehb ü garet (mallarýný yaðma) etdiklerinden maâdâ nüfus ve avrâzlarýna (namuslarýna) dahi taarruz ile envâ’-ý haþîn ve makderetlerinden (kaba güç kullandýklarý) nâþi ahali-i merkume (Eðin yöresi halký) evtan-ý kadîmelerin (eski vatanlarýný) terk ile perâkende ve periþân olmak üzere olduklarý bu def’a Dersaadet’im (Ýstanbul) i’lâm ve ihbâr olýnmaðla husûs-ý merkumýn temþiyet ve te’diyesinde (meydana gelmesi) rizây-ý hümâyûn-ý hüsrev-haneme (padiþah razýlýðý) mugayir (aykýrý) þeref-sudûr (þerefle verilen)olan emr-i þerîf itaât-ý mugayir zuhûr eden tehâvün ve tekâsüllerin (önemsemme, ilgisizlik) bâýs-ý heyecân-ý gazab-ý mülük-ânem (padiþahý çok öfkelendireceði) olub bilâ-âmân (acýmadan) tertib-i cezâna mübâderet iktizâ (ceza vermeye giriþileceði - Çarsancak Voyvodasý’na) etmiþken fîmâ-ba’d (bundan sonra) bu babda mikdar-ý zerre rehâvet (uyukluk) ve kusûr izhâr itmeksizin þeref-bahþ-ý sudûr olan emr-i þerifim sdâr ve býrakýlmýþ) ile irsâl (yollama) olmýþdýr imdi vusûlinde San ki mûmâ ileyhsin (çarsancak Voyvodasýsýn) keyfiyyet ma’lûmýn ve hâb-ý gaflet (gaflet uykusundan) ikaz içün (uyanýp) ve bundan böyle muktezây-ý me’mûriyyetini (görevin gereði) icrâ anâ göre hareket ve ve mukaddem ve hâlâ Fermâným olýndýðý üzere be-he-me-hâl ol mikdar ulûfe ve taâmi eyliyesin yüz nefer tahrîr ve yüz nefer Palu kazâsýna tedarik ve teal itdürüb der-akab Kâh köprüsünden Çarsancak hudûdýna varýnca ol valilerin hýfz ve hariâseti emrine kemer-bend (iþe hazýr ol!) eylemeni Bir Sûreti: Palu Hâkimine, bir sûreti: Sivas Beðlerbeðisi Zaralýzâde...

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye, No 2047

SÂHH MÛCÝBÝNCE BAÞKA BAÞKA EMÝRLERÝ KAYD OLA

HÜKÜM BUYURULDU

Ma’rûz-ý Kullarý Budýr ki,

Keban ma’deninin idâresine medâr-ý küllî (çok katký olan ancak KÖMÜR MADDESÝ olub ve kömürün dahi tedarik ve ihzâr (hazýrma) olýnacak mahalli Çarsancak (Akpazar) kazalarýnda vâki’ cibâl (daðlar) olmaðla Çarsancak kazâlarý ahalileri olan fukarây-ý raiyyet (halk) mezâlim ve teaddiyâtdan (haksýzlýk, düþmanlýk) himâyet ve sýyânet (korunma) olýnmalarý kazâyây-ý mütehattimeden (ilçenin önlem almasý gerekli olduðu) olub öteden berû þekavete ve mu’tâd (ev kýyalýk yapmaya alýþkýn olan) ÞEYH HASANLU ve DERSÝMLÜTAÝFESÝ’nin def’-i mazarratlarîyçün (zarar ve ziyanlarýndan kurtulmak için) müteaddid (bir çok) evâmir-i aliyye (ferman) sâd (verilmiþ) olmýþiken yine memnû’ ve mütenebbih (vaz geçip uslanma) olmamalariyle bu def’a þekavet ve tuðyânlarý (eþkiyalýk ve taþkýnlýk) dahi ziyade olub zikr olýnan Çarsancak kurâsýndan (köyler) on üç karye ahalisinin emvâl ve eþyalarýn tâife-i merkume (Þeyh Hasanlý ve Dersim nehb-i garet (çalýp yaðma etme) ve kurây-ý merkumeyi (sözü edilen köyleri) bi-l-külliyye (baþtan baþa) virân ve harâb (yýkma) ve me’vâybûm ve gurâb (yurtlarýnda baykuþ ve kargalarýn öttüðü) itmeleriyle tâife-i merkumenin def’–i mazarratlarý (zarar ve ziyanlarýný yok etme) fukarây-ý raiyyetden (halk) nehb ü gasb (yaðma çapul) eyledikleri emvâl (mallar) ve eþyanýn ma’rifet-i þer’le (yargý yoluyle) tahsili (ellerinden alma) içün Çarsancak (Akpazar) voyvodasýna hitaben emr-i þerîf-i âlî-þân (ferman) ýsdârý (verilmesi) hâlâ Keban Ma’den Emini kulleri arz ve iltimâs (aracý olub dilekçe sunduðu) idüb yi husûs-ý mezbûr içün Palu hâkimine ve Kemah voyvodasýna ve Erzincan A’yanýndan Beþirzâde Ýbrahim Aða’ya Kýði Beyi Hüseyin Bey’le ve Yazýcý Oðlu Hasan Bey’e iânetleri (yardým) içün kezalik bir kýt’a baþka emr-i âlî-þân (yüce emir-ferman) ýsdârýný (verilmesi) emîn-i mumâileyh (Keban Ma’den Emini) kullarý ve voyvoda-i (tahsildar) merkumenin (Çarsancak Voyvodasý) ma-rifetiyle emvâl-i magzûbenin (çalýnan mallarýn) tahsili ve tâife-i merkumenin def’-i mazarratlarý (zarar ziyanlarýný önleme) kabil olmadýðý sûretdeDiyarbekir (Diyarbakýr) valisi hazretleri taraflarýndan dahi iânet olýnmak üzere bir kýt’a baþka emr-i þerîf-i âlî-þân ýsdârý bâbýnda Fermân Devletlü inâyetli Merhametlü Sultaným Hazretlerinindir.

Fî 10 Rebiyyü-l-evvel sene 1164 (Ocak 1751)

BENDE-Ý

Matbaa-i Amire Nâzýrý Necmi Abdullah

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32151/dersimli-þeyh-hasanlý-taifesinin-yola-getirilmesi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ÇEVRE ÝLÇELERÝN DERSÝM HAKKINDA ÞÝKÂYETLERÝ



ÇEVRE ÝLÇELERÝN DERSÝM HAKKINDA

ÞÝKÂYETLERÝ




Yazý:

29 Safer 1196 (Ocak 1782) yýlý, Padiþah 1. Abdülhamit dönemi, Sardâzam: Ýzzet Mehmet Paþa’dýr.

O yýl, Osmanlý Devleti Ýspanya ile ticaret ve tarafsýzlýk antlaþmasý imzaladý (14 Eylül), Ruslar Osmanlýya saldýrmak için neden arýyordu.

1. Abdülhamit döneminde yapýlan iþler: Çoktan beri kapatýlan Müteferrika matbaasý yeniden iþe baþladý. Padiþah çok dindardý, Þeyhülislâmý dinleyerek Bursa’daki Kadiri Dergâhý Þeyhini Ýstanbul’a getirterek onun kerametinden yardým umup ülkenin selameti için çok dua ettirmiþ ise de bu dualarýn kýl kadar yararý olmamýþ ülke hep zarardan zarara, Anadolu ve Rumeli’de çekirge sürüsü gibi türeyen soyguncularýn elinde halk inim inim inlemiþtir.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Erzurum Valisi Vezir MustafaPaþa’ya, KURUÇAY Kadýsý’na HÜKÜMKÝ.

Konu:

KURUÇAY (Ilýç), KIÐÝ, KIZUCAN ilçeleri ahalisi topluca mahkemelere gelerek ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ, GÜVENLÝ Aþiretlerinin köylerini basarak mal ve cana zarar verdikleri:

BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

ERZURUM Valisi Vezir Mustafa Paþa’ya ve KURUÇAY Kadîsýne HÜKÜM: Sen ki Vezir-i müþarün ileyhsin bu def’a tarafýndan Deraliyye’me (Ýstanbul’a) vürûd iden tahrîratýn (gelen yazý) hulâsa-i mefhûmunda akdem Dîvân-ý Hümâyûn tarafýndan ýsdâr kýlýnan emr-i âlî-þânýn (ferman) dergâh-ý muallâm kapucý baþýlarýndan el-Hâc Halil dâme merduhu (ululuðu sürüp gitsin) yediyle lede-l-vusûl (ulaþýnca) ne zâmýna me’mûr olmaðla Ekrâd eþkiyasýnýn ahz (yakalama) ve Ý’DAMLARI husûsunda ih-timâm-ý (özen gösterme) tâm ki ibtinâ’ (sýký tutma) Kuruçay kazasýnda vâki’ kurâda (köyler) sâkin ulemâ ve sulehâ ve eimme ve hutebâ ve sâdât-ý kirâm ve umûm ahali ve reâyâ cemm-i gafîr ve cemm-i kesîr (bilgiler yetkililer imamlar, hatipler, seyyidler, tüm ahali, gayrimüslimler kalabalýk olarak) meclis-i þer’-i mahkemeye) þerîfte herbirleri takrîr-i kalânlarýnda isâr ile DÜÇEKve ETRÝK ve OVACIK ta ‘bîr olunur mahallerinin sâkin ÞEYH HASANLU ve DESÝMLÜ ve GÜVANLU ve anlere tâbi’ emr-i âlî-þânýmda mestûrü-l-esâmi (fermanda yazýlý adlar) Eþkiyalarýnýn indifâ’-ý þerr ü mazarratlarý (Yer yer baþgösteren kötülük ve zararlarý) zýmnýnda tarafýnýzdan asker ile babuþ nasb ve ta’yîn olunak Silâhdarýn Mustafa zîde kadruhu (itibarý çoðalsýn) ve mübâþir-ý mûmâileyh) (yukarýda adý geçen görevli) ekrâdý mezkûreden adem-i itâat (boyun eðmeyen, söz dinlemeyen) idenlerinden ele getirenlerin (yakalananlarýn) cezalarýný tertîb ve firâr ve gýybet (kaçak ve gizlenen) idenlerinin sâkin bulunduklarý mahallerini hedim ve ihrâk (yýkýp yakma) ve bu vechile kaza-i mezbûrý (Kuruçay ilçesi) Ekrâd-ý bed-nihâdlardan Tahlîs ve þerr ü mazarratlarý (kötülük ve zararlarý) def’ü ref’ (savma kaldýrma) olunduktan sonra fî-mâba’d (bundan sonra) ol makule þekâvet-pîþelirin (iþi gücü soygun yapmak olan bu gibiler) kurâ-i merkume (yukarýda adý geçen köylere) duhûline (girmelerine) ruhsat verilmemek ve ferd-i vahidi (tekbir kiþiye) istishâb (sahip çýkma) ve masken ihdâs (ev yapma) itdirmem ve ele getirilenlerinin cezalarý tertîb olunmak þartýyle nizâm-ý kavîy (saðlam bir düzene) rabt (baðlama) ve birbirlerine taahhüd ve tekeffül (birbirlerine kefil olma) ve hilâf-ý muâhede (andlaþmaya aykýrý) hareketleri zuhur iderse cânib-i mîriye (devlet hazinesine) on beþ bin guruþ (15 000 krþ) nezri (birini korkutmak için borçlandýrma) kabul etdiklerini müþîr kadî-i mûmâleyhin virdikleri hüccet-i þer’iyeyi Deraliyyeme (Ýstanbul’a) irsâl elemen ile hüccet-i mezkûre hazine-i âmirende baþmuhasebe defterlerine sebt ü kayd olmaðlai’lâm-ý hâli mutazammýr iþbu emr-i âlî-þâným ýsdâr ve (boþ býrakýlmýþ) irsâl olýnmýþdýr. Ýmdi vusûlinde hüccet-i mezkûre hazine-i âmirem defterlerine kayd ü sebt olunduðunu cümleye i’lân ve iþâat (duyurma) ve daimâ taahhüdlerine (verdikleri söze) müsâraat (acele edip) idüb maazallahü teâlâ (Allah göstermesin) hilâf-ý taahhüd (sözlerinde durmama) hareketleri zuhurunda nezirlerinin (zamlý) tahsili ile iktifâ olunmayub haklarýndan gelineceklerini tefekkür ve mülâhaza iderek (iyice düþünmeleri) bundan böyle taahhüdlerinin hilâfýndan teâþî (verdikleri sözden dönmekten korkma) müchanebet (sakýnma) eylemlerîyçün gereði gibi iktizâ idenlere teni ve te’kîd -i bezl-i cell-i himmet (gene uyarma, ok gayret gösterme ve sarf-ý külli miknet (çok güç harcama) ile Sen ve Sen ki Kadî-i mûmâ ileyhsin iþbu emr-i þerîfimi sicill-i mahfûza ba’de-l-kayd sen dahi muhasbile amel e hareket eylemen bâbýnda Fermân-ý Alî-þâným sadýr olmuþ.

Yine DÜÇEK, ETRÝK ve OVACIK ta’bîr olunan mahallerde sâkin ru-z-zikr ÞEYH HASANLI ve DERSÝMLÝ ve GÜVANLU ve anlere tâbi’ eþkiyâ ekrâdýn fî-mâba’d KIÐI kazasýna ve kurâsýna (köylerine) duhûl (girme eylememek ber -takrîb ele girenlerinin cezalarý tertîb olunmak üzere kazâ-i merkumýn bi-l-cümle ulema ve sulehâ ve e’imme ve hutebâ ve ahalisi Meclis-i þer’de (mahkemede) taahhüd ve birbirlerine tekeffül hilâf-ý taahhüd hareketleri zuhûr iderse cânib-i mîriye (hazineye) Yirmi beþbin guruþ (25 000 kþ) nezri kabul itdiklerini müþ’ir KIÐI Kadîs r virdüði hüccet-i þer’iyye Dersaadet’e (Ýstanbul) ve mahalline kayd olunmaðla i’lâm-ý hâl içan Vezir-i Müþâr (gösterilen) ve Kadî-i mûmâ ileyhümâya hitâben siyâk-ý meþrûha üzere baþka emr-i þerîf yazýlmak.

Ve yine mahall-i mezkûrede sâkin ÞEYH HASANLI Ekrâdýnýn mezbû KIZUÇAN kazâsý ve kurâsýna duhûl (girmemek) eylememek ve ber takrîb ele girenlerinin cezâlarý tertîb olunmak üzere kazâ-i merkumýn bi-l-cüm ulemâ ve sulehâ ve i’imme ve hutebâ ve ahalisi meclis-i þer’de (mahkemede) taahhüd ve birbirlerine tekeffül ve hilâfý taahhüd hareketleri zuhur iderse cânib-i mîriye (hazineye) yirmi beþbin guruþ (25 000 kþ) kabul etdiklerini müþ’ir KIZUÇAN Kadîsýnýn virdüði hüccet-i þer’iye Dersaadet’e (Ýstanbul’a) irsal ve mahalline kayd olunmaðla i’lham-ý hâl Vezîr-i müþâr ve Kadî-i mûmâ-ileyhümâya hitâben siyâk-ý meþrhuha üzere baþka emr-i þerîf yazýlmak.

Fî 29 Safer 1196 (Ocak 1782) sene

Belge:

BOA – Cevdet zabtiye, no 1094

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32152/çevre-ilçelerin-dersim-hakkýnda-þikayetleri

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DERSÝM ÞEYH HASAN AÞÝRETÝ’NÝN HAKKINDAN GELÝNMESÝ





ÞERÝATA AYKIRI DAVRANAN DERSÝM ÞEYH

HASAN AÞÝRETÝ’NÝN HAKKINDAN

GELÝNMESÝ





Yazý:

Gurre (1-10) Þa’ban 1201 (Mayýs 1787) yýlý Padiþah 1. Abdülhamit dönemi, Sadrâzam: Koca Yusuf Paþa’dýr.

O yýllar, (1787-1792) Osmanlý - Rus ve Avusturya savaþý sürüyordu. 1. Abdülhamit bozuk giden ekonomik durumun düzelmesi için Peygamber Hz. Muhammed’in adýndan meded umarak sadrâzamlarýnýn çoðunu MEHMET adýnda kiþilerden seçiyordu, fakat bu Mehmet’lerin dini bilgileri yetersizdi.

Kimden:

KEBAN ve ERGANÝ Ma’den Emini el-Hac Ali’den

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a - Rapor

Konu:

KEBANve ERGANÝ madenleri sorumlusu yöredeki aþiretlerin bu madenlerin iþletmesinde devlete birçok güçlükler çýkardýklarý gibi kendi aralarýnda da anlaþamadýklarý, sürekli savaþ halinde bulunduklarý, hele ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝLER’in inançlarý þeriata aykýrý olup, Hz. Ebu Bekir, Ömer ve Osman’ýn halifeliðini tanýmazlar, “ne yapýp edip bunlarýn hakkýndan gelinmesi” istenmekdir.



BELGELERÝN ÇEVÝRÝSÝ

Devletlü Ýnâyetlü Mürrüvvetlü Veliyyü-n -niam Efendim SULTANIM Hazretleri.

Hemâre (sürekli) Cenâb-ý feyyhaz-ý mutlak vücud-ý mürüvvet-nümûd-kerîmânelerin âlâm ve ekdârdan (acýdan tasadan) masun ve me’mûn ve eyyâm-ý ömr ü devlet ve ikballerin (korusun, devlet iþlerinde baþarýlý mütezâyid ve efzûn (çok çok artsýn) eylemek da’vatý bi-hulûsu-l-bâl (can u gönülden) te’diye ve ikmhal kýlýndýðý ma’razýnda (bir þeyin bildirildiði yer) arîza-i bende-i nâ-tüvânlarýdýr ki, (ben âciz kiþinin dileði)unde-i çâker-ânem (üzerime býrakýlan) olan KEBANMADENÝ bûkâtýndan (baðlý) ÇEMÝÞGEZEK ve ÇARSANCAK (Akpazar) ve eyâlet-i Sivas’dan Eðin (Kemaliye) ve GÜMÜÞHANE muzâfâtýndan KEMAH ve KURUÇAY (Ýliç) ve Gercanis ve eyalet-i Erzurum’dan TERCAN ve ERZÝNCAN kazâlarýna bir tarafý semt ve civar olan DÜÇEK ve ÞEYH HASANLU eþkiyalarý dimekle ma’rûf þekavet-piþeler (hýrsý þekavet-pîþeler (iþi gücü hýrsýzlýk yapma) ve –endîþelerin (kötülük yapmayý kuran) nice müddetden berû âdet-i müstemirreleri (sürekli yapmaya alýþýk) olan fazahat ve þenâat (kötülük) ve envha-ý bedü mezâlim (çeþit çeþit haksýzlýklar) ve teaddiyatlarýnýn (düþmanlýk) vedâyi-i cenâb-ý bâri (Tanrý tarafýndan emanet edilen) fukarây-ý niyyet ve kuttan-ý vilâyet (ilde oturanlar) üzerlerinden indifâ’ ve maslûbiyyeti (asýlarak yoketme) istid’âsiyle sene-i güzeþtede’ (geçe yýl) kazâha-i mezkûrûn (yukarýda adý geçen ilçeler) fukarâlarýnýn divân-ý ma’delet-ünvâna 5yüce adalet) ref-i rik’a-i iþtikâlarýna (þikâyet etmeleri) mebni MA’DEN-ÝKEBAN’ýn hâvi olduðu kazâha-i fukarâlarýný dest-i tetâvül-i mezâlimden (baský yapan ellerden) vikaye birle (kurtararak) te’mîn-i kulûb-ý ýbâde (insanlarýn gönlünü kazanmak) bezl-i maðderet (çalýþma) eylemem bâbýnda yed-i çâker-âneme (elime) i’tâ buyurulan bir kýt’a emr-i þerîf-i âlî-þânýn infâz ve icrâsý emrinde sarf mâ-hasal-ý kudret vâcibe-i zimmet-i çâker-ânem (meydana getirmem gerek olmakdan nâþî Ekrâd-ý bed-âyin ve bed-nihâdlarýn mütecâsir (kötülüðe yeltenen) olduklarý gûnâ gûn (türlü türlü) fazâhat ve þenâatdan (edepsizlik kötülük) keff-i yed (el çekme) eylememeleri husûsý her-çend (sürekle) tenbîh-i ekid (kesin þekilde uyarm olundu ise kat’an ve katýbe-ten (asla) ýsga’ (söz dinlenmeme) ve i’tbâr eylemeyüb miyanelerinde (aralarýnda) birbirleriyle taksîm birlelüþerek) her birlerimize þu kadar mal virüb “Hidmet idersiniz febihâ a’lâ) ve illâ sizlere tahlîs-i girîbân adîmü-l-imkândýr (yakayý kurtarmak imkânsýzdýr)” deyû tahvîf-i külli ile (korkutma) ekser-i rüesây-ý eþya cem’-i gafîr (kalabalýk eþkiya elebaþlarý toplanarak) derûn-ý kasab mezkûr ÇEMÝÞGEZEK’e duhûl ve tecemmü’ ve tekalif-i mâ-lâ-yutaka tasaddü (vergi toplamaya giriþmek olanaksýz) ve fesâda (hazýr olduklarýnda kasaba-i mezkûrede (Çemiþgezek) vâki’ taraf-ý bendelerinden voyvoda nasb u ta’yîn olunan kullarýna dahi fukarây-ý raiyyet ve kâný vilâyetin (ilde oturanlar) taaddiyât-ý eþkiyâdan himâyeleri (eþya saldýrýsýndan korunmalarý) husûsý hâssaten tenbîh (uyarma) olunmuþ olmaðla vukuât-ý mezkûr (yukarýda sözü edilen olan bitenler) bir kat’a i’lâm-ý þer’î ve bir kýt’a mahzar-ý gûne arz ýhâl-i ahali (halkýn topluca verdiði dilekçe ile taraf-ý bendelerine inhha ve ifâde (bildirme ve þerr ve mazarrat-ý eþkiyây-ý mezkûrlerin (yukarýda adý geçen ÞEYH HASANLI ve DOÇEK eþkiyasýnýn kötülük ve zararlarýndan def’ü ref’ini (giderme) niyâz ve istid’â eylediklerinde der-akab asker ta’yîn ve etraflarýný muhâsara birle (kuþatarak) lede-l-muhârebe bi-avn-ü nusret-i bâ ve kuvvet-i baht-ý fîrûzi-i hazret-i tâc-dâri ve bi-hüsn-i teveccüh-i veliyyü-n-n-niami (Tanrýnýn yardýmý, Padiþahýn beðenisiyle uðurlu güç savaþarak) derûn-ý ÇEMÝÞGEZEK’de tecemmü’ eden (toplanan) rüesây-ý eþk (eþkiya elebaþýlarý) bill -cümle (tümü birden) tu’me-i þemþîr (kýlýçtan geçirildi) ve þekavet-pπiþe ve mefsedet-endiþe-i (iþi gücü hýrsýzlýk ve hep kötülük yapmayý tasarlayan) saireleriyle cem’an altmýþ nefer eþkiyalarýnýn rü’us-ý menhûsalarý (uðursuz kafalarý) kat’ (kesilerek) ve der-bâr-ýma’delet-karara (mahkemeye) ba’s ve tesyhar (yollama) kýlýnmýþdýr hamden sümme hamden (tekrar tekrar hamdolsun) inâyet-kârâ (iyilikte bulunan) efendim eþkýyây-i mezbûrûr (yukarýda sözü edilen eþkiyanýn çend-inden (bu kadar yýldan) berû ribka-i itâatdan ser-zede hurûc (itaattan çýkýp baþkaldýrmýþ) ve semt-i isyâna hurûç birle (yönde bayaklanarak) hetk-i aðrâz (ar namus çiðneyip) ve gasb-ý emvhal (zorla malalma) ve gûnâ gûn (türlü türlü) fazâhat ve þenaat-ý âdet-i müstemirreleri (sürekli kötülük yapmayý huy edinmiþ) olub SEBRAB-IÞEYHAYN (çehâr-yar-ý güzinden Hz Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman’a sövenler) olmalarýyle i’dâmlarýyla (öldürülmeleri/ irâha-i ibâd (insanlarý rahata kavuþturmak) tathir-i bilâd (yöreyi onlardan temizlemek) zýmnýnda bi-d-def’at (defalarca) evâmir-i aliyye (ferman) haklarýnda sâdýr ol eþkýyây-ý sâlüfü-z-zikr (yukarýda sözü edilen eþkiyanýn) rüesâlarýnýn (elebaþlarý) ekserisi def’a-i vahidede cezây-ý mâ -yelýklarýna dûçâ olubbakýyyelerinden umûr-ý harbiyeyi rü’yete muktedir (savaþabilecek gergerdelerinden (elebaþlarý) fakat birkaç neferi kaldýðý niam-ý celle-i rabbeni (yüce Tanrý’nýn iyiliðiyle) olmaðla böyle dahi ber-mûcib fermûde (emir gecince) irâha-i ibhad ve te’mîn-i kulûb-ý ibâdî (insaný rahata kavuþturmak ve onlarýn gönlünü kazanmak) ve devâm-ý ömr ve devlet-i hazret-i þehn-þânyee ve gerek cümle-i hâcet-mendânýn (muhtac ilticâgâhý (sýðýnaðý) olan Hazret-i Sadâret-Penahi Efendimiz Hazretlerine (padiþah) ve inâyet-kâre efendime isticlâb-ý ed’iye-i hayriye-i (hayýr duâ etme) fukarhay-ý müstevcib hâlâta (yoksullara gerekeni) teþebbüs (yapmayý) vâcibe-i uhde-i âciz-ânem (üzerime borç) olmaðla þimdilik binden mütecâviz harb ve darba (vuruþmaya) kadir ve muktedir piyade ve süvari ÇEMÝÞGEZEK ve ÇARSANCAK taraflarýna semt ve civar ol desti mezâlim taaddiyât (düþmanlýk, canyakma) âdet-i müstemirreleri (edindikleri) olan bakýyye-i (geri kalan) eþkiyhay-ý mezkûrlerin keyd ve mazarrat ve hasâretlerini (hile, zarar ziyan) def’ ü ref’-i zýmnýnd (kurtulmak) ta’yîn ve avn-i inâyetü-l-melikü-l-mü’în (Tanrýnýn yardýmýyle) fýrsat-yâb (fýrsat buldukça) olduklarýnca Er Ekrâd-ý bed-âyin ve bed-nihâd-ý mezkûrûnun tedmîrleri (tepelenmeleri) husûsuna teþmîr-i sâk-i (bir iþe adam akýllý giriþme) ihtimâm eylemeleri dahi asker-i meb’husamýza (yollanan asker) bi-t-tahsîs (ayrýca) tenbîh ve te’kîd (iyice uyarma) olýna vukuât-ý sâlifü-z-zikr (yukarýda sözü edilen olaylar) ber-vefk-ý muharrer (yazýldýðý gibi) ma’lûm-ý inâyetleri buyurulmak için iþbu arz-ýhzarrâ ummâl-i çâker-ânem (bana sýkýntý veren iþler) tahrîrine ibtidâ (acele yazýp) ve adamýn el-Hâc Ali kullarýyle merfû’-ý hâk-pây-ý inâyet-medârlarý (padiþaha sunuldu) inþâe-allahrresîde-i desti inâyet peyvesteleri (eline ulaþýr) buyuruldukta bâki lütf ve inâyet ve ihsâ Devletlü inâyetlü Atufetlü Merhametli veleyyü-n -niam aliyyü-l-himen Efendim Sultaným hazretlerinindir.

Fî gurre-i (1-10) Þa’bân 1201 (Mayýs 1787)

Belge:

BOA –Cevdet Zabtiya, No 3484



2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

ÞEYH HASANLU VE DUÇEK EÞKÝYALARI DÝMEKLE MA’RUF (ünlü) ÞEKAVET-PÝÞELERÝN (soygunculuk peþinde olan) SER-GERDE-Ý (elebaþýlar) GÜRÙH-I BED- MEKRUHLARININ (iðrenç) SER- MAKTÙ’ A-Ý MENHUSALARI(uðursuz kesik baþlarý)



DEFTERÝDÝR

TOPUZLU OÐLU ALÝÞER, ÞAT OÐLU ALÝ, LAÇÝNOÐLU SENCU, GARGANLU MEHMED OÐLU SARU, TOPUZLU OÐLU MEHMED, LAÇÝN OÐLU ALÝ, HANÇUNUN OÐLU AHMED, HURÞUNUN OÐLU GÜLABÝ, ÝBRAHÝM MAKSUNUN OÐLU ALÝ, GARAZ OÐLU BALÝ, ZEKÝNÜN OÐLU VELÝ, MAHMUD OÐLU MUSTAFA, ÖKSÜZ OÐLU ALÝ, ZÝVANLI SÜLEYMAN, EDÝLLÜ HAMZANIN OÐLU BERTAL, GENCUNUN OÐLU ÝSMAÝL, KARA MEMONUN OÐLU ÝBRAHÝM, EDÝLLÜ MUSTAFA, LAÇÝN UÞAÐI BUZU, LÝÇAN OÐLU YÝRÝK, GELANLIÇEK OÐLU MÜÞKÝRGÝLLÝ, VELÝ’NÝN KARINDAÞI OÐLU SALÝH, KÖPÜKLÜ ALÝ OÐLU ÝBRAHÝM, ÞEYH ÖNEMLÜ ALÝ MAKSU’NUN AMMÝSÝ MAHMUD ERÝLLÜ, YUSUF MÝRZU’NUN OÐLU BERTAL.

CEMAN: 28 Þekavet-piþelir saireleri bunlar dahi

32 rüesây-ý mezbûrundan (yukarýda adlarý geçen)

––––––

60

Yalnýz altmýþnefer rüûs-ý maktu’alarý (kesik baþlarý)dýr.

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye, No 576

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32153/þeriata-aykýrý-davranan-dersim-þeyh-hasan-aþiretinin-hakkýndan-gelinmesi


--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

Dersimli ve Þeyh Hasanlýlarýn madenlere sahip çýkmamasý



DERSÝMLÝ VE ÞEYH HASANLILAR’IN SAPIK

ÝNANÇLI OLDUKLARI YÖREDE BULUNAN

MADENLERE SAHÝP ÇIKMAMALARI


Yazý:

29 Receb 1178 (Aralýk 1764) yýlý, Padiþah 3. Mustafa dönemi, Sadrâzam: Bahir MustafaPaþa’dýr.

O yýl, 5 Mart günü Lâleli Külliyesi hizmete açýldý. Bu dönemde Osmanlý’ya baðlý olan bazý eyaletlerin merkezi yönetimle olan baðlarý zayýfladý, birçok yerde yeniçeriler valilere emir vermeye baþladý. Ekonomik durum bozuldu, altýn paranýn ayarý düþtü.

Kimden:

Mustafa’dan

Kime:

Divân-ýHümâyûn’a arîza

Konu:

Padiþaha sunulan dilekçede: Dersimli ve Þeyh Hasanlý’lardan Mustafa’nýn idam edileceði yerde Abaza Mehmed Aða’nýn araya girmesiyle Bursa’ya sürgün edildiði, bu sözü edilenler öldürülen eþkiya Ebu Bekir’in yandaþlarý olduðu, yöre halkýna zarar verdikleri gibi buradaki altýn, gümüþ, kömür madenlerine sahip çýktýklarý, bunlarý istedikleri gibi iþledikleri, bu yüzden devlet zarara soktuklarý, eðer bu madenler bu dilekçe sahibini verilirse devletin çok yararlanabildiriliyor.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Benim Devletlü Ýnâyetlü Atufetlü Efendim SULTANIM Hazretleri,

Eþkiyadan DERSÝMÝ ve ÞEYH HASANLU avene ve rüfekasýndan MUSTAFA’nýn seviyy-i hâlini mübeyyin hüccet-i þer’iyesi ve keyfiyyet-i ahvali ve gidiþi mufassalan (ayrýntýlý) hâk-i pây-i Devlet-i Aliyye’ye (Padiþah) tahrîr (yazýldý) ve te’dîbi (cezalanmasý) ricâ olundukda ABAZAMEHMETAÐA’nýn þefaatý munzam (eklenince) olmak takrîbi Bursa’ya nefy (sürgün) ile iktifâ buyurulmuþ Ferman Devletlü Efendimiz Hazretlerinindir þaki-i mezbhurenin vukarýda adý geçen Mustafa) kýrk def’a katli vâcib olmaðýn maktûl EBU BEKÝR’in kafadarýdýr iki def’a ÇARSANCAK(Akpazar voyvodasý üzerine asker ile varub mukateleye tasaddî (savaþa kalkma) ve olvakit ihtilâlden üç mâh (ay) Çarsancak kömürleri münkatý’ (aralýklý) ve altý bin yük kömür noksan gelmekle beþyüz vakýyye (okka-1.282 (500 okka-641 kg.) sîm gümüþ hasâret-i mîri (devletin zararý) oldu ol zaman tahrîr (yazýldýðý) olundukta maktûl-ý merkumýn (sözü edilen EBUBEKÝR) aveneleri hakkýnda dahi emr-i âlî addýr olmuþtu DERSÝM ve ÞEYH HASANLU eþkiyasýnýn sebeb-i tuðyaný (taþkýnlýk yapmalarýnýn nedeni) bu müfsid olub bu havâlinin eþkiyasý ancak bunun nevechile te’dîb olmasýna muntazýrlardýr maazallahü teâlâ (tanrý esirgesin) bundan böyle müsaade-i aliyye buyurulmamak lâzým gelürse taahhüd-i zer ü sîm (altýn ve gümüþ elde etmeyi üzerine alan) deðil belki bizi ma’denden firâr ettirenler ABAZA MEHMET AÐA geçen sene ÇAMURLU’da TÜRKMENAÐASIiken iki saat kurbunda tarîk caddede üç beþgünde bir kârban (kervan) alýnurdý ve beþ altý nefetbâ’ý (hizmetçi) atlarýna binüb firâr itmiþler bu hakihra (bu dilekçeyi yazan)adamý ve tahrîrâtý geldikde üç nefer adamlarýný atlarýyle ahz (yakalayýp) ve gelen adamýna teslim eyledik ve ilsânen “böyle hükümet olur mu civarýnda bu kadar hasâret (ziyan zarar) oluyor “dimiþ idim galibâ muðlak olmalarýyle bu gûne tekdîr olmamýza sa’yitmek câiz keder bize olmaz ancak ma’den-i hümâyhunadýr sâbýklarda ABAZAAÐA bâ-fermân-ý âlî çeteci merhum vaktýnda Diyarbekir’e gelüb SALÝHKETHÜDA’yý dört bin askerle aðay-ý merk SARIMEÞE EÞKÝYASI üzerine gelüb muvaffak olamayub giruya firâr itdikleri bu havâlide meþhurdýr inâyet-i rabbü-l-izzet (yüce tanrý) ve himem hazretveliyyü-n-ni’metle (iyilik edenin yardýmýyle) alâ vefka-l-merâm (isteðe göre) bu hakire SARIMEÞE fethi müyessir (kolaylýkla meydana getiren) Terahümizoli’den Harbrut’a gelince bir buçuk senedir bir hatun gider ulaðlarýn (postacý) cümlesinin ma’lûmýdýr bir senede yahud iki senede DERSÝMLÜ ve ÞEYHHASANLU eþkiyasý üzerlerine bir vezir ta’yin buyurulur avn-i hakkiyle (tanrýnýn yardýmýyle) bu gaile ber-taraf ve eþkýyây-i mezbü (yukarýda sözü edilen eþkiya) Þeyh olub fukarây-ý raiyyete (yoksullara ber-zülm-i eþkiyadan halâs ve ihtilâle dair Çarsancak’ta ve DERSÝMLÝ ve ÞEYH HASANLU ve SARIMEÞE’de ber-kelâm avn-i rabbü-l-müsteân (tanrýnýn yardýmýyle) ile def’ olmýþken ve þaký-i mezbûr cümlenin kafadarý olub bu misillü zulmeye aðây-ý merkum (Abaza Mehmet Aða) sahib çýkmak revây- ý olmayub Devletlü Ýnâyetlü Efendimiz hazretlerinin rýzây-ý aliyyeleri olmadýðý mâ’lûm ve yakýnýmdir (padiþahýn buna razýlýðý olmadýðýný bilirim) sâlüfü-l-beyân (yukarýda adlarýgeçen eþkiyay-e Þeyh Hasanlý’lar) Daraliyye’de (Ýstanbul’da) de’dîbine muntazýrdýrlar ki (bu eþkiyaya ceza vermeye hazýrdýr) anler de anâ göre hareket iderler eðer çe takrîrimiz üzere bu havâliler âsûde-hâldir (hali rahat) sýdk-ý derûnimize haml (bize güvenip verilirse) buyurulur ve illâ sâbýký üzere eþkiyây-ý ekrâdýn eðerçe takrîrimiz üzere bunlarýn tecavüzü var ise bizim kelâmýmýz kýzb (yalan) olub agây-ý merkum sâdýktý ancak keyfiyyet-i maâdin bir nev’dir etrafý cümle eþkiyây-ý aþîretdir cüz-î bahâneye bakarlar þimdiye dek te’dîb-i cezâ olunan eþkiyanýn rüfekasý (arkadaþlarý) ve akrabasý eþkiyalýk hükmünü icrâ idemeyenler (en az) birkaç bin eþkiya leyl ü nehâr (gece gündüz) hilâfýmýza muntazýrlardýr (fenalýk yapmaya hazýrdýrlar) ol tarafda ne gûne icrâ buyurulursa bu tarafda dahi anâ göre tehdîd (göz korkutma gözdaðý) olurlar ve bi-hamd-i teâlâ (tanrýya þükür olsun) zuhûr iden cevherlerin muktezâsý ma’den-i hümâyûnun hidmeti dahi izâf (azalma) olub ve müddet-i medîde (hayli süre) beru cevhere göre hidmet itmek ülfetleri (alýþkýn) oldýðýn binâen bedenen ziyade hidmet teklîfi kendülerine girân (aðýr) gelür maa-hazâ (bununla beraber) bu edâ (bunu yapmak) bize vücuhla istiklâl ve müsaadeye (bize verilirse) ihtiyacýmýz olduðý karîn-i ilm-i irfânl (padiþahýn bilgisi vardýr) buyuruldýkda âdet-i haseneleri üzere ber- vet-i neþât-ý (sevinç) huzûr-ý veliyyü-n-niamîde (padiþahýn vergisi) lütfu ve inâyetler hakk-ý âciz-ânemde mebzûl (bol bol) ve müsaade-i aliyyele bildirið buyurulmasýna hasbete-n - lillâh takrîr ve tavsiye (yazý ve kaygýma) buyurulmak niyâzýmdýr bâki-i lütf ü kerem Devletlü saadetlü Efendim sultaným Hazretlerinindir.

MÜHÜR (Mustafa) Fî 29 Receb 1178 (aralýk 1764)

DERKENÂR:

MEZBÛR ÇAVUÞ MA’RÝFETÝYLE BURSA (Bursa) ÞEHRÝNE NEFY Ü ÝCLÂOLINMAKÝÇÜNHÜKÜM BUYURULDU

Belge:

BOA – Cevdet Zabtiye, No 3639

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32154/dersimli-ve-þeyh-hasanlýlarýn-madenlere-sahip-çýkmamasý

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

...MADENLER BÖLGESÝ AHALESÝNE VERÝLEN SERBESTLÝK FERMANI




KEBAN ve ERGANÝ MADENLERÝ BÖLGESÝ

AHALESÝNE VERÝLEN SERBESTLÝK(1) FERMÂNI




Yazý:

1 Þa’ban sene 1188 (Ekim 1774) de Padiþah 1. Abdülhamit tarafýndan verildi, padiþah o yýl, 21 Ocak’ta tahta geçti. Türk-Rus savaþý devam ediyordu, Osmanlý ordusu Sadrâzam Muhsin Zâde Mehmet Paþa emrindeydi, Haziran’da yapýlan savaþta Ruslara yenildi, 21 Temmuz’da KüçükkaynarcaAntlaþmasýný yapmak zorunda kaldýk, bu çok aðýr bir antlaþmaydý, bundan sonra Ruslar Karadeniz’de donanma bulunduracaklardý.

Kime:

Diyar-ý Bekir (Diyarbakýr) Valisi’ne,

Konu:

Keban ve Ergani madenleri bölgesi ahalisine SERBESTÝYET verildiði, bundan sonra buraya gelen ve buradan geçen devlet büyüklerinin bu madenler ahalisinden zere kadar, para, yiyecek, yem, konaklama gibi birþey isteyip onlara baský yapýp incitmemeleri, Ferman’a uymayanlar azarlanýp cezalanacaklarý bildirilmektedir.



(1) Týmar: Herhangi bir toprak parçasýna iliþkin gelirin belli bir görev karþýlýðýnda belli koþullarla bir kiþiye verilenin adýdýr. Bir týmarýn yýlda ençok geliri 19 999 akçeydi (6666.6 para- 165. 01 kuruþ).

Serbest Týmar - Sahibine geniþ mikdarda idâri ve hattâ bazý belirli koþullar altýnda bir kýsým kaza-î haklar tanýnan sahibi haberdar edilmeden ve rýzasý alýnmadan arazisinin sýnýrlarýna devlet kuvvetlerinin bile giremediði toprak parçasý.

FERMÂN HÛ TUÐRA ABDÜLHAMÝD (1.) BÝN AHMED (3.) HÂN

EL -MUZAFFER DÂÝMEN

Düstûr-ý mükerrem müþîr-i mufahham nizâmü-l-âlem müdebbir-i umûr, l- cumhur bi-l-fikri-s-sâkib mütemmim-i mehâmü-l-enâb bi-r-re’yi-s-sâib mümehhid-i bünyâdü-d-devletü ve-l-ikbâl müþeyyid-i erkâni-s-saadeti ve-l-iclâl el mahfûf-i bi-s-sunûf-ý avHatifü-l-melikü-l-âlâ Diyar-ý Bekir eyhaleti tevcîh ve ihsaným olan Vezirim ABDULLAH PAÞA idâme Allahütelâlâ iclâle (emir ve iþaret) edilen yasalara saygýlý, ululuk kazanmýþ kerem sahibi, halkýn dünya iþlerini kendi görüþü ile yanlýþlýk yapmadan düzenlemeyi amaçlayan, ülkenin temeli ve mutluluðu uðrunda destek baðlayan, þan ve þerefi yüce Diyar-ý Bekir (Diyarbakýr topraklarý Valisi olan Vezirim ABDULLAH PAÞA büyüklük ve gücünü Ulu Tanrý devam ettirsin) tevki’-i refî-i hümâyûn (Padiþâhýn tuðrasýný taþýyan bu kutsal belge) vâsýl olîcak ma’lûm ola ki, (size ulaþýnca bilginiz ola ki,) ERGANÝ ve KEBAN ve tevâbi’i (ona baðlý olan) ma’denleri Devlet-i Aliyye-i ebed-peyvendimin mücessem ve muazzam mukatýâtýndan (Devletimizin en çok gelir getiren kaynaklarýndan) o hüsn-i nizâm üzere i’mâl ve idareleri þarâit-i kadîmesinin týrpan-ý halelden himâyet ve sýyanet (yönetimine iyi bir düzen verip eski koþullarýnýn bozulmasýndan koruyarak muhafaza etme) ve ma’den-i mezbûru (Keban ve Ergani ma’denleri) baðlý olan kazâlarýn ahalisine refâhhâlleri (rahatlýk) SERBESTÝYYET-Ý kadîmelerine (eski serbestlikler riayet olýnmaktan lâ-büdd (gerekli) olmaða bundan akdem hatt-ý hümâyûn-ý þevket-makrûn (þevketli ferman) ile muanven (debdebeli) þeref-yafte-i sudûr (þeref bulmuþ olarak çýkan) Evâmir-ialiyyem (fimaným) mûciblerince ma’den-i mezbûra merbhut (baðlý) kazâ ve kurâ (ilçe ve köyler) ahali ve ve reâyâlarý (gayrimüslimler) SERBESTÝYYET üzere ma’den ümenâsý (güvenilir kiþiler) tarafýndan zabt olunub zuhûr iden da’va ve nizâ’larý (anlaþmazlýk) ahz ve habs ve te’dîble ve güþmalleri (düzeni bozup anlaþmazlýk çýkaranlarý yakalayarak hepsi etme ceza verme, doðru yola getirme) ve sâir cüz’üy ve külli umhur ve bu hususlarý ber-vech-i istiklal ma’den emînleri ma’rifetiyle görilüb etrâfa ve havâlisinde vâki’ olan vülât (valiler) ve kuzât (yargýçlar) ve sâir ehl-i örf tâifesinden (gelenek ve yönetsel önlemlerle iþgörenle birisi hilâfýna tasaddî (aykýrý iþe kalkma) eylememek kazâ ve kurâ (ilçe ve köyler) ahali ve reâyasý ihzâr ve yahud ahîr bahane ile taciz eylemek misillü hareket olýnmamak ve ale-l-husûs vüzerây-ý ýzâm (büyük vezirler) ve sâir hükkâmýn (yargýçlar) mürûr ve ubhurlarýnda (gelip geçerken) reâyây-ý ma’denden (ma’den ahalisinden) yem ve yiyecek ve sâir metâlebât (istekler) ile bir ferdi rencide (incitme) eylemeyüb herhalde himâyet ve sýyanet (koruyup muhafaza etme) eylemeleri þerâit-i kadîmesinden (eski koþullar) olduðu ve arazi-i ma’den (ma’den yöresi) her-vechile SERBEST olub SERBESTÝYYETLERÝNÝ mugayir-i vaz’ ü harekten (bu serbestliðe aykýrý bir eylem yapmaktan) mücânebet (sakýnýp uzak durma)olunmak hutût-ý hümâyûn (padiþahýn emri- Ferman) ile muanven þerâit-i kadîmeden (eskiden beri yürürlükte olmaðla binaen aleyh siz ki, Vezir-i müþarün-ileysin (Abdullah Paþa) sana tevcîh ve ihsâným olan DÝYAR-IBekir eyalati hükümetine ma’den-i miriyye kurbundan (yakýnýnda) ve ba’zen dahi mülhakatý (baðlý olan yerler) olan mahallerden azîmetin vegüzer-gâhýn (gelip geçme) olacaðý cihetden hudûd ve sýnur-ý ma’dende vâki’ (olan) gerek ahali ve gerek reâyây-ý ma’denden (ma’den müslim ve gayrimüslim ahali) bir ferdin bir akçe ve bir habbesini (buðday ve arpanýn bir tanesini) almayub ve mutâlebât-ý (istekler) sâire ile dahi kimesneyi ta’cîz ve tadîr ve rencîde ve remîde korkutma) eylemeyüb idenler olur ise men’ def’ine ve haklarýndan gelmesine bezl-i cell-i (çalýþma) himmet ve þerâit-i kadîme-i ma’deni himêyet ve sýyanet (ma’deni koruyup muhafaza ve serbestiyyet-i mahsûsasýna halel (bozma) getürmeyüb herhalde rýzay-ý hümâyûnýmý istihsâle müsâraat (acele etme) eylemen fermaným olup hâssaten iþbu emr-i þerîf-i âlî-þâným ýsdâr ile irsâl (yollama) olunmuþdýr imdi vusûlinde (ulaþýnca) ma’den-i miriyye (devlet ma’deni) ahali ve reâyâsýnýn istirâhatý ve mütalebâ ve taaddiyâtdan (istek ve baskýlar) hýfz ve himâyeti matlub-ý hümâyûným (padiþahýn isteði) olub ihtilâl-i hâllerini (durumlarýný bozacak) mûcib olacak hâlâta tasaddî (giriþildiði) olunduðu suretde beyne-l-hâl-i müslimîne hasâret-i azîme (müslümanlara büyük zarar ziyaret iktizâ ideceði ma’lûmýn olub SERBESTÝYYET-Ý kadîmelerinin (eski) riâyeti husûsý vüzerây-ý ýzâmýn (büyük vezirlerinin) lâzime-i zimmetleri olmaðla ma’denciyan (ma’denciler) ve gerek ma’denlere baðlu kazâlar ahalilerine hilâf-ý (aykýrý) hatt-ý hümâyûným ve mugayir-i (karýþurûtý SERBESTÝYYET güzer-gâhýn olacak ma’den arazisinde ve mülhakat (ona baðlý) olun mahallerde reâyâ ve ahali-i ma’denden müft ve meccatnen (beleþ ve parasýz) yem ve yiyecek ve mevâd-ý sâire ile bir nesne mutâlebe itmeyüb ol vechile cevr ve taaddî (haksýzlýk ve baský) ider olunur ise lâzime-i zimmetin üzere Sen men’ ve def’ birle (bunlar ortadan kaldýrarak) þurût-ý Serbestiyyet ma’deni himâyet ve sýyanet ve hilâf-ý (aykýr) emr-i þerifim vaz’ ve hâlinden mücânebet (sakýnma eylemen babýnda Ferman-ý âlî-þâným sâdýr olmuþdýr BUYURDIM HÜKM-Ý þerîfimle vardýkda bu bâbda vech-i meþrhuh (gereði gibi) þeref-yafte-i sûdûr (þerefle çýkan) olan iþbu emr-i þerîf-i âlî-þân vâcibü-l-ittibâ’ (baðlanmak) ve lâzimü-l-eminliðin mazmûn-ý itâat-makrûniyle âmil olub hilâfýna rýzâ ve cevâz göstermesin þöyle bilesin alâmet-i þerîfe itâat eyliyesin.

Tahîren fi yevm-i gurre þehr-i Þa’ban senete semâne semanin miete ve elf 1 Þa’ban sene 1188 (ekim 1774)

Mahrûsa-i Konstantiniye

Belge:

BOA – Cevdet Ýktisat, no 476

FERMAN HÜ TUÐRA ABDÜLHAMÝD BÝN AHMET HAN

EL- MUZAFFER DAÝMEN

Dustûr-ý mükerrem müþîr-i mufahham nizâmü-l-âlem müdebbir-i muri-l. cumhurbi-l-fikri-s-sâkib mütemmim-i mehâmü-l- enâmbi-r-re’yi-s-sâib mümehhid-i bünyânü-d-devletü ve-l-ikbâl müþeyyid-i erkâni-s-sa’adeti ve-iclâl el-muhfûf-i bi-s-sunuf-ý avâtifu-l-melikü-l-âlâ Diyâr-ý bekir eyaleti tevciye ve ihsaným olan Vezirim Abdullah Paþa adamü-t-teâli iclâle bilginiz ola ki, Ergani ve Keban yöresindeki ma’denler Devletimizin en çok gelir getiren kaynaklarýndandýr. Bu ma’denlere baðlý ilçe ve köyler arazisinin ma’den eminleri tarafýndan bazý yerlerine elkonarak ahali ile anlaþmazlýk çýkarýp mahkemelik olmamalarý, buradan geçen Devlet büyükle bu ma’denler ahalisi (raaya)nden sakýn zerre kadar birþey isteyip onlarý incitmesinler. Sen ki, Vezir’imsin, Diyar-ý Bekir vilâyetinin yöntemini sana verdim, sakýn ahaliye kimsenin baský yapmasýna göz yumma, haliyi kollaman için bu FERMAN’ýmý sana yolladým. Ma’denciler ve buraya baðlý ilçe ve köyler ahalisine zulüm yaptýrma, bu Yüce Emrim uyarýncaBuyruklarýmý yerine getirmekte çok gayret göster, sakýn ahaliyi incitmeyesin, gelenek ve din kurallarýnýn sýnýrýný aþmayasýn, þöyle biline... Kutsal Emrime güvenin. Yazýlýþ tarihi 1 Þa’ban 1188 sene El-Mahrusa Kostantiniyye...



FERMAN’IN ÖZETÝ

Yazý:

1 Þa’ban 1188 (Ekim 1774) yýlý. Padiþah 1. Abdülhamid dönemi. Abdülhamid o yýl tahta çýktý. Haziran 1774’te Sadrazam Muhsin Zâde Mehmed Paþa emrindeki Osmanlý Ordusu Bulgaristan’ýn kuzeyindeki Kuzluca’da Ruslara yenildi, 21 Temmuz’da Küçükkaynarca Anlaþmasýný yapmak zorunda kaldýk, bu çok aðýr bir antlaþma idi, bundan sonra Ruslar Karadeniz’de donanma bulunduracaklardý.

Kime:

Ferman Diyar-ý Bekir (Diyarbakýr) valisine yollandý.

Konu:

Ergani ve Keban yöresi halkýnýn incitilmemesi.

Belge:

BOA – Cevdet Ýktisat No 476

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32155/keban-ve-ergani-madenleri-bölgesi-ahalisine-verilen-serbestlik-fermaný

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DERSÝMLÝ AÞÝRETLERÝN BAÞKA YERLERE SÜRGÜN EDÝLMEK ÝSTENMESÝ


ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ, GÜVENLÝ, HARANLU,

KUVANLI, ZÝNGANLI, DÜÇEKLÝ, AÞÝRETLERÝN

BAÞKA YERLERE SÜRGÜN EDÝLMEK ÝSTENMESÝ

Yazý:

Evasýt-ý (10-20) Ramazan 1194 (Aðustos 1780) yýlý, Padiþah 1. Abdülhamid dönemi, Sadrâzam: (Kara Vezir) Seyyid Mehmet Paþa’dýr. O yýllar, bir süre kapatýlan Ýbrahim Müteferrika matbaasý yeniden açýldý, küçük sanayinin geliþmesini teþvik etti.

Kimden:

Gümüþhane, Kurucan, Kuruçay, Kemah, Gercas, Çemiþgezek, Eðin (Kemaliye), Erzincan ve Tercan ilçeleri yoksul ahaliden

Kime:

Divân-ý Humâyun’a dilekçe

Konu:

Gümüþhane, Kuruçay, Kuruçay, Kemah, Çemiþgezek, Eðin Erzincan ve Tercan ilçeleri ahalisi Divân-ýHümâyûn’a sunduklarý üç dilekçelerinde: Þeyh Hasanlý, Dersimli, Güvenli, Haranlý, Kuvanlý, Zirkanlý ve Düçekli aþiretlerinin yöre ahalisine sürekli saldýrarak can, mal, namus güvenliklerinin kalmadýðý, bu yüzden ahali baþka yerlere göçetmeye baþladýklarýndan Devlet Ma’denine gereði gibi hizmet veremedikleri, güvenli çalýþamadýklarý için yukarýda sözü edilen aþiretlerin buralardan baþka yerlere sürgün edilmesi istenmekdir.

1. DÝLEKÇENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Þevketlü Azametlü Kudretlü Kerametlü Zýllullah halifeRasûl-i Ekrem vâris-i saltanat-ý Ahmedî Hâmi-i þeriat-i Muhammedî kahramân-ý zaman-ý Feridun alem-i atâr ve kalem eyliyâü-n-niam ü-l- âlem pad-þâhî rûy-ý zemîn halledallahi hilâfetühü Hazretlerinin mübarek vücud-ý hümâyûnlarý hatây-ý arz u semâviyeden âmin masun ve mahfûz eyliye âmin bi-hurmeti Tâ Hâ ve Yâsîn atebe-i gerdhun mertebelerin (Allahýn gölgesi, Muhammed’in varisi kaymakamý, þeriatýn koruyucusu, zamanýn kahramaný Feridun’u,Allah halifeliðini devam ettirsin, O’nu yer ve gök hatasýndan korusun! Amin)

Arz-ýhâl-i ahali fukara kullarý ERZURUM eyâletinde vâki’ GÜMÜÞHANE ve KURUCAN ve KURUÇAY ve KEMAH ve GERCANÝS ve CEMÝÞGEZEK ve EÐÝN ve ERZÝNCAN ahali-i fukaralarýdýr ki, kazalarýmýz öteden berû maâdan-i hümâyuna mezbut ve mü’tâd-ý kadîm viregeldiðimiz kütük (odun) ve kömür makulesi kazalarýmýzdan hâsýl olub her vechile himâye ve siyanet ve mezâlim ve teasdiyatdan (baský ve düþmanlýktan koruma) zaman-ý adâlat-i pad-þâhanelerinde vikaye (esirgeme) ve hýfz olýnmamýz matlûb-ý hazret-i cihân-dâri (biz padiþahýn korumasýný istiyoruz) iken ERZURUM eyaleti dahilinde DÜCÝK ve OVACIK ve ta’bir olunur nâm mahallerde ÞEYH HASANLI ve DERSÝMLÝ ve GÜVANLÜ þöhretiyle meþhûr EÞKÝYALAR müddet-i senede berû kazalarýmýza tasallut ve katl-i nüfus (insan öldürme) ve hetk-i a’râz (namus kirletme) ve tahrib-i vilâyit ve îsâl-i hasaret ve yine taife-i mezbûrdan (yukarýda adý geçenler) KOÇGÝRÝve KERNE ve ÞADÝLÝ ve GÜREÞLÝ ve BENAMLI ve BAZGELÜ ve sairleri dahi derkenarda münderic kimesnelerin celb ve iðvâ’larýyle (baþtan çýkaran) leyl ü nehar (gece gündüz) kazamýza îsâl-i zarar ve þerlerinden masken ve me’vâlarýmýza (yurt) rahat ve emniyetlerimiz meslûb (kalmadý) ve ikametden âciz ziraat ve hirâset (çiftçilik) fârið ve nice hanedân ve ehl-i ýrz kullarýnýn ýrz namuslarýmýzý hetk ve ma’den-i hümâyûna merbût olan kütük ve kömürü virmekle iktidarlarýmýz kalmayub haife-i mazarrat-ý eþkiyalarýnýn yevmen fe yevmen (günden güne) þekavetleri müzdâd (hýrsýzlýklarý çoðaldý) ve tâb u takatýmýz kalmadýðýndan nâþi bundan akdem taife-i mazarrat eþkiyalarý bi-eyyi vech-i kân (mutlaka) darben ve katlen (döðerek öldürerek) ol havalilerden tard ve tebîd (kovarak uzaklaþtýrma) ve mahall-i hahire iskânlarîçün (baþka yere yerleþtirmek) dergâh muallâ kapucýbaþýlarýndan ÝBRAHÝM BEÐ ve EL-HÂCHALÝLAÐAkullarý mübâþir ta’yin ve ekîden (tekrar) emr,i âlî sâdýr ve ma’den ümenâlarýna (eminleri) ve diðer arz-ý halin derkenarýnda mestûr kadýlarý ve beðler ve iþerlerine dahi baþka emr-i âlî sâdýr olýnmýþ iken bi-hikmetillahü tealâ (Allahýn hikmeti) infâz mümkin olmayub bi-asbi-l-iktizâ (gerektiði için) mübâþirân-ý mûmâ ileybümalar dahi Deraliyye’ye (Ýstanbul) avdet idüb bu takdirce tâife-i mezbûrler (Þeyh Hasanlýlar, Dersimliler vb.) ziyade ferce bulub (fýrsat) mâl-ý emlhak ve ýrz-ý namusumuz kalmayub bu vedi’atüllahi sübhân (Allahýn emaneti) fukara kullarýnýn evlâdý ýyâllerimiz yedlerinde esir kalub mukaddemâ (önceleri) bu husûsa ta’yî kýlýnan dergâh-ý âlî kapucýbaþýlarýndan el-hâc HALÝLAÐA kullarý olhavalilerin keyfiyyet hâlini ittýlâ’ (tanýma) ve kâr-güzâr (becerikli) ve zahire-i askerî idareye kadir ve herhalde tâife-i mezbûrýn haklarýnda gelmesi me’mûl fukara olmaðla bu def’a dahi adâlet-i pâd-þâhânelerinden istimdâd ve istirhâm birle (yardým ve merhamet dileyerek) mübarek kamer-tâba (ay ýþýðý) arz-ýhâle cesâret kýlýndý merâhim-i mülük-ânelerinden mercûdýr ki, (merhametli padiþahtan dileðimiz) iþbu diðer arz-ý halde derkenar olýnan mufassal emr-i âlînin kaydýna bir lâhza manzur-ý hümâyûn (padiþahýn göz atmasý) buyurýlub min evvel ilâhire (baþtan sona kadar) ma’lum-ý pâdý-þâhâneleri buyurýldýkda hâl-i pür-melâlimize (derdle doluw) ve evlhad-ý ýyallerimize ýrzlarýna ve gözyaþlarýna merhameten ve hazret-i rýzây,ý cenâb-ý kibriyâ ve ruh-ý rasulüllah ve mübarek ser-hümâyunlarîçün (padiþahýn baþý için) olsun zikr-i murûr (adý geçen ilden HALÝLAÐA kullarý ta’yin buyurýlub mukaddem (önce) sadýr olan emrâlînin icrâsý ve infâz birle (uygulanarak) derkenâr mucibince müceddede (yeniden) emr-i âlî inâyet e ihsân ve taife-i mezbhur (Þeyh Hasanlýlar Dersimliler, Güvenliler vb.) memleketimizden ihrac ve tebîd (kovup uzaklaþtýrma) ve ahir mahalleye iskân (baþka yere yerleþtirme) ve emn ve rahatlarýmýza (güvenlik ve âsâyis) ve duây-ý hayriyelerimize (hayýrlý duâlar) müsâade-i hümâyûn buyurýlmak babýnda emr-i hümâyûn Þevketlü Mehabetlü Azametlü Kudretlü Kerâmetlü Pâd-þâh-ý Alem-penah (cihanýn sýðýnaðý) Hazretlerinindir.



BENDEGÂN-I

Gümüþhane veKurucan ve Kuruçay ve Kemah ve Cemiþgezek ve Eðin (Kemaliye) ve Erzincan ve Tercan kazâlarýnýn fukara ahalisi



2. DÝLEKÇENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Þevketlü Azametlü Mehabetlü Kudretlü Kerâmetlü Halîfe-i zýllüllah-i (Allahýn gölgesi Halife)Rusûl-ý Ekrem-i Kaim-makam (Peygamberin yerini tutan)Ebu Bekir Ömer ve Osman ve Haydar (Hazret-i Ali) ve Hilâfet-i Uzmâ (Büyük halifelerin yerini tutan)Pâd-þâhý türabâ Evliyâi-n-niammü-l-âlem Hazretlerinin Mübarek ve Þerîf vücud-ý Hümâyûn-ý zât-ý âlî ve milk-i simâtlarýn (niþanlar) ekdâr-ý dehrden (dünya kederleri) ârî ve esvâr-ý rüzgâri meddü-d-dühûrü-l- a’vâm (yýllarca sürme) vefk-ý murâd-ý pâd-þâhâne üzere câri (padiþahýn isteðine uygun) ve zýllý-ý merhamet-i mülük-ânelerin (padiþahýn acýyarak sahip çýkmasý) kâffe-i enâm (tüm iyilikler) bu zuafha ve fukara kullarý üzerinden dûr ve zâil (uzak ve sona ermesin) eylemiye ÂMÎN becâh-ý nebiyyü-l-Emîn.

Arz-ý hâl kullarý CEMÝÞGEZEK ve ERZÝNCAN ve KEMAH ve KURUÇAY ve KUZICANve GERCANÝS ve EÐiN (Kemaliye) ve sâir kazâyâ (ilçeler) ahali ve kullarý olub ERZURUMsancaðý dahilinde DÝYARBEKÝRkazâlarý dahilinde vâki’ DÜÇÝKEkrâd (Kürtler) eþkiyasýnýn ekseri OVACIK nâm mahalde sâkin (yaþayan) DERSÝMLÜ ve HARANLU ve KUVANLU ve sâir aþiret-i birkaç seneden berû kazâlarýmýza musallat ve alenen hanelerimizi basu emval ve eþya ve havanâtlarýmýzý nehb ü garet (çapulculuk yaðmacýlýk) ýyâl ve evladlarýmýz yedlerinde esir misillü giriftar ve zülm-i teaddilerinin nihaletsiz (baský ve düþmanlýklarýnýn sonu yok) kazâ ve kurâlarýmýzda (köylerde) ziraat ve harâset (çiftçilik) idemeyüb ve ma’den-i hümâyûn (devlet ma’deni) hidmetinin edâsýna dahi iktidârýmýz kalmayub herbirlerimiz daðýlub ve parakende ve periþan olmamýz muhakkak geçen sene ma’den-i hümâyun ümenasý (eminler) arzlarý (raporlarý) ve kuzâyânin (kadýlarýn)i’lâmlarýyle tasalutlarýndan halâs ve zülm ve teaddileri (kötülükleri) men’ü ref’ içün (önü alýnmasý) þikâyet iderek Deraliyye’ye (Ýstanbul) gelerek arzýhâl istirhâm oldýkda halimize merhameten Fermân-ý âlî dergâhý, âlî kapucýbaþýlarýndan HALÝL AÐA ve ÝBRAHÝM AÐA BEÐ kullarý ta’yin ve bir seneden berû icrâsý mümkin olmayub mûmâ ileyhümâ li-maslahatin (bir görevle) Deraliyye’ye (Ýstanbul) avdet (dönerek) ve öylece hâli üzere kaldýðýndan eþkiyay-ý mezbûrûn dahi ziyade ruhsat ve ferce (fýrsat bulub zülm ve þekavetleri yevmen fe yevmen (günden güne) efgan ve tuðyanlarý galib (azgýnlýklarý üstün gelme) ve ahvâl-i fukara diðer gûn (çok acýklý) ve periþanü-l-hâl ve üzerlerimizden þerr ve mazarratlarý zarar ziyanlarý) men’ ve def’ olýnmasý içün merhamet-i pâd-þâh-ý mülük-anelerinden mütezarrý’dýr ki, (alçalarak yalvarma) þakýyûn-ý mezkûrûn (yukarýda sözü edilen eþkiya) tasallut ve zülm-i teaddilerin ýyâl evladlarýmýzdan dûr ve mehcûr (uzak kalmasý) kalub rýzâüllahü teâlâ fukara ve zuafâ kullarýna bu gûne zülm (bu çeþit baský) oldýðýna rýzây-ý hümâyûnýn (padiþahýn razýlýðý) olmayub rahmen lilnukul (anlatýlanlara acýyarak) matlub-ý fukara olan mûmâ ileyh kapucýbaþý HALÝL AÐAkullarý ol havaliden oldýðý takribiyle madde-i mezkûre vâkýf ve me’muriyyete sâlih (uygun yararlý) oldýðý ma’lhum-ý hümâyunlarý buyuruldukda mûma ileyhi me’mur kýlmaðla eþkiyây-iu mezkûrýn þerr ve mazarratlarý üzerimizden men’ ve def’ olýnur ve icrhasý bâbýnda herne veck ile irâde-i þâh-haneleri tealluk iderse ol bâbda emr u fermân-ý hümâyun inâyet-makrûn Þevketlü Azametlü Mehabetlü Kudretlü Kerametlü Pâd-þâh-ý âlem-penah Efendimiz hazretlerinindir.



BENDEGÂN-I

Kazâyâ-i (ilçeler) ahali-i fukarasý



3. DÝLEKÇENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Devletlü Ýnayetlü Merhametlü SULTANIM Hazretleri sað olsun

Bu kullarý EÐÝN(Kemaliye) ve ÇEMÝÞGEZEK ve KEMAH ve yedi kazâ ahali-i fukara kullarýdýr ki, çevremizde olan OVACIK ve tevâbiinde olan EKRÂD-ISÂRÝKA’larýnýn þerrinden beher gün hayvanatýmýzý sârika (çalan) ve kendilerimizin düþman-ý bî- dîn (dinsiz düþman gibi) helâkimize kasd eylediklerinden bir türlü emniyet ve rahatýmýz olmadýðýndan bu fukara kullarý halimizi Devlet-i Aliyye’ye (Osmanlý Devleti) arz-ý hâl eylediðimizde haklarýnda emr-i âlîler (ferman) ýsdâr ve taraf-ý devletden adam ta’yîn olýnub ancak hüsn-i nizâm ve rabýta (çeki düzen) virilmeyüb hâli üzere kalmaðla merâhim-i aliyyelerinde mercûdýr (siz acýyýcý yüce kattan dilenen) bu makule Ekrâd-ý sârikalarýn þerr ve mazarratlarýn üzerimizden def’ve ref’ buyurýlub ilâhiri-l-ömr devam-ý devletlerinde duâda lomak bâbýnda Fermân Devletlü Ýnâyetlü Merhametlü Sultaným Hazretlerinindir.

BENDEGÂN-I: Ahali-i Kazâ-i Mezburân (adý geçen ilçeler) ahalileri



EMÝR VÝRÝLMÝÞ MÝDÝR?

VÝRÝLEN FERMÂN DERKENÂRHÜKÜM

Hâlâ Erzurum Valisi Sadr-ý Esbâk Vezirim Ýzzet Mehmed Paþa’ya ve bu husûsa akdemce me’mur olub ol tarafda olan dergâh-ý muallâm Kapucýbaþýlarýndan Halil ve Ýbrahim dâme mecduhumâ (ululuklarý artsýn)HÜKÜMKÝ

Dergâh-ý muallâm kapucýbaþýlarýndan GÜMÜÞHANEEmini Seyyid Hâfýz Mehmed dâme mecduhû ve hâlâ KEBANMA’DENÝEmini Mehmed Emin Zîde mecduhû ve GÜMÜÞHANE ve KURUÇAY (Ýliç) Kadýlarý ve KUZIÇAY ve KEMAH ve GERCANÝS ve CEMÝÞGEZEK ve EÐÝN(Kemaliye) ve ERZÝNCAN ve TERCANkazâlarý ahalileri tarafýndan Deraliyyem’e (Ýstanbul) mukaddema ba’s ve tesyâr (yollanan) olan arz ve i’lâm ve arz-ýhalleri mefhûmýndan mârü-z-zikr kazâlar ma’den-i hümâyûnýma mazbût ve lâzým zarûrete-i ma’denden olan kütük ve kömür makulesi bunlar dahi hâsýl olub her vechile himâyet ve sýyânetleri (esirgeme) ve mezâlim ve teaddiden (baský ve düþmanlýk) vikayeleri (koruma) olmak metâlib-i hüsrev-aânem (padiþahýn isteði) oldýðý ve zaman-ý adâlet-iktirân-ý pâd-þâhanemde olan fukara ve zuafaya ve ale-l, husus bu gûne hidmet-i mîriye ile meþgul sekene-i bilâda (yöre insanlarýna) gadr ve hasâr (haksýzlýk, zarar ziyan) vuku’una bir dürlü rýzây-ý hüsrev-ânem olmaðýn ERZURUMeyaleti dahilinde DÜÇÝKve OVACIK ta’bîr olunur mahalde sâkin (yaþayan) ÞEYH HASANLU ve DERSÝMLÜ, GÜVENLÜ þöhretiyle meþhur olan Ekrâd-ý þekâvet nihâd ez-kadîm (eskiden beri) fesâd-ý tabiat ve kemal-i melanet (fesat huylu, tam mel’un) me’lûf (huy edinmiþler) yýllardan berû tasallut (saldýrý) ve katl-i nüfus (insan öldürme) ve gasb-i emval (soygunculuk) ve hetk-i a’râz (hamus kirletme) misillü fazâyýha (edepsizlik ibtidâr (giriþme) itmeleriyle haklarýndan gelinmek mümkin almadýðý bunlardan KOÇGÝRÝve GERNE ve GÜRÜN ve ÞADANLU ve GÜREÞLÝ ve BENAMLI ve ZÝRGANLU ve ÇAKULU ismiyle mersum (müslümün olmayanlar için merkum -adý geçmiþ anlamýna kullanýlýrdý, oysa sözü edilenler müslümündýr) Ekrâd eþkiyasý dahi balâda mestûr (yukarýda adlarý yazýlý) derebeðlerinin celb ve iðvâlarýyle (kendine çekip baþtan çýkarma) beþer onar yirmiþer otuzar hâne olduklarý halde sakin olduklarý yerlerden hareket KURUÇAY (Ýliç) ve KEMAH ve GERCANÝSkasabalarý daðlarýný fuzûli zabt ve KURUÇAY kurbunda (yakýnýnda) ÖZÝKDAÐI etrafýnda sakin DERSÝMLÜ ve BAZÝLER ve BEKTAÞLAR KEMAH ve ERZÝNCANBOÐAZ ve TERCANcivarýnda SARIKAYA nâm mevki’de tavattun (yerleþme) ve mezbhur Ekrâd birbirleriyle ittihâd (birleþerek) söz edilen kaza ahalisine zarar ziyan ve ahali iþlerini yapamaz hale geldiði bu yüzden birçoklarý baþka yerlere göçtükleri kalanlar da madene kütük ve kömür veremeyecek halde kaldýklarý bu saldýrý karþýsýnda evlerini sabaha kadar bekleyecek sekban tedarik ettikleri bu saldýrýlar önlemek için MUÞ Mütesselimi (kaymakam) ALAEDDÝN ve KIÐI Beði KAHRAMAN ve PALU ve ÇEMÝÞGEZEK ve ÇARSANCAK (Akpazar) ve EÐÝN ve KARAHÝSAR (Þebinkarahisar) ve KOYULHÝSAR ve KUZICAN ve KEMAH(Kemaliye) ve GERCANÝS ve ERZÝNCAN ve TERCAN ve KURUÇAY ve GELGÝR sancaklarý kazalarýnýn ümerâ ve voyvoda ve serdar ve a’yan ve iþerleri birleþerek bunlarýn haklarýndan gelinmesi içün KUZÝÇAY ve KEMAH ve GERCANÝS derunlarýnda bulunan Ekrâd ile KEMAH ve ERZÝNCANBOÐAZI’nda ve SARIKAYA’da oturan Kürtler hulûl-ý bahara dek (bahar gelinceye kadar) etraflarýný ihâta (kuþatma) yukarýda adlarý yazýlý ÞEYH HASANLU ve DERSÝMLÜ ve GÜVENLÜ ve sâir mahallerdeki Ekrâd-ý Þekavet mu’tâdýn dahi bi-mennihi teâlâ (Allahýn iyiliðiyle) evvel bahar (Ýlkbaharda bu yerlerden kaldýrýlmalarý ve baþka yerelere iskan edilmeleri ümmet-i Muhammet üzerinden baský zarar ve ziyanlarý giderilmeli baþka yerlere iskân edilecekler yüce emre itaat etmeyip gitmek istemezlerse bi gibileri yakalayýp zincire vurup gereken cezanýn verilmesini fermâným olduðu vechile bi-eyyi hâl (mutlaka) tanzimi ehass (baþlýca) metalib-i hüsrev-ânem (padiþahýn isteði olduðu) cihetten Ekrad-ý mezbhurenin bi-eyyi hâl (mutlaka) havali-i merkumede def’ü tard (kovup uzaklaþtýrma) ve mahall-i ahireye (baþka yere) iskânlarýný Ma’den Emini, Çarsancak voyvodasý ve baþka yetkililer siz yapacaksýnýz, sakýn bu iþleri yaparken tenbellik baþtan savma gibi hallerden sakýncalý bu emr-i þerîf fî Evasýt-ý (10-20) Ramazan 1194 (Aðustos 1780) yazýlýnca.

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 5657, 3 adet belge

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32156/aþiretlerin-baþka-yerlere-sürgün-edilmek-istenmesi


--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

AÞÝRETLERÝN CEZALANDIRILMALARI ÝSTEMÝ



ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ, DÜÇEKLÝ VE OVACIKLI

AÞÝRETLERÝN CEZALANDIRILMALARI ÝSTEMÝ



Yazý:

25 Cemaziye-l-ahir 1207 (Ocak 1793) yýlý Padiþah 3. Selim dönemi, sadrâzam: Melek Ahmet Paþa’dýr.

O yýl, 24 Þubat 1793 NÝZAM-ICEDÝD denilen Avrupa usûlü ordu kuruldu, Mühendishane-i Berri Hümâyun açýldý.

Kimden:

Cemiþgezek ve Çarsancak (Akpazar) ilçelerinin fukara ve reâye ve zuafa (zayýflar)nýn dilekçeleri

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a arîza

Konu:

Cemiþgezek, Çarsancak ilçeleri ahalisi, Þeyh Hasanlý, Dersimli, Düçekli ve Ovacýklý Aþiretlerin yöre ahalisine sürekli saldýrmalarý yüzünden can, mal, namus güvenliklerinin kalmadýðý, bu aþiretlerin haklarýndan gelinmesi için 6 yýl önce Dîvân-ý Hümâyûn’a sunduklarý dilekçe üzerine gerekinin yapýlmasýna iliþkin Yüce Emir verildiði fakat (Ferman), çeþitli nedenler yüzünden uygulanamadýðý, adý geçen aþiretler de saldýrýlarýný artýrdýkça artýrdýklarý, gerekenin yapýlmasý için yüce emir verilmesi istenmektedir.

1. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Devletlü Ýnâyetlü Merhametlü SULTANIMHazretleri Sað Olsun

Arz-hâl kullarý Cemiþgezek ve Çarsancak (Akpazar) kazâlarýnýn ahali-i fukara ve reâyâ ve berâyha (tüm halk) ve zuafânýn (zayýflar) arz-ý hâl-i aceze çeker-ânemizdir ki, (biz güçsüz kullarýn dileði) öteden berû sebb-i çihâr-ý yhar (Hz. Ebubekir, Ömer ve Osman’a küfür edenler) iden eþkiyalarýndan DÜÇÝK ve OVACIK nâm eþkiyalarý müddet-i vâfireden berû (uzun süre) aþhair (aþiretler) ile kazâ ve kuralarýmýza (köylere) musallat ve emvâl ve eþya ve hayvanatýmýzý gasb u garet (zorla yaðma yaðmak) ve evlâd-ý ýyallerimizin ýrzlarýný hetk (kirletme) ve nice kimesnelerimizi katl (öldürme) ve envâ’-ý zülm ve teaddiyâta (çeþit çeþit baský ve ahlaka aykýrý hareketler) ictisâr (kalkýþma) itmeleriyle bundan altý sene mukaddem Evaili 1787) orduy-ý hümâyûn (Nizam-ý Cedit) çýktýðý esnasýnda Deraliyye’ye (Ýstanbul) gelüb iþtikâ’ (þikâyet etme)eylediðimizde þaki-i merkûmûnýn (yukarýda sözü edilen aþkýya) zülm ve þekavetleri (hýrsýzlýklarý) üzerimizden men’ü def’i babýnda Ma’den Emîni Yusuf Paþa Hazretlerine hitâben bir kýt’a emr-i âlî (Ferman - çevirilecek 2. Belge: (1201)ýsdâr olýnmýþiken þiddet þitâ (O günler çok kýþ olduðundan) takarrub ile ve sefer-i hümûyûn (Rusya ve Avusturya ile savaþ edildiði) vuku’mevâni’-i adîde (birçok engenllerin çýkmasý) zuhûr itmekle üzerlerine varýlmayub bu âna gelince tâife-i mez bhurýn (Düçik ve Þeyh Hasanlý aþiretleri) tuðyanlýr ve þekavetleri (taþkýnlýklarý ve hýrsýzlýklarý) yevmen fe yevmen (günden gün müzdâd olub (artýkça arttý) kasaba ve kurâlarýmýzý (köylerimizi) basub muharebeye tasaddi (kalkýþarak) ve yetmiþ neferden mütecâviz (ziyade) adamlarýmýzý katl ve vâfir kurâ ahalileri (köy halký) diyar-ý ahýra (baþ ka yerlere) firar ve bakýyemiz (kalanlarýmýz) dahi esir misillü yedlerinde (tutsak gibi ellerinde) kalub el-yevm (bugün) kasaba ve kurâlarýmýz muhâsarada (kuþatma altýnda) olub emval ve eþya ve hayvanâtýmýz ve ýrz ve namusumuz kalmayub aki-i merkumûnýn (eþkiyalarýn) vücûd-ý habâsetleri (kötü varlýðý) bu vedîü-l-berâ (tüm halk, tamýnýn emaneti) olan fukara ve zuafâ üzerlerinden def’ olunmaz ise kasaba ve kurâ ahalileri terk-i evtan (doðup büyüdüðü yerleri býrakmak) ile periþan ve perakende olýnacaðý zâhir ve nümâyân (besbelli) olmaðla merâhim-i aliyyelerinden mercûdýr ki. (Siz merhametli padiþahtan dileðimiz) Ma’den Emîni YUSUFPAÞAHazretlerine hitâben sâdýr olan emr-i âlî kaydý derkenar olýnub ma’lhum-ý devletleri buyurýldýkda þaký-i merkumûnýn (Düçik ve Þeyh Hasanlý zülm ve þekavetlerinden tahlîs-ý cân (canýmýzý kurtarma) ve vücûd-ý melanetleri (lânet edilmeye deðer varlýklarý)ni vech-i arzdan (yer yüzünden izâlesi (yok etmek) ile vilâyetimizi tathîr (temizleyip silip süpürme) ve müceddeden vilâyetimize raðbet ve hayýr duhamýza mazhar buyurýlmak ve ne vechile irâde-i aliyyeleri buyurýlursa ol babda emr u Ferman Devletlü Ýnayetlü merhametlü SULTANIM Hazretlerinindir.

BENDEGÂN(Biz kullar)

Cemiþgezek ve Çarsancak (Akpazar)

Kazalarýnýn fukara ve reayâ ve zuafâ kullarý



2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Yazý:

Evahil-i (I-10) Zi-l-hicce 1201 (Eylül Padiþah 1. Abdülhamid dönemi, Sadrâzam: KocaYusuf Paþa’dýr.

O yýl, Ekim’de Cezayirli Hasan Paþa Mýsýr’da âsi kölemenleri ortadan kaldýrdý, 17 Aðustos’ta Rusya Osmanlý Devletine savaþ açtý.

Kimden:

Evahir-i Z. sene 1201 tarihli Fermân

Kime:

Hâcegân-ý Hümâyûn’dan (Divân-ý Hümâyun ve Paþakapýsý’ndan bulunan kâtiplerin þefleri) Ma’den Emini Yusuf ve Ma’den-i Hümûyun’da olan Ümerâ, Voyvoda ve zabitan’a Hüküm

Konu:

Çemiþgezek ve Çarsancak ahalisinin Dîvan-ý Hümayun’a 6 yýl önce sunduklarý dilekçe üzerine verilen yüce Emir (Ferman) sureti ile derkenardýr. 1. Dilekçe 1. Abdülhamit, 2. dilekçe de 3. Selim döneminde verilmiþ, Derkenarda: Dilekçe verenlerin ellerinde mahzar ve i’lam olmadýðý, bu dilekçeler “Sâde arz-ýhal olduðu, bunun doðruluk- yalan olabilmesi” bakýmýndan verilen emirler o kadar sert deðil yumuþak olduðu anlaþýlmaktadýr.

Evahin-i. Z. 1201 (Eylül 1787) günü VERÝLENFERMAN

Hâcegân-ý Dîvân-ý Hümâyûnýmdan Ma’den Emini YUSUF(Paþa) zîde mecduhu (ululuðu artsýn) ve ma’den-i Hümâyûn dahilinde olan ümerâ ve Voyvoda ve sair Zabitan’a HÜKÜMKÝ,

Cemiþgezek kazasý kurbunda (yakýnýnda) vâki ‘ÞEY HASANLU ve DÜCER ekradý dimekle ma’rûf þekavet-pîþeler (iþi gücü soygunculuk yapmak) itaatdan hurûc (çýkýp baþkaldýran) ve âdet-i müstemirreleri sürekli yaptýklarý) üzere ma’dene merbut kazâlarda ve etrâf havâlilirinde katl-i nüfus (insan öldürme) ve hetk-i a’râz (namus kirletme) ve gasb-emvâl-i fukara (yoksullarýn malýný çalma) ve sair gûne fazahata (ve þenata (kütüklere) ictisâr (kalkýþtýklarý) eledikleri mukaddemâ lede-inhâ (önceleri ulaþan) haklarýnda bi-d-def’at (birçok) evâmir-i aliyye (Ferman) sâdýr olmýþ iken ba-z-ý esbâba mebni infazý (yerine getirmek) mümkin olmadýðýndan eþkýyây-ý merkum (Þeyh Hasanlý, Düçekliler) ferce-yâb fýrsat bulma) ve mazarrat ve þekavetleri müzdâd (zarar ve ziyanlarý, soygunculuklarý arttý)olduðu tekrâr inhha olduðuna binaen mukaddemâ haklarýnda sâdýr olan vemir-i aliye (yüce emir-ferman) nezir (birini doðru yola getirmek için korkutma, para cezasý ödetme) kaydlarý ba’de-l-ihrâc Ekrâd-ý merkumenin mukaddemâ müteahhid (önceleri suç iþlerseler aðýr miktarda para ödeyeceklerine söz verip birbirlerine kefil olduklarý) þurût ve nezirlerinin hilâfý (aykýrý hareketleri oldukda vürûd iden (gelen) arz ve mahzardan (toplu dilekçe müsteban (anlaþýlma) olduðuna ibtinâen (dayanarak) ma’den emini mûmâ ileyh (Yusuf Paþa) ma’rifeti ve hâcagân-ý Divân-ý Hümâyûnýmdan cebeciler kâtibi sabýk ABDÝ zîde mecduhû mübâþeretiyle eþkiyây-ý merkumenin keyd ü mazarratýndan (hile ve zarar ziyaný) ahali ve fukarây-ý raiyyet (vergi veren halk) ve bi-l-husûs (özellikle) hademe-i Ma’den-i hümêyûn tahlîs (kurtarma) ve mukaddemâ haklarýnda sâdýr olan evâmir-i aliyye (fermanlar) tenfîz (uygulama) olýnmak babýnda iþbu sene-i mübareke evâhir-i þa’banýnda mufassal ve meþrûh (ayrýntýlý, açýklamalý) emr-i þerifim sâdýr olmýþdý bu def’a Emîn ve mübâþir-i mûmmâ illeyhümâ (Yusuf Paþa ile Abdi) tarafýndan gelen tahrîrâtýn hulâsa-i mefhûmýnda (yazýnýn özetinde anlaþýlan) Ekrâd-ý þekavet-i mu’tâdýn haklarýndan ber-vech-i muharrer (yazýldýðý gibi) sâdýr olan emr-i âlî mübâþir-ý mûmâ ileyh (Abdi) ile vârid olmaðla (ulaþma) etrafdan ve ERGANÝ MA’DENÝmerbutâtýndan (baðlý olan yerler) elviye beðleri (sancakbeyi) ve kaza ve havâlinin voyvoda ve zabitaný ve bi-l-cümle sunuf-ý askeriyyesi isticlâb (çekmek) zýmnýnda tahrîrât irsâl olunduðu(yazý yollandýðý) ve taraf taraf üzerlerine hücum ve Ý’DAM ve TEDMÎRLERÝNE (idam ve tepelenmeleri) sa’y-ý mevfûr (aþýrý þekilde çalýþýlacaðý) tahrîr (yazý) ve maddeye ba’zýlarýn me’muriyyetleri husûsý derc ve testîr (belertilmiþ) ve dergâh-ý muallâm kapucýbaþýlarýndan hâlâ darb-hâne-i âmiren emîni YUSUF dâme mecdduhû dahi takdim eylediði takrîr (rapor) kâðýdýnda KEBAN ve ERGANÝMA’DENLERÝ’ne merbut (baðlý) ÇARSANCAK (Akpazar) ve CEMÝÞEZEK ve ÞÝRTURUKVEKARAÇORve HERBULUT ve ÇERMÝK ve EÐÝL ve PALUve sair kâffe-i elviye (tüm sancaklar) ve kazâhâ (ilçeler) ümerâ (âmirler) ve voyvoda ve zabitan ve ahalileri bi-l-ittifak (hep birlikte) emîn-i mûmâ ileyhin maiyyetinde olarak eþkiyay-ý merkume üzerine hücum ve def’-iþe kavet ve tuðyânlarýna (soygunculuk ve taþkýnlýk) dikkat birle (dikkat ederek) taht-ý nizâm-i kavîye rabt (saðlam bir düzene koyma) olunmasýný inhâ ve istid’â itmekle bu babda inhâ ve istid’â olunduðu vechile emr-i þerîfim tahrîri babýnda bi-l-fill Reîs-i Küttâbým olan SÜLEYMAN FEYZÝ dâm? mecduhû i’lâm itmeðin i’lâmý mucibince Siz ki, Ma’den-i Hümâyhun dahilinde olan ümerâ ve voyvoda vesâir zâbitân-ý mûmâ ileysiz Ma’den Emini mûmâ ileyh (Yusuf Paþa) ile bi-l-ittifak (hep birlikte) def’ -i þekavet-i eþkiya (eþkiyanýn soygunculuðuna son vermek) ye dikkat eylemeniz fermâným olmaðýn imdi Sen ki, Ma’denler emîni mûmâileyhsin eþkiyay-ý mezbûrenin (adý geçen Þeyh Hasanlý ve Düçekliler) ol havâliden def’-i tasallutlarý (saldýrganlýklarýný önlemek) matlûb-ý hümâyûným olduðu (padiþahýn isteði olduðu) ve istid’â olunduðu vechile SÝVAS ve DÝVRÝÐÝ taraflarýndan asâkir-i mürettebe içün zahair (zahire) mübâyý’a (satýn alma) ve îsâl olunmak (ulaþýtrma) için hâkim ve zâbitana hitaben yüce emir yazýlmasý sadýr olan Ferman üzerine eþkiyanýn hakkýndan gelinmesi ma’den iþçilerini eþkiya saldýrýsýndan kurtarmak ta gayret gösterilsin yapýlacak iþlerde kýl kadar kusur edilmemesi, ihmal ve tenbellikten sakýnýn eþkiya makulesini himâye misillü hâllerden gayet sakýnýmanýz bâbýnda. Fî Evâhil-i (1-10) zi-l-hicce sene 1201 (Eylül 1787) tarihinde. Emr u Ferman yazýlmýþdýr Fermân sultanýmýndýr.

Fî 25. C. sene 1207



HATT-IHÜMÂYÛN SÂHH

ÝÞ BU ARZ-IHALDE MEZKÛR EKRÂD EÞKÝYASI (Kürd eþkiyasý) HAKLARINDA BÝ-D-DEF’AT EVÂMÝR-iALÝYYE(ferman) SÂDIROLUBNEZRE(para ödemeye söz vermek) DAHÝKAT’ OLINMIÞKENMÜTENEBBÝH(uslanmak) OLMAYUB ÝCRÂY-IENVÂ-IÞEKAVET(türlü türlü soygun yaðmacýlýk yapýp) VE AHALÝ VE RAAYAYA ÎSAL-ÝHASÂRET(zarar ziyan yapmak) ÜZEREOLDUKLARINDANBAHSÝLEÞÝKÂYET VETEKRÂREMR-ÝÂLÎ SUDÛRÝYLEREF’-i MEZÂLÝM VETEADÎLERÝ(haksýzlýða son verme)BABINDA AHALÝ TARAFINDAN BA-ARZ-IHAL ÝSTÝD’ÂY-IÝNÂYETOLUNUB ANCAK YEDLERÝNDE Ý’LÂM VE MAHZAR OLMADIÐINDAN O MAKULE SÂDEARZ-IHA-SIDK UKÝZBE(doðruluk ve yalan) ÝHTÝMALÝDER-KÂROLMAÐLAFÝ-L-HAKÝKAEÞKÝYAY-I MERKUMENÝN (yukarýda sözü edilen Þeyh Hasanlý ve Dücekliler) EL-HÂLETÜHÂZÝHÝ(bugün) EFÂL-ÝNÂ-MARZÝYEYE (hoþolmayan) ÝCTÝSÂRLARI VAKÝ’ ÝSE FUKARAY-I RAÝYYET ÜZERLERÝNDEN O MAKULE EÞKÝYANINDEF’-Ý ÞEKAVETLERÝ ZÝMMET OLDIÐI DERC OLINARAK EÞKIYÂY-I MERKUMENÝN ÝZÂLE-Ý ÞERR VE MAZARRATLARÝYLE TE’MÎN-ÝBÝLÂD ve ÝRÂHA-Ý ÝBÂD MÛCÝBOLUR HALÂTININ ÝSTÝHSALÝNE DÝKKAT OLINMAKÝÇÜN DÝYARBEKÝR VALÝSÝNE HÝTÂBEN MÜÊKKÝD HÜKÜM BUYURULDU

Fî Selh-i 29 Cemaziye-l-ahir sene 1207

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 13821

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32157/aþiretlerin-cezalandýrýlmalarý-istemi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

MADENLERE ÝLÝÞKÝN BAZI SORUNLARIN ADALETLE ÇÖZÜLMESÝ



KEBAN ve ERGANÝ MA’DENLERÝ EMÝNÝ SÝVAS

BEYLERBEYÝ, EÐÝL BEYÝ ÝLE AÞÝRETLERÝN

MA’DENLERE ÝLÝÞKÝN BAZI SORUNLARINI

ADALETLE ÇÖZMELERÝ


Yazý:

Evasýt-ý (11-20) Zi-l-Ka’de 1196 (Ekim 182) Yýlý, Padiþah: 1. Abdülhamit dönemi, Sadrâzam: Yeðen Mehmed Paþadýr. O yýl, Osmanlý Devleti Ýspanya ile 14 Eylül günü ticaret ve tarafsýzlýk antlaþmasýný imza etti.

Kimden:

Padiþah’tan-Hatt-ýHümâyûn

Kime:

Sivas Beylerbeyisi’ne, Eðil Sancaðý Beyi Süleyman Bey’e, Divân-ýHümâyun Hâcegâný ve KEBAN ile ERGANÝMA’DENLERÝEmîni Yeðen Mehmet Paþa’ya HÜKÜMKÝ-,

Konu:

KEBAN ve ERGANÝ Ma’denleri devletin önemli gelir kaynaklarýndan olduðu, ma’denler hazinesine toplanan paranýn bir tanesinin bile boþyere harcanmamasý, bu hususta toplanacak para varsa hemen toplanmasý, ma’den emini de borcunu ödemeli ma’denlere saldýrmak isteyen aþiretlerle Sivas Beylerbeyi ve Eðil beyi ile birlikte bazý anlaþamamazlýklarý hak ve adaletle çözmeye çalýþýlmasý istenmektedir.

BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

SÝVAS BEYLERBEÐÝ’si ve EÐÝL Sancaðý Beði SÜLEYMAN BEÐ zîde ulüvvubye Hâceðân-ý Dîvân-ý Hümâyûn’dan hâlâ KEBAN ve ERGANÝMA’DENLERÝEmîn YEÐENMEHMED zîde mecduhuya (ululuðu artsýn) HÜKÜM KÝ,

Ma’den-ý merkume Emîni mûmâ-ileyhin bu def’a Dersaadet’ime (Ýstanbul) irshal (yollama) ve Dîvân-ý Hümâyûnýma takdîm eylediði tahrirâtý (yazý) husûsýnda def’-i gaile-i Ekrâd-ý þekavet sýkýntý, gerginlik çýkarma alýþkanlýklarý) mu’tâd zýmnýnda ma’den-i hümâyûným kazâlarýndan Sen ki, miri mîrân (Beylerbeyi) mûmâ ileyhsin ma’iyyetinle me’mur kýlýnanlardan mîr-i mâmâ ileyhin dahi asâkir-i dâfiye (korucu askerler) ile me’muriyyetini hâvi kendüye hitâben sâdý olan emr-i âlî-þâným ol tarafa lede-l- vürûd (ulaþýnca) mucibince terbih ve te’kîdi hâvi (uyarma) kâðýt tahrîr ve tesyhir (yazýlýp yollanan olundukda mîr-i mûmâ ileyh cevabýnda: “Bizler sefere me’mur olduðumuz esnada ma’den-i hümâyûna câize (yol yiyeceði, azýk) virmek âdetimiz deðil ERGANÝMA’DENÝhazinesine olan deyn-i temessükümüz (borç senedi redd olunur ise azîmet ideriz (gideriz) “deyû a’zâr-ý vâhiye (anlasýz özürler) îrâd ile (söylemekle) me’mûrin-i mezkûresinden imtinâ (çekinme) eylediðinden baþka bu keyfiyyet-i sâire dahi sârî (bulaþýcý) idüði zâhir olmaðla (meydana çýktý) bu makule kayd ve þurûtý olmaya a’zâr-ý vâhiye (asýlsýz, anlamsýz özürler) ile me’murin-i merkumeden afvi mümkin olmadýðý beyâniyle ERGANÝMA’DENÝhazinesinde mevcud temessüki mecubince bila-tevakkuf (geçiktirmeksizin) deynini edâ (borcu ödeme) ve binnefs (kendiliðinden) kendüsine henuz nefer-i süvari ve piyade ile ma’iyyetine ve revde þitâb (acele gitme) eðer bundan sonra dahi ol makule a’zâr-ý beyhude ile (boþ boþuna özürler) Varidât-ý ma’de hümâyûn (ma’denin gelirleri) bir habbesine (bir tanesine) kesr ü noksan getürmek ve yahud me’murin-i merkumeden imtinâ’ dâiyyesinde (çekme iddiasýnda) olmak ihtimali olur iseahz (yakalayýp) ve Sivas kal’asýna kal’a-bend (apisetme, kapama) olmasý içün müceddeden (yeniden diðer bir kýt’a emr-i þerîfim ýsdâriyyeti tahrîr ve istid’â eylediði cihetden divhan-ý hümâyûnýmda mahfuz kuyûd (korunan kayýdlar) ahkâm (hükümler) tetebbu’ (etraflýca inceleme) itdirildikde mîr-i mûmâ ileyh dahil-i havza (çevresi çitle çevrili yer) hükümeti olan mahallerde darb harbe (savaþabilecek) kadir kimesnelerden asâkir-i dâfiye (çevik güç) ile hareket ve maiyyetine varub bi-l-ittifak def-i tasallut-ý Ekrâda birlikde eþkiyalarýn saldýrýsýný püskürtmek) dikkat eylemesi içün me’mur yetini hâvi iþbu sene-i mübâreke evâil,i Receb’de ve ba’de isti’cali (acele etme) mutazammýn evâsýt-ý Þevval’de baþkabaþka iki kýt’a emr-i þerîfim virildiði divân-ý hümâyunýmdan ba’de-l-ihrac (çýktýktan sonra keyfiyyet ve iktizâsýna halâ Darb-hâne-i Âmiren Nazýrý Mîr (Bey) Mehmet (Muhammet) dâme mecduhudan isti’lâm (yazý ile bilgi isteme) olýndýkda husûs-ý mezbûr umûr-ý mehâmmü-l-lâzime-l-ihtimâmdan (bu iþçok önemli) ma’den-i hümâyunýma aid paranýn bir akçesine noksan gelmemek üzere ödenmesi bâbýnda fermân-ý âlî-þâným sadýr olmýþdýr. Fî Evasýt-ý. Zâ. 1196.

Belge:

BOA – Cevdet Daehiliye, No 11512

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32158/madenlere-iliþkin-bazý-sorunlarýn-adaletle-çözülmesi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ ve ... AÞÝRETLERÝN CEZALANDIRILMALARI



ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ ve DÜÇEKLÝ

AÞÝRETLERÝN CEZALANDIRILMALARI




Yazý:

Evahir-i (20-30) Receb 1213 (Aralýk 1798) yýlý Padiþah 3. Selim dönemi, Sadrâzam:Yusuf Ziya Paþa’dýr.

O yýl, 2 Temmuz’da Fransýz Generali Napolyon Bonapart Mýsýr’ý almak için Ýskenderiye’ye asker çýkardý. 25 Temmuz’da Fransýzlar Kahire’ye girdi. 1 Aðustos’ta Ýngiliz donanmasý Fransýz donanmasýný Abukýr önünde yaktý. Osmanlý devleti 24 Þubat’ta Avusturya ile ticaret, 11 Temmuz’da da Ýsveç’le Beykoz Dostluk Antlaþmasýný imzaladý. O yýlýn en korkunç olayý 28 Nisan günü çýkan ARNAVUTKÖY YANGINI’nda Boðaziçi’nin büyük bölümü kül oldu.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Mîrmîran’dan Muþ Sancaðý Mutasarrýfý Murad’a HÜKÜM

Konu:

Hatt-ý Hümâyûn: 14 hükümet merkezi yetkililerine yönetimlerindeki eli silâh tutan, savaþ erbabý kiþileri toplayýp Ferman ve mahkeme kararlarýna itaat etmeyip devlete karþý baþkaldýran ÞEYH HASANLI, DERSÝMLÝ ve DÜÇEKLÝLER’in üzerlerine yürüyüp onlara boyun eðdirmeyi buyurmaktadýr.(1)

BELGENÝNÇEVÝRÝSÝ

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

Mîrmîran’dan Muþ Sancaðý Mutassarrýfý Murad dâme ikbalühüye (bahtý süre dursun) HÜKÜMKÝ,

Taife-i Ekraddan katl-i nüfus (adam öldürme) ve gasb-ý emvâl (zorla mal alma) ve hetk-i a’râz (namus kirletme) ve ihrâk-ý büyût (evler yakan) ve kurâ (köyler yakan) ve tecrîm-i fukarâ (yoksullardan zorla para alan) misillü gûnâ gûn (bunun gibi türlü türlü) habâset ve þenâatâ (kütülüklere) ibtidâr (giriþmek) üzere olan ÞEYH HASANLU ve DERSÝMLÜ ve DÜÇEKYURDU AÞÝRETÝ eþkiyasýnýn te’dîbleri ve gûþmalleri (cezalandýrýp kulak bükme) husûsýna taraf-ý hümâyûnýmdan hâlâ Erzurum Valisi Düstûr-ý Vezirim SEYYÝD AHMED PAÞA iclâlühü (ululuð artsýn) bu def’a müceddeclenbi-l-istiklhal (baþlý baþýna) ta’yîn kýlýnub eþkýyây-ý mezkhurenin (adý geçen eþkiyalar) semt semt üzerlerine varýlmak zýmnýnda eshhab-ý liyakat (lâyýk) ve iktidardan münâsib olanlarýn dahi ma’iyyet-i müþarün ileyhe ta’yîn kýlýnmalarý ber-muktezây-ý dikkat ve hâl-i lâzým gelmekden nâþi Sen ki, Mîrmîrân-ý mûmâ-ileyhsin bu bâbda müþârün ileyhin emr ve re’yile hareket ve ta’yîn ve istihdâm eylediði hidemâtýn te’diyesine (ödeme) bezl-i miknet (çalýþma) eylemek üzere ma’iyyet-i müþârün ileyde me’muriyetini irâde-i þâh-ânem tealluk eylemeðin imdi iþbu emr-i âlî-þâným cânib-i müþârün ileyhden (adý geçen tarafýndan) (boþ býrakýlmýþ) ile tarafýna vusûlinde muktedir oldýðýn askeri derhâl maiyyetine istishâb (sahiblenme) müþârün ileyhin Seni ne mahalle ve ne makule hidmete ta’yîn ider ise muktezây-ý irâde ve tahrîri üzere harekete mezîd-i sürat ve þitâb (çok acele koþma) eylemen matlûb-ý kat’î-i pâd-þâhanem (Ben padiþahýn senden isteðimdir) oldýðý ve müþârün ileyhin maiyyetine sair lâzým gelenlerin me’muriyyetlerini hâvi diðer evâmir-i þerîfem isdâr (ferman çýkarýldý) ve taraf-ý müþerün ileyhe tesyâr (yollama) oldýðý ve bu emri aldýkda mikdar-ý zerre tekâsül ve rahavet (ilgisizlik, ihmalkârlýk) caiz olmadýðý ve me’murlardan her kim müþârün ileyhin bu bâbda re’y ve emrine muhâlefet ve eþkiyaya hafî ve celî (gizli ve âþikâre) cüz’î ve külli (az çok) iânet (yardým) ve dalâlet (doðru yoldan sapma) ve himâyet ve sýyânet (koruma) ve recâ (yalvarma) ve þefaat (suçunun baðýþlanmasý için aracý olmak) kaydýnda olmak lâzým gelürse o makulelerin (o gibilerin) EÞKÝYA HÜKMÜNDE olacaklarýna binaen her hangý rütbe ve zümreden olur ise olsun bilâ-imhâl (geçiktirmeden) mazhar-ý eþedd-i mücazât (en þiddetli cezalama) kýlýnacaklarý ve bu bâbda ibrâz sadâkat (baðlýlýk gösterenler) ve gayret idenlerin inâyet ve inâm-ý mülük-âneme mazhariyyetleri (padiþahýn iyiliðini görecekleri) husûsunda müþârün ileyhin vâki’ olan kâffe-i mültemisâtý (tüm aracýlýk) karîn-i müsaade-i þehr-yârânem (padiþahýn sevgisini kazanacaðý) olacaðýve taraf-ý hümâyûnýmdan kendüye ruhsat-ý kâmile (tam izin) virilmiþ olmaðla memurlar haklarýnda þükr ü þikâyetinde semere-dâr bir yarar idüði ma’lûmýn oldýkda ber-vech-i meþrûh (anlatýldýðý üzere) amel ve harekete mezîd dikkat ve ikdâm ve meþkûrü-l-mesâî (çok beðenilecek çalýþma) olmaðla sarf ve sa’y ve ihtimâm (özenle iþyapma) ve hilâfýndan tehâþi ve ittikâ’-i tâm (aykýrý hareket ve iþ yapmaktan gayet çok sakýnman) eylemen bâbýnda.

Fî Evâir-i (20-30) Receb sene 1213 (aralýk 1798)

Emr-i þerîfi getirene virilmiþtir.

BÝRSURETÝ: ERZÝNCAN kazâsý vücûhýna (ileri gelenlerine) Erzincan’ýn harb ve darb (savaþa bilecek) erbabeyle me’mûriyyetlerini hâvi ber-vech-meþrûh (söylendiði gibi hareket edilmesi).

BÝR SURETÝ ÇAPAÇUR Voyvodasý zîde mecduhûya harb ve derb erbabiyle me’muriyyetleri için ber vechi muharrer (yazýldýðý gibi.

BÝR SURETÝ - KEMAH voyvodasý (boþbýrakýlmýþ) zîde mecduhûya (ululuðu sürsün, kezalik harb ve darb erbabiyle vech-i meþruh üzere.

BER SURETÝ - KERCANÝS Voyvodasý zîde mecduhûya kazalik

BÝR SURETÝ - KURUÇAY (Ýliç) Voyvodasýna kezalik

BÝR SURETÝ - EÐÝN (Kemaliye) Voyvodasýna kezalik

BÝRSURETÝ - ÇEMÝÞGEZEK Voyvodasýna kezalik

BÝRSURETÝ - Hâssa silâh-þörlerinden MÝDAS Voyvodasý Salih zîde mecduhuya muktedir olduðu piyade neferât ile ber-minval yazýldýðý gibi.

BÝRSURETÝ - Dergâh-ý muallâm kapucýbaþýlarýndan ÜNYE A’yaný Genç Mustafa dâme mecduhuya Erzurum Valisi ma’rifetiyle CANÝK’ (Samsun)da müretteb bin nefer mirillü (aylýkla toplanan asker) piyade ile.

SÂHH BÝRSURETÝ - KÝÐÝBeði dame izzühüye sancaðý dahilinde darb ve har

BÝRSURETÝ - TERCAN Beði dame izzühüye sancaðý dahilinde darb ve har

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 15197

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32159/aþiretlerin-cezalandýrýlmalarý

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ÞEYH HASANLILAR DERSÝM YÖRESÝNÝN GÜVENLÝÐÝNÝ SAÐLIYORLAR




ÞEYH HASANLILAR DERSÝM YÖRESÝNÝN

GÜVENLÝÐÝNÝ SAÐLIYORLAR



Yazý:

13 Safer 1217 (Haziran 1802) yýlý, Padiþah: 3. Selim dönemi, Sadrâzam: Yusuf Ziya Paþa’dýr.

O yýl, 25 Haziran’da Fransa ile barýþ antlaþmasý imzalandý.

Kimden:

ÞEYH HASANLU’dan SEYDÝHÂN ve ÞEYH HASANLU’dan MÝKAÝL

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a dilekçe

Konu:

Eskiden beri çevredeki Sünnî aþiretler tarafýndan sapýk inançlý, Osmanlý yönetimini tanýmadýklarýný ileri sürdükleri ÞEYH HASANLILAR’ýn öyle olmadýklarý, padiþahýn hizmetinde Çemiþgezek’ten Mercan Boðazý, Erzincan’a varýncaya kadar tüm yollarýn güvenliðini, çýkarýlan ve taþýnan kömürün hizmetini canla baþla saðlayacaklarýný, üzerlerine aldýklarýný, yalnýz çevredeki idarecilerden engellenmemeleri için ellerine FERMANVERÝLMESÝ

1. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

DEVLETLÜ ÝNAYETLÜ MERHAMETLÜ EFENDÝM SULTANIM HAZRETLERÝ DEVLET-Ý ÝKBAL-Ý EBEDÎ ÝLE SAÐ OLSUN ARZ-I HAL

Kullarý budur ki,Bizler (Þeyh Hasanlýlar) Devletlü veliyyü-n -niam Efendimiz Hazretlerinin abd-i mülükleri (hükümdürýn kullarý) kaydýna idhâl olub (sýrasýna geçip) her vechile dair-i rýza ve teslîme olduðumýz hasebiyle fîmâ-ba’d (bundan sonra) gerek ma’den-i hümâyûnun (padiþah ma’deni) vâki’ olan kömür hizmetlerinde ve gerek ýzây-ý aliyyeye mütâbaa-i hâl ve harekette (padiþahýn rýzasýna göre hareket etmede) kusûr itmeyüb ÇEMÝÞKEZEK’den MERCANBAÐAZI tarîkiyle ERZÝNCAN’a varýncaya kadar yollarýn muhâfazasý ve ebnây-ý sebilin(geçen yolcular) selâmetle imrarlarý (geçmeleri) husûsunda ve gerek ma’den-i hümâyûn içün kurb ve civarýmýz (yakýnýmýzda) olan ULUKAL’Apîþgâhýnda (önünde) ve sair cibalde (daðlarda) hark ve nakil (çýkarý taþýma) olunacak kömürün hark ve nakli ve baltacýyân (maden kazýcýlar) ve güllükçiyânýn ve katýrlarýn muhâfazalarý emrinde hâb ve rahat (dinlenme uykusu)terk idüb vücûhle sa’y ve ikdâm (gerekli çalýþmaya göre itmekle ve etrafýmýzda olan ekrâd)(1) ve kabâliden (kabileler bir harekât-ýn ha-marziyye (uygunsuzluk) ve þekâvet-i gayr-i lâyýka (eþkiyalýk ve uygunsuzluk) zuhura gelür ise ümenâ-i ma’den-i hümâyûr (ma’den eminleri) ma’ifetiyle o makulelerin (o takýmlarýn) te’dîbât-ý lâyýkasýnda (uygun cezalanmasý) gûþiþ ve garet (özenle çalýþma) eylemek hâlâtýna taahhüd ettiðimize (sözverme) binâen ma’den-i hümâyûn içhark (kazýlacak) olýnacak kömür üzerine nezâretimiz ve Çarsancak (Akpzar) ve Çemiþkezek voyvodalarý taraflarýndan tarafýmýza bir gûnâ birteaddî (bir saldýrý) olýnmamak bâbýnda yedimize (elimize) bir kýt’a Fermân-ý Alî-þân sadaka ve ihsân (baðýþlama) buyurýlub bizler dahi bu taahhüdümüzde (sözünde durma) muhâlefetimiz olursa (karþý gelme) yine ümenây-ý ma’den tarafýndan nezâret-i merkume üzerimizden sarf (geri almak) olýnmak husûsý kayd olýnmak babýnda emru ferman Devletlü inâyetlü Efendimiz Hazretlerinindir.

BENDE-Ý BENDE-Ý

MÝKAÝL ÞEYH HASANLU SEYDÝHÂN ÞEYH HASANLU

KULLARI KULLARI

DERKENÂR: ÝSTÝD’ASI VECHÝLE HÜKÜM (Dilekçilerine göre iþlem yapýlsýn!) BUYURULDU 13 Safer sene 1217 (Haziran 1802)

2. BELGENÝN EVÝRÝSÝ:

Yazý:

27 Cemaziye-l-evvel 1203 (Ocak 1789) yýlý Padiþah 1. Abdülhamit dönemi, Sadrâzam: Koca Yusuf Paþa’dýr.

O yýl, 7 Nisan’da padiþah 1. Abdülhamit vefat etti yerine 3. Selim padiþah oldu. Bu yýl Osmanlý ordusu ard arda yenildi: 31 Temmuzda MustafaPaþa ordusu Fokþan’da Ruslara yenildi. 22 Eylülde Ruslar Avusturyalýlara yenilerek Belgrad ve Semendire Avusturyalýlarýn, Besarabiye ve Bender Ruslarýn eline geçti. Osman Pazvantoðlu zor Vidin valiliðini ele geçirerek padiþaha karþý isyan etti.

Bu yýlýn en önemli olayý: Dünyada bir dönüm noktasý olacak 14 Temmuz 1789’da FRANSIZÝHTÝLALÝoldu.

Kimden:

Divan-ý Hümâyûn’dan

Konu:

Ergani ma’denine baðlý, Çermik sancaðý, Palu, Eðil hükümetleri öteden beri sadakat ve doðruluðu kanýtlanmýþ birer kimseyi atamayý eskiden beri alýþýla gelmiþ olduðundan, yine bu nitelikli kiþilerin atanacaðýný bildirmektedirler.

(1)ERGANÝ ma’denine merbût olan ÇERMÝK sancaðý ve PAL ve EÐÝL hükümetleri öteden beru sadakat ve istikametleri zahir (baðlýlýk ve doðruluðu görünen) olan bir kimesneyi nasb ve ta’yîni mutad-ý kadîm (eskiden beri alýþýlmýþ) olduðuna binhaen livâ-i mezbhure (adý geçen sancak) ile hükümet-i mezkûreler þurut-ý sâbýkalarý (eski koþullarý) üzere iþbu bin ikiyüz üç senesi Mart’ý ibtidasýndan zabt itmek üzere isimleri yazýlmak Divan-ýHümâyûn’dan baþka baþka emirleri taht olunmak HÜKÜM.

27 Cemaziye-l-evvel sene 1203

SÂHH BUYURULDU

Belgeler:

BOA – 1- Cevdet Zabtiye, No 3152 2- Cevdet Dahiliye, No 14573


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32160/þeyh-hasanlýlar-dersim-in-güvenliðini-saðlýyor

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

KEBAN VE ERGANÝ MADENLERÝNÝN DAHA VERÝMLÝ ÝÞLETÝLMESÝ


KEBAN VE ERGANÝ MADENLERÝNÝN

DAHA VERÝMLÝ ÝÞLETÝLMESÝ


Yazý:

2 Cemaziye-l-evvel sene 1205 Ocak 1791, Padiþah 3. Selim dönemi, o yýl Bükreþ’e giren Avusturyalýlarý yendik. 11.7.1790’da Prusya ile Dostluk Antlaþmasý yapýldý.

Kimden:

Divan-ý Hümâyun

Kime:

Gümüþhane Maden Emini Hassa silâhþörlerinden Mehmed Emin’e HÜKÜM

Konu:

Ergani ve Keban’da çýkan maden (gümüþ, bakýrlarýn verimli iþletilmesi için Mart ayý baþýndan itibaren gerekli olan iþçi, usta tedarikine baþlanmasý, ocaklar açýldýðýnda yeni cevher çýkýnca Gümüþhane ilçesi ve Kugâs (Trabzon ilçesine baðlý) bucaðýndan 300 paraþut () iþçisi, 500 baltacý temin edilerek Ergani ve Keban’a yollanmasý, bu iþçilerin ücretleri geçiktirilmeden ödenmesi.

Bu maden iþinde Baþmuhasib payesiyle Divan-ý Hümâyûn hocalarýndan El-Hac Yusuf Paþa’nýn da görevlendirildiði, iþlerin aksamadan düzenli bir þekilde yürütülmesi istenmektedir.

Belge:

BEO- Cevdet Ýktisad No 205















BAKIR MADENÝ

Hâlâ Erzurum Valisi Vezir-i Mükerrem Sa’adetlü Yusuf Ziya Paþa Hazretleri tarafýndan vârid olan tahrirâtdan mahrec bir mâddenin hulâssa-yi mefhumunda TOPHANE-YÝAMÝRE ve Hasköy Karhâlerinde isâða olýnacak toplar içün iktiza iden nühasýn bundan akdem hîyn tertibinde ba’z-ý masarifini mübeyyin müþârü-n-ileyh tarafýndan Dersaadet’e takdîm olunan defterde beher kantar mühâs-ý ma’mûlin Tokad’dan Samsun Ýskelesine naklîçün beþer guruþ ücret vaz’-ý birle Baþmuhasebe’ye kayd ve suret i’tâ olýnmýþ ise dahi teshîl-i maslahat içün eshab-ý araba ve þütürân ve hayvanata beher kantarýnda birer guruþ zamm ile nakil idülmiþiken yine feryâd ve tezallümden hâli olmayub nühâs naklinden imtina’ eylediklerinden bu keyfiyyet umûr-ý mühimmenin ta’tiline bhadi olmaðla rahmen li,l-fukara ikiþer guruþ dahi zamýn ile beher kantarýna yediþer guru nakliyye virilmek üzere mukaddem virilen suret kaydý terkîn ve ol-vechl hesâbýna mahsûb olýnacaðýný mýtazammýn emr-i âlî isdâr vet esyîr buyurýlur ise nühâs-ý merkürün vaktiyle iskele-yi mezbûra nakil ve tenzilir. Zeri’a olacaðýný ve ücret-i mezkürenin tertib-i sâbýkýndan ziyâde ikiþe guruþ zammý cânib-i mîriye eðerçe hasâreti mûcib olub ancak senevî i’mâli müretteb olan iki yüz batmandan ziyâde nühâsýn Ergani ma’deninden i’mâline ikdâm olýnarak ziyâde hâsýl olan nühâsýn faizi iþbu iki yüz guruþýn zamm maddesine gâlib olýnacaðýný ve tokuz senesine mahsûben Ergani ma’deninde i’mâl olunan nühâs-ý hâm iki yüz elli ve on senesinde üç yüz bin batmaný mütecâviz olmakdan nâþi tüccara fruht lazým gelse yalnýz on senesi hâsýlatýndan canib-i miriye dokuz yüz kese akçadan ziyade fâiz husûle geleceðini beyân-ý birle zamm hususýna müsa’ade buyurýlmasýný müþârü-n-ileyh bir kýt’a kâime ve mektubunda tahrîr ve inhider derkenâra havâle olýndýkda Keban ve Ergani ma’denlerinden Tokat’a gelüb tab olýnan nühâsýn cânib-i mîriye lüzûmý kadarý Samsun iskelesi ne nakil ve ma’dâsý fruht olýnmak muktezây-ý nizâmýndan olmaðla Dersaa det’e gelecek nühâsýn Tokat’dan Samsun iskelesine icadar beher kantarýna beþer guruþ ücret-i nakliyye hesâbýna mahsûb olýnmak hususý mukaddem tanzîm olýnmýþ oldýðý Baþmuhâsebeden ba’de-l-ihrâc iktizasý Ýzzetlü Darbhâne-yi Amire Nazýrý Beyefendi kullarýndan isti’lâm olýndýkda inhâ...

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32161/keban-ve-ergani-madenlerinin-daha-verimli-iþletilmesi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

MADENLERÝN TOKAT'TA ERÝTÝLMESÝNE SON VERÝLMELÝDÝR



KEBAN VE ERGANÝ MADENLERÝNÝN TOKAT’TA

ERÝTÝLMESÝNE SON VERÝLMELÝDÝR




SÂHH ÝZZETLÜ DEFTERDÂR EFENDÝ TAKRÎRÝNÝZMUCEBÝNCEEMRÝNÝÝSDÂRÝTDÝRESÝZDEYÛ BUYURULDU

14. Za (Zilka’de) sene (1) 211 (Nisan 1797) HÜKÜM



METNÝN ÖZETÝ

ERGANÝ VE KEBAN BAKIR MADENLERÝNÝ TOKAT’A GETÝRÝP

ERÝTMEK YERÝNE YERÝNDE ÝÞLEMENÝN DEVLETE AZ

HARCAMAYLE MAL OLACAÐI

Yazý:

5 Zilka’de sene 1211/1797 yýlý, Padiþah 3. Selim dönemi, Vidin Valisi Osman Pazvantoðlu’nun baþkaldýrmasý, Fransýz Generalý Napolyon Bonapart’ýn Mýsýr’a çýkmasý.

Kimden:

Tophane-yi Âmire Emini

Kime:

Padiþah’a arz

Konu:

Ergani ve Keban Bakýr madenlerini Tokat’a getirip iþlemek yerine çýkarýldýðý yerde iþlenmesi devlete daha kârlý olacaðý, çünkü araba, deve vb. ile kantar baþýna beþer kuruþ taþýma ücretini taþýyýcýlar az bularak þikâyet etmektedirler. Kantar baþýna bir kuruþ taþýma zammý yapýlsa devlet hazinesine hayli zarar getirmektedir. Ýþlenmiþ bakýr Ýstanbul’da Tophane ve Hasköy’deki top dökümü için gerekli maddedir.

Belge:

BOA – Cevdet Ýktisat No 372, 3 adet

Hâlâ Erzurum Valisi Vezir-i Mükerrem Sa’adetlü Yusuf Ziya Paþa Hazretleri tarafýndan vârid olan tahrirâtdan mahrec bir mâddenin hulâssa-yi mefhumunda TOPHANE-YÝ ÂMÝRE ve Hasköy Karhânelerinde isâðý olýnacak toplar içün iktiza iden nühasýn bundan akdem hîyn tertibinde ba’z-ý masarifini mübeyyin müþârü-n-ileyh tarafýndan Dersaadet’e takdîm olunan defterde beher kantar nühâs-ý ma’mûlin Tokad’dan Samsun Ýskelesine naklîçün beþer guruþ ücret vaz’-ý birle Baþmuhasebe’ye kayd ve suret i’tâ olýnmýþ ise dahi teshîl-i maslahat içün eshab-ý araba ve þütürân ve hayvanata beher kantarýnda birer guruþ zamm ile nakil idülmiþiken yine feryâd ve tezallümden hâli olmayub nühâs naklinden imtina’ eylediklerinden bu keyfiyyet umûr,ý mühimmenin ta’tiline bâdi olmaðla rahmen li-l-fukara ikiþer guruþ dahi zamm ile beher kantarýna yediþer gurur nakliyye virilmek üzere mukaddem virilen suret kaydý terkîn ve ol-vechle hesâbýna mahsûb olýnacaðýný mutazammýn emr-i âlî isdâr ve tesyîr buyurýlur ise nühâs-ý mezkürün vaktiyle iskele-yi mezbûra nakil ve tenzilin zeri’a olacaðýný ve ücret-i mezkürenin tertib-i sâbýkýndan ziyâde ikiþer guruþ zammý cânib-i mîriye eðerçe hasâreti mûcib olub ancak senevî i’mâli müretteb olan iki yüz batmandan ziyâde nühâsýn Ergani ma’deninden i’mâline ikdâm olýnarak ziyâde hâsýl olan nühâsýn faizi iþbu iki yüz guruþýn zamm maddesine gâlib olýnacaðýný ve tokuz senesine mahsûben Ergani ma’deninde i’mâl olunan mühâs-ý hâm iki yüz elli ve on senesinde üç yüz bin batmaný mütecâviz olmakdan nâþi tüccara fruht lazým gelse yalnýz on senesi hâsýlatýndan canib-i miriye dokuz yüz kese akçadan ziyade fâiz husûle geleceðini beyân-ý birle zamm hususýna müsa’ade buyurýlmasýna müþârü-n-ileyh bir kýt’a kâime ve mektubunda tahrîr ve inha ider derkenâra havâle olýndýkda Keban ve Ergani ma’denlerinden Tokad’a gelüb tabh olýnan nühâsýn cânib-i mîriye lüzûmý kadarý Samsun iskelesine nakil ve ma’dâsý fruht olýnmak muktezây-ý nizâmýndan olmaðla Dersaadet’e gelecek nühâsýn Tokat’dan Samsun iskelesine kadar beher kantarýna beþer guruþ ücret-i nakliyye hesâbýna mahsûb olýnmak hususý mukaddem tanzîm olýnmýþ oldýðý Baþmuhâsebeden ba’de-l-ihrâc iktizasý Ýzzetlü Darbhâne-yi Âmire Nazýrý Beyefendi kullarýndan isti’lâm olýndýkda inhâ.



http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32162/madenlerin-tokat-ta-eritilmesine-son-verilmelidir


--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ERGANÝ YÖRESÝNDE EÞKÝYA



ERGANÝ YÖRESÝNDE EÞKÝYA



Yazý:

Evâsýt-ý (11-20) Zi-l-hicce (Temmuz 1761)yýl Padiþah 3. Mustafa dönemi (Gerileme Devridir), Sadrâzam: KocaRagýp Paþa’dýr. Kýrk yaþýnda tahta geçen 3. Mustafa’nýn ilk beþ yýlý bilgin, þair bir kiþi olan Koca Ragýp Paþa’nýn Sadrâzamlýðý sayesinde barýþ ve sükûn içinde geçtiyse de onun ölümünden sonra Rusya ve Avsuturya ile yapýlan savaþlarýn çoðunda yenildik.

O yýl, 22 Mart’ta Osmanlý Devleti Prusya ile ticaret antlaþmasýný imzaladý. 3. MustafaRuslara karþý derin kin besliyordu.

Kimden:

ERGANi Kasabasý Naibi Mehmed Efendi’den

Kime:

Divan-ýHümâyhun’a Ý’lâm

Konu:

Ergani’ye baðlý BAÐDAÞ köyüne komþu KALBEÞ köyünden iki yüz kadar eþkiya saldýrarak birkaç insan öldürdükten sonra 15 haneden ibaret olan köyün tüm evlerine girerek ne bulurlarsa mal, para, eþya yaðmaladýklarý gibi kadýnlara da saldýrýp namuslarýný kirlettikleri, bu yüz kýzartýcý olayý iþliyenler mahkemeye gelmedikleri, yetkililerin bunlarý yakalamaya çalýþtýklarý.

1. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Der-i Devlet-i Mekine Arz-ý Dâî-i Kemîne budýr ki,

(Yüce Devletinizden bu âciz kulun isteði þudur ki,)

ERGANÝkazâsýna tâbi’ BAÐDAÞ nâm karye sakinlerinden HACIÝBRAHÝM ve karýndaþýoðlu ÖMER nâm kimesneler kendi hâllerinde kâr ve kasbleriyle (ticaretle) meþgul ve ýrzlariyle mukayyid iken yine kazâ,i mezbure tabi’ KALBEÞ nâm karye sakinlerinden HACIABDÜSSAMED ve oðullarý RASUL ve ÝSÂ ve MEHMED nam mütegallibeler (zorbalar) ve derûn-ý melanet -âlûd (la’nete bulaþmýþ)larýnda münderic olan fiil-i fâsid ve garaz-ý kâsidlerin (kötülük ve geçmez kinler) icrâ kasdiyle ahali-i KALBEÞ’ten iki yüz miktadýr haþaratý cem’ ve müsellah (silâhlý) oldýklarý halde mezbûr HACIÝBRAHÝM’in karyesini basub karýndaþý oðlu ÖMER’i katl ve kendüsini ve oðullarý MOLLAMUSTAFA’yý ve ÜSEYÝN’i ve mattûl-i mezburun (Ömer’in) oðlu MEHMED’i darb ve cerh ve lâ-ya’kýl (döverek yaralama ve sersem etme) eylediklerinden sonra derûn-ý hâneye duhûl (ey içerisine girerek) muhadderâtdan (namuslu kadýnlara) olan ýyhallerine (çoluk çocuða) tasallut (saldýrma) esvâb ve emti’alarýn (elbise ve mallarý) soyub ve fiil-i þeni’ kasdiyle (ýrza geçmek için) tâife-i nisvandan) beþ nefer havâtini (kadýnlar) mecrûha (yaralama) ve derûn-ý hânede emvâl ve eþyalarýn ve nukudýn (paralarý) bi-l-külliye (tastamam) yaðma ve gasb ve garet (zorla alma) ve karye-i mezbûr (Baðdaþköyü) on beþhaneden ibaret bir karye olub zikr olýnan on beþ hanenin dahi emvâl ve eþyalarýn cümleten yaðma ve gasb idüb ziyade gard-i külli (çok baský) itmekle keyfiyyet mezbûrýn keþf ve müþahedesi (bu olayýn keþfi) cânib-i þer’den (mahkeme tarafýndan iltimas (aracý) olýndýkda ba’de-l-keþf (keþiften sonra) ve-l-muâyene (gözden geçirme) bu mertebe maðdûriri iyeti zâhir ve vâki’ (bu kadar zarar ziyana uðramýþ) olmaðýn husâmalarýyle (düþmanlarý ile) terâfi’-i þer’-i þerîf (mahkemede duruþma) olmak içün ihzâri (mahkemeye getirmek) bâbýnda bi-d-def’at mürâsele-i þer’iye (birçok kere mahkeme mektubu) irsâl (yollama) olýndýkda ithaat itmeyüb mürâfaadan imtinâ’ ile duruþmaya gelmeme) firâr (kaçma) itmekle mütegallibe-i mezbhurýn (zorbalarýn) hakkýnda icrây-ý ahkâm-ý þer’iye (gerekli hüküm verilmesi) müteassir (zor olup) olub ve hakkýndan gelinmezse fî-mâba’d (bundan sonra) bu bâbda ifakad (iyileþme) ber-vechile mutassevver (düþünülemez) deðildir ve bu misillü þekavet (eþkiyalýk) cümleye sârî (herkese bulaþarak) ve nizâm-ý memlekete (ülkenin düzenine) halel-i târî (birden bire bozulma) olmasýna bâýs hâlâtdan (neden olacak) olmaðla avâtýf-ý aliyye-i hazret-i cihânbaniden (padiþah tarafýndan gösterilen sevgi) mütezerri’liðe ma’zûr (zarar ve ziyana uðrayan)ý mezbûr HACI ÝBRAHÝM KULLARI’nýn hâl-i pür-melâline (üzüntülü) merhameten mürüvveten (insanlýða yakýþýr acýma) mütegallibe-i mezbhurlarý (eþkiyayý) bulunduðu mahalde ahz u girift (yakalayýp zincire vurma) ve husâmalarýyle (karþý taraf) ile ba’de-l-mürâfa’ (yargýlandýktan sonra) hukuk-ý ýbad istirdâd (kul haklarýnýn alýnmasý) üzerlerine madde-i katl sâbit olanlarýn (insan öldürenler kanýtlanýrsa) cezây-ý þer’îleri (þeriata göre cezalanmalarý) icrâ (yapýlmasý) ve ihkak-ý hakk olýnmak (bir hakký yargýlama sonucu kanýtlama) bâbýnda hâlâ Vali-i Diyarbekir Vezir-i Âsafü-n-nazîr (örnek vezir) hazretlerine ve ERGANÝMA’DENÝ emînine hitâben bir kýt’a müekkid ve müþeddid (uyarýcý þiddetli) emr-i celîlü-þ-þân (yüce emir) lütf ü ihsân buyurulmak niyâziyle evvelki vâki’ hâldir hasbet-en lillâhi-l- müteâl (Allah rizasý için) der-i devlet-medâr-ý dâmiü-l-karara (büyüklük merkezi) arz birle (sunularak) i’lâm olýndý. Baki emr u Ferman der-i ma’delet ünvânýndýr (yüksek adalet sahibinindir).

Hurrire fî evhasýt-ý Zi-l,hicce senete erba’ ve seb’în ve

miete ve elf. (Evêsýt-ý (11-20) Zi-l-hicce 1174

(Temmuz 1761) sene.

ERGANÝ kasabasý Nâibi: Mehmed

MÜHÜR(Mehmed) mutabýktýr (uygundur)

2. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Þer’le görülüb ihkak-ý hakk (hak üzere yargýlama) ve keyfiyyet sûret-i sicillâhtýyle Dersaadet’e (Ýstanbul) i’lâm olýnmak bhabýnda Diyarbekir valisine hitâben emr,i þerîf ýsdar olýnur.



XXX

ERGANÝ kazâsýna tâbi’KALBEÞ karyesi sükkhanýndan ahalisinden) eþkiyadan HÂCIABDÜSSAMED ve oðullarý RASUL ve ALÝ ve MEHMED nân þakiler yine kazâ,i mezbûre (Ergani kazasý) tâbi’ BOZAÞ karyesi sükkânýndan HÂCIÝBRAHÝMve KARINDAÞý oðlu ÖMER’in hanelerini iki yüz mikdarý haþarat ile basub mezbûr ÖMER’i katl ve merkum HÂCIÝBRAHÝM’in oðullarý MUÞTAFA ve HÜSEYÝN maktul-i mezbhurýn oðlu MEHMED’i darb ve cerh ve emvâl ve eþyalarýn nehb (yaðma) ve beþnefer hatunlarýný mecruha (yaralama) ve karye-i mezkhure ahalisinin bi-l-cümle emvallerin garet ve murâfaat (yüzleþtirme) itdirilmek içün bi-d-def’at (defalarca) da’vet-i þer’ (mahkemeye çaðýrýldýðý) oldýklarýnda itâat itmemeliriyle eþkýyây-ý mezkûre bulunduklarý mahalde ahz (yakalma) ve husâmaliryel (düþmanlarý) terâfü’ ve hukuk-ý ibâd istirdâd (kul haklarýnýn alýnmasý) ve üzerlerine madde-i katl sâbit (insan öldürenler kanýtlanýrsa) olanlarýn cezâlarý tertîb olýnmak bhabýnda Diyarbekir valisine hitâben emr-i âlî ýsdâr buyurýlmasýný ERGANÝNAÝBÝ i’lâmýnda tastîr (yazar) ider.

Keþf if hücceti

1 kýt’a

DERKENÂR:

BU HUSÛS ÝÇÜN EMÝR VÝRÝLMÝÞ MÝDÝR? HÜKÜM



XXX

3. BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

HATT-IHÜMÂYÛN SÂHH BUYURULDU

Diyarbekir Valisi Zareli-Zâde Vezir Fezullah Paþa, ERGANÝNâibi’ne HÜKÜM, KÝ-

ERGANÝ kazâsýna tâbi’ KALBEÞ karyesi (X) sükkânýndan eþkiyadan HÂCIABDÜSSAMED ve oðullarý RASUL ve ALÝ ve MEHMED nam þakiler yine kazâ,i mezbûre tâbi’ BOZAÞ nam karyede sâkin HÂCIÝBRAHÝM ve karýndaþý oðlu ÖMER’in hanelerini iki yüz mikdarý haþarât ile basub mezbhur ÖMER’i katl ve merkum HÂCIÝBRAHÝM’in oðullarý MUSTAFAve HÜSEYÝN dahi maktul (öldürülmüþ) mezburýn oðlu MEHMED’i darb… Fermaným olmaðýn imdi Sen ki, Vezir müþârün ileyhsin bu halâlde (bu arada) havâli-i mezbûrede bulunmanla þekavet-i mezbûre cesaret iden eþkiyay-ý merkumeyi (yukarýda adlarý yazýlý eþkiya) bi-eyyi hâl (mutlaka) ele getirüb (yakalama) ahz (zincire vurma) ve meclis-i þer’a ihzâr (mahkemeye duruþmaya getirme) ve da’vhay-ý hak üzere gasb ve nehb (çalýp yaðma) itdikleri emval ve eþya min-gayr-i noksan (hiç noksansýz) kendilerden ba’de-t-tahsil (alýnýnca) üzerlerine ihkak-ý hakk itdirüb si cillâtiyle der-i devlet,i madârýma (büklük merkezi olan hükümdara) arz ve i’lâm eylemeniz bhabýnda.

Fî evâsýt-ý (11-20) Muharrem 1175 (Aðustos 1761)

Belge:

BOA – Cevdet zabtiya, No 4520, 3 adet belge


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32163/ergani-yöresinde-eþkýya

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

HARPUT YÖRESÝ EÞKÝYALARI



HARPUT YÖRESÝ EÞKÝYALARI



Yazý:

Evasýt-ý (11-20) Rebiyü-l-evvel 1184 (Haziran 1770) yýlý, Padiþah 3. Mustafa dönemi, Sadrâzam: Ývaz-Zâde Halil Paþa’dýr. O yýl Mayýs Haziran ayýnda Baltýktan gelerek Akdenize giren Rus donanmasý Mora kýyýlarýna baskýn yaptý, Þubat ayýnda Boðdan seraskeri Abdi Paþa Fokþan’da Ruslara yenildi, 5 Temmuz’da Rus donanmasý Çeþme’de Türk donanmasýný yaktý, Sadrâzam Halil Paþa Bucak’ta Kartal mevkiinde Ruslara 1 Aðustos’ta yenildi, 6 Aðustos’ta Ýsmail (Romanya’da) Ruslar’ýn eline geçti, 30 Aðustos’ta Kili düþtü 27 Eylül’de Bender düþtü, Ekim’de Akkermen Ruslarýn eline geçti, Ruslar Kýrým’a girdi, yenilgiler durmadý.

Kimden:

Harburut (Harput) Kadýsý Seyyid Bilâl’dan

Kime:

Divân-ý Hümâyun’a i’lâm

Konu:

Harput Ayaný Hacý Ýsmail ve amcasý oðlu HACIAHMED ile yörenin ünlü eþkiyasýný baþlarýnat oplayarak, onlarýn kötülüðünden ve baskýnýndan canlarýný kurtarmak için baþka köye göçmeye çalýþan Harput a’yaný Muhtarý HACIOSMANAÐA, HACIMUHAMMEDAÐA ve HACIAHMEDAÐA’larýn yollarýný keserek HACIAHMED ile oðlu HACIÝBRAHÝM’i öldürüp eþya ve paralarýný yaðma ettikleri.



BELGELERÝN ÇEVÝRÝSÝ

Der-i Devlet-i Makîne Arz-ý dâî-i kemîne Budýr ki,

(Yüce devletinizden bu âciz kulun isteði þudur ki,)

Tarih-i i’lhamdan dört mâh (ay) mukaddem hâlha Erzurum Valisi olub Kars cânibi Serasker olan vezîr-i hasaf,ý nezîr Devletlü Ýnhayetlü el-Hhac -Hâfýz Mustafa Hazretleri KEBANMA’DENÝ’nden savb-ý mansýblarýna (makam) nakl ve azîmetlerinden sonra HARBURUT(Harput) kazasý ahali ve a’yanlarýndan olub mûkiz-i fitne ve fesâd (çýkaran) olan ÇONELÝOÐULLARIÝSMAÝLAÐA ve ÖMERZÂDESÝHACIAHMET ve yine ÖMERZÂDELER’den MEHMED ve karýndaþý HACI EBU BEKÝR ve KEÞÞAF ZÂDE AHMED ve ALAYBEÐÝ ZÂDEÖMERve ALÝAÐAZÂDEHÜSEYÝNAÐA nâm kimesneler sâ’-ý bi-l-fesâd ve mütezarrýr ale–l–ibâd (insanlara kötülük zarar ziyan yapan) olub hevâlarýna tâbi’ (kendilerine uygun) eþkiyayý baþlarýna cem’ (toplayýp) ile envâ’-i dürlü fitne ve fesada þurû’ (girþime) idüb vilhayetde asýl a’yan ve a’yân zâdeleri ve umhur-ý din ve müsinn-i (yaþlý) ihtiyarlarýndan iþbu bâýs ve arz-ý ubhudiyyet EL-HÂCOSMANAGAVEEL-HÂCAHMEDAÐA ve EL-HÂCMEHMED AGA kullarý kendi hâllerinde dindar ve müstakim (doðru yolda ve mu’hin-i fukara (yoksullara yardým eden) ve reâya perver (halký seven) olub daimha bâemr-i âlî matlûb buyurulan tekâlif- pâd-þâhi (yüce emirle padiþahýn isteklerini) ve ma’den-i hümâyûn hizmetlerinde bezl-i makdhur (maden hizmetini elden geldiði kadar yaptýðý) eyledikleri beyne-l-ahali a’yan iken eþkýyây-ý mezbhur (yukarýda adlarý geçen) fýrsat-yâb (fýrsat bulup) olub merkumun kullarýný ýzrâr ve ta’cîz ile (zarara sokma, rahatsýz etme) hanelerinde emin olamayub tahlis-i nefs ve ýyâl (kendi ve çoluk çocuðunun canýný kurtarmak için) içün kendi kurâ (köydeki) çiftliklerine nakl ve sâkin olub iþbu HACIAHMET AÐAkullarý dahi 83 (1183/1769) senesine mahsûben DÝyarbekir Voyvodasý HASAN EFENDÝ kullarý tarafýndan Harburut (Harput) cizyesi (gayr,i müslimlerden alýnan vergi: 1. derece 4 altýn 48 kuruþ 2. derece 2 altýn 24 kuruþ, 3. derece 1 altýn 12 kuruþtur) cibayetini (para toplama) iltizâm idüb (üzerine alan) ma’den-i mezbûrede vekil-i emîn olan SEYYÝD MEHMED EFENDÝ ma’rifetiyle kazâ,i mezbure kurâlarýndan altý bin guruþ cem’ ü tahsîl ve voyvoda-i mûmâ ileyh tarafýndan bazsýna me’mûr çukadarý AHMED’e kazâ,i mezbhure voyvodasý MUSTAFABEÐ’e vekîl-i emîn mûmân (adlý) kimesneler huzûrýnda teislim ve yedinden tahvîl (borc senedi) alub çukadar,ý merkum cümle müvacehesinde (önünde) meblâð-ý mezburlarý ahz u kabz (teslim alma) i’tirâf eyledikten sonra merkum HACIAHMEDAÐA kullarý on nefer süvari ittibâî ile çukadar-ý merkumý selâmet-i tarîk ile HOÞ karyesine giderken eþkýyây-ý mezburlar baþlarýna cem’ eyledikleri ittibâ ve hevadarlarý (kendilerine uyanlar) ve AHMED OÐLUDELÝÖMER nâm þekavet-piþeyi ser-cemi’yet eyleyüb doksan beþnnefer süvari ile uðrularýna çýkub kat’-ý tarîk (yol kesip) idüb merkum HACIAHMED’i ve oðlu HACIÝBRAHÝM’i ve hidmet-kârý ALÝnâm kimesneleri bi-gayr-i hakk (suçsuz) katl ve ber-mûcib-i defter mümzâ (imzalý) at ve besat ve rahtlarýný (at, kilim, ev eþyasý) ve sair emvâl ve eþyalarýn nehb ü garet (yaðma çapul) ve çukadar,ý merkumý üryhan (çýrýl çýplak) ve meblâð-ý mezbhur mâl cizyesini alenen yaðma idüb eþkýyây-ý mezburlarýn vech-i meþrûh üzere eyledikleri fesâd ve tuðyanlarý (yaptýklarý kötülük ve taþkýnlýklar) ve bi-gayr-i hakk katl olýnan müteveffây-ý merkumlarýn (ölenlerin) mazlûm ve magdûriyyetleri (haksýzlýðý uðramalar) cümle ahali-i kazâ (tüm ilçe halký) meclis-i þer’a (mahkemeye) haber virdiklerinden baþka bu fakirin (Harput kadýsý) dahi ilm-i muhit (bilsi olmakla) hasbete-n - lillahü-l-müteâl (Allah rýzasý için) husus-ý mezbûrýn ihkâk-ý hakk ve icrâ içün (bir hakký yargýlama sonucu kanýtlama) Der-i Aliyye’den (Ýstanbul) turnacýbaþý aða kullarý mübâþir (görevli) ta’yin ve halâ zîr-i hükümet-i aliyyelerinde oldýðý vezîr-i müþârün ileyh hazretlerine hitâben bir kýt’a müekkid (uyarýcý) emr,i celilü-þ-þân ýsdâr ve sadaka ve ihsan buyurulmak ricâsýna evvelki vâki’ hâl hasbeten -lillâhü -l-müteâl pâye-i serîr,i a’lhaya arz u i’lâm olýndý. Baki emr u Fermân hazret-i men lehü-l-emrin ihsânýndýr.

Tahrîren fi-l-evâsýt-ý þehr-i Rebiyyü-l-evvel senete râbi’ ve semânîn ve miete ve elf.

Evhesýt-ý (11-20) Rebiyyü-l-evvel 1184 (Haziran 1770) yýlý.

Harput Kadýsý Seyyid Bilâl



Yukarýdaki Ý’LAMdoðrultusunda bölge kasabalarýndan üç mahkeme (birisi Mazgirt diðer ikisini okuyamadým) birlikte Divân,ý Hümâyûna sunduklarý i’lamlarýnda: öldürülenlerin hal ve tavýrlarýnýn çok iyi yöre için yararlý insanlar olduðu, öldürenler ise bozguncu, tüm amaçlarý insanlara zarar yapmak ellerinde olaný çeþit yollara baþ vurarak ellerinden almak, kýsýcasý buy aptýklarý eþkiyalýk olduðu,b uy aptýklarýný haklý göstermek için güyâ bu öldürülenler halktan kanunsuz vergi toplandýklarý, Erzurum valisine halký cezalattýklarýný iddia etmektedirler.



XXX

Harburut (Harput) a’yanýndan CÜNELÝOÐLUÝSMAÝLve ammi-zâdesi HACIAHMED ve MUHAMMED ve ALAYBEÐÝOÐLUÖMERve KEÞÞAFOÐLUAHMEDnâm kimesneler hevhadarlarý olan þekavet-pîþeler (iþigücü yaðma soygunculuk) ile gûna ghun fesâdata der-kâr (belli) oldýklarýndan baþka memleketin a’yan ve cümlenin muhtarý olan HACIOSMANAÐAve HACIMEHMEDAÐAnâmân kimesneler anlerin þerrinden masûn ve me’mhun (korunma, güvenli) olmak içün nefs-i Harburut’da (Harput) ikamet idemeyüb çiftlikleri olan mahalle nakl ve îvha (taþýnýp yerleþme) üzere olduklarýn mârü-z-zikr eþkýyâ (yukarýda adlarý bildirilen eþkiya) haber aldýklarýnda esnây,ý râhda (yolda) önlerine çýkub markum HACIÖSMANAGAve oðlu ÝBRAHÝM’i ve Harburut’dan mâl-i cizye olmak üzere altý bin guruþ olmak üzere altý binguruþakçe ile Diyarbekir voyvodasý tarafýna azimet iden kimesneyi katl ve mhal,ý cizye ve sâir emval ve eþya ve raht ve besâtlarýn nnehb-i garet (yaðma) yaðma eylediklerini setr için (örtmek) kendilerinin hâllerini ve maktûlânýn sû’-i hâllerini havi ba’z,ý mahallerden Dersaadet’e (Ýstanbul)i’lâm ahz ve isâl (alýp yollama) itmeleriyle müfsidûn-ý mezburûnýn kelâmlarý ifk ü iftirâye mebni ve kendi melanetlerini setr içün olub husûs-ý mezbhurm ma’rifetþer’le (mahkeme) rû’yet olýnmak içün Dersaadet’den (Ýstanbul) bir mütehayyiz (ileri gelen)Turnacýbaþý mübâþir ta’yin ve irsâl,i birle (yollanarak)Erzurum valisine hitâben emr,i þerîf ýsdâr ve inâyet buyurulmasýn Harburut Nâibi i’lâmýnda ve civarýnda vâki’ ma’lûme-l-esâmi üç kazâ nâibleri Mazgirt, saðman, pertek ale-l-iþtirak (birlikte) bir kýt’a i’lâmlarýnda tahrir iderler.

DERKENÂR: BUNDAN AKDEM TA’YIN OLINAN TURNACIBAÞI MA’RÝFETÝ VE MA’RÝFET-Ý ÞER’-Ý HUSUS-I MERKUM RU’YET OLINMAK ÝÇÜN MÜÞARÜN ÝLEYHE HÝTÂBENHÜKÜM BUYURULDU

24 Muharrem 1185 (Nisan 1771)

Belge:

BOA – Cevdet Adliye, No 1640, 3 adet belge


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32164/harput-yöresi-eþkýyalarý

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

KEBAN MA’DENÝ NAÝBÝNÝN KÖLESÝ RUM OÐLAN

KEBAN MA’DENÝ NAÝBÝNÝN KÖLESÝ

RUM OÐLAN



Yazý:

Gurre Cemaziye-l-evvel 1241 (Aralýk, 1825)Padiþah 2 Mahmut dönemi, Sadrâzam: Selim Mehmet Paþa’dýr.

O yýl, 25 Þubat’ta Mýsýr Valisi Mehmet Ali Paþa’nýn oðlu Ýbrahim Paþa Osmanlý askerlerine yardým için Mora (Yunanistan’da)ya geldi, Mora’nýn Merkezi olan tripoliça’yý zaptetti.

Kimden:

KEBANMA’DENÝNâibi El-Hâc Ahmed’den

Kime:

Divân,ý Hümâyhun’a dilekçe

Konu:

Þeyhü-l-islâm tarafýndan KEBANMA’DENÝ’ne Nâib (kadý vekili) olarak atanan Seyid Ahmet Efendi görev yerine giderken kölesi Rum gencini de götürmek istediði, ancak yüksek rütbedeki (vezir, mirmîran -Beylerbeyi)lerin götürebildiði, Naib de kendisine izin verilmesi için Divân-ý Hümâyûn’dan müsaade istemektedir.



DÝLEKÇENÝN ÇEVÝRÝSÝ

Devletlü Ýnâyetlü Mezîd-i (gayet çok) Merhametlü Efendim sultaným Hazretleri sað olsun

Arzý-ýhâl-i senâ-kârlarýdýr ki, (Çok medhedicinin dilekçesidir ki) Ma’den-i Þâhâne-i KEBANMA’DENÝ niyâbeti (kadý vekilliði) taraf-ý hazret-i fetvha-penâhîler (Þeiyhü -l-islâm) fakir-i Bendelerine pâ-bûs-i damen (ayak etek öpen) ihâle olunub bu evanda Dersaadet’den (Ýstanbul) azimetim muktezâ (gitmek gerekli) olmaðla yedimizde (elde) mevcud bir re’s-i RUM memlûkümüz kullarý saðir (küçük yaþta) olub taþrada bir dürlü bey’ ve mübâdele (satýp, deðiþme) olunmayub kendi maiyyetimizde olarak tekrâr Dersaadet’e avdet ideceðimiz der-kâr saðir-i mezbûrýn (Rum çocuðun) bi-l, maiyyet (adamlarla) mürûrýna (geçmesine) izin ve ruhsat buyurmalarý bâbýnda arz-ýhal-i fakir-aneye cesâret olundý merâhim-i devletlerinden mercû ve niyaz olunur ki husûs-ý mezburýn tahsili husûsýna sâyebân (koruma) buyurmalarý bâbýnda emr devletlü inâyetlü merhametlü efendimiz sultaným hazretlerinindir. Bâkîyü-d-duâ

BENDE-Ýes-Seyyid el-Hâc Ahmed el-Nâib-i Bi-MA’DEN-i KEBAN

(Keban Ma’deni Nâibi)

Ma’rûz-ý Bendeleridir ki,

Kölemen tâifesinin cânibi Mýsýr’a imrârý (geçirilmesi) memnûatdan 5yasak olduðu) olub ancak ba’z-ý vüzerây-ý ýzâm (büyük vezirler) ve mirmîrân-ý kirâm ve sâire dairelerinde istihdam olunmak üzere kefile rabt olunarak imrârý (geçmesi) hususuna ruhsat virülügelmek suretiyle sahib-i arz-ýhâl SEYYÝD AHMED Efendi dâîlerinin KEBAN Kazâsý tarafýna götürmek içüan ruhsat istid’asýnda olduðu bir re’s RUMÝgulâmý (tüyü býyýðý çýkmamýþ Rum delikanlý) doðru kaza merkezine götüreceðine vusûlini havi i’lâm-i þer’i göndereceðine müderrisîn-i kirâmdan Seyyid Mehmed Esad Efendi dâîleri kefil olduðu ma’lum-ý devletleri buyuruldukda gulâm-ý mezburun imrârý (geçmesi) içün ruhsatý havi bir kýt’a emr-i þerîf ýsdarý bâbýnda emr u ferman hazret,i men lehü-l-emrendir.

MÜHÜR(okunamadý)

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH Ý’LAMIMÛCÝBÝNCEHÜKÜM

Fî 3 Rebiyyü-l-ahir 1241 (Aralýk 1825)

NÝZÂMIKAYDIMUKTEZÂSIYLEDÝVAN-IHÜMAYUNAHÜKÜMGÜMRÜKEMÎNÝEFENDÝ

KEFÝLERABTÝLEÝKTÝZÂSINIÝ’LÂM EYLÝYESÝNDEYÛ BUYURULDU

Fî Gurre Cemâziye-l-evvel 1241 (Aralýk 1825)

Belge:

BOA– Cevdet Zabtiye, No 1721


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32165/keban-madeni-naibinin-kölesi-rum-oðlan

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

... MADENLERE SALDIRMA HAZIRLIÐINDA OLAY EÞKÝYA

KEBAN ve ERGANÝ MA’DENLERÝNE

SALDIRMA

HAZIRLIÐINDA OLAY EÞKÝYA


Yazý:

Evêil-i (1-10) Ramazan 1124 (Ekim 1809) yýlý, Padiþah 2. Mahmud dönemi, Sadrâzam: Yusuf Ziya Paþa’dýr,

O yýllar (Ocak 1807-1809) Osmanlý-Rus, Osmanlý-Ýngiliz savaþlarý devam etti, 8 Ocak’ta Ýngilizlerle Çanakkale Barýþý imzalandý. 2. Mahmut ilk defa ülkede kýlýk kýyafette deðiþiklik yaptý.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Rakka (Suriye’de) Valisi Vezir Mehmet Paþa’ya HÜKÜM

Konu:

Keban ve Ergani Ma’denlerinde çalýþmalarý baltalamak için ma’dene baðlý ilçe ve bucaklarda iþi gücü soygunculuk, yöre ahalisine elinden geleni yapmadýðýný býrakmayan eþkiya sürüsü bu defa ma’denlere saldýrarak çalýþmalara engel olma peþinde, bunu duyan padiþah ma’dene baðlý ilçe ve bucak yetkililerine bir an önce birleþerek bu eþkiya sürüsünü yakalamalarý, þeriata göre cezalamalarýný buyurmaktadýr.

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

Hâlâ RAKAValisi Vezirim Mehmed Paþa iclâlühüye HÜKÜM, BÝHESNÝ(Besni) kazasýnda ba’z-ý erbhab,ý bagi ve fesâd mücerred kesb-i teferrüd (tek baþýna kalma) dâiye-i fhasidesiyle baþlarýna haþerât cem’ iderek þeriat-ý garrâ ve mugayir-i emr-i ve rýzâ ve katl-i nüfus ve hetk-i perde-i ýrz ve nâmûs (insan öldürme ar namus kirletme) ve gasb-ý emvâl (mal çalma) tahrib-i kazâ ve kura ve sâir (ilçe, köyleri yakýp yýkma) envha’-i mezâlim ve teâdile (çeþit zülm ve düþmanlýk) havsala-i diyânetden (din duygusundan) hâric nice nice habâset ve fazahata (kötülük ve edepsizlik) ictisâr (griþitikleri) eyledikleri mukaddemâ bi-l-ihbâr tahkik-gerde-i pâd-þâhanem (haber edilince padiþahýn araþtýrma yaptýðý) olmaktan nâþi bu makule muzýrr-ý ýbâd (insanlara zararlý) ve sabi-l-pasad (ortalýðý birbirine katan olan melanet-kârdan (la’net etmeye lâyýk) ol havâlide tasfiyesi (temizleme) bu hususa ERZURUMValisi Cânib-i Yarkiye Seraeskeri Düstûr-ý Vezirim EL- HÂCBEHRAMPAÞa iclalühü (yüceliði artsýn)eyâlet-i ERZURUM me’mur ve ma’iyyetine sâbýka MAR’AÞ Beðlerbeðisi KALENDERPAÞa demet mualihu (büyüklükleri devam etsi) ve Hýsný Mansur BoybeðiHÜSEYÝN ve HOYRÝ (?) Boybeði Süleyman ve AYINTABVOyvodasý Ýbrahim ve Boybeði Mahmud ve Siverek Voyvodasý Ahmed Zîde mecduhum (ululuklarý çoðalsýn) Sen ki, Vezir-i müþârün ileyhsin mukaddemâ sâdýr olan emr-i þerîfim mucibince hareket eylemek þartýyla lazým gelen sâir MA’DEN-ÝHÜMÂYÛNIM merbutâtýna dahi sirâyet iderek Devlet-i Aliyyemin varidat-ý muktezâsýndan olan KEBAN ve ERGANÝ ma’denlerinin ta’tilini mucib bir keyfiyyet olacaðý zâhir olursa olbabda PALU veHARBURUT(Harput) ve ÇARSANCAK(Akpazar) VE ÇEMÝÞGEZEK ve EÐÝL ve MALATYA ve ARABKÝR ve EÐÝN (Kemaliye) ve sair merbut olan kazâ-i mezburûranýn voyvodaghan ve a’yan ve yeniçeri ve serdarlarý hâlâ KEBAN ve ERGANÝ ma’denleri idâresine ta’yîn olýnan mirmîrân-ý (Beylerbeyi) kirâmdan AHMED dâme iclâlehünin maiyyetine ta’yhin zikr olunan kazâlarý ümerâ ve voyvoda ve a’yan ve serdarlarý mûmâ ileyhümâ irsâ/eylemek üzere mahsus emr,i þerîfimle tenbih ve müekkid kýlýnmýþ olmaðla vusûl-i emr-i mezbure mirmiîrân-ý mumâ ileyh ile devâm-ý muhârebeye riâyet ol makule þekavet-kârlarý ele getirüb (yakalama) alâ eyye hâl (mutlaka) te’dîbât-ý meþ rû’ (þeriatýn izin verdiði cezalar) husûsuna bezl-i cell- miknet (bol bol elden geldiði kadar gayret gösterme) ikdâm ve rahâvetden (dikkatsýzlýktan) ittika-ý tâm (çok sakýnma) bâbýnda.

Fî Evail-i (1-10) Ramazan sene 1224 (Ekim 1809)



BÝRSURETÝ: Sâbýka MAR’AÞ Beðlerbeðisi KALENDERPAÞA’ya ma’iyyeti

BÝRSURETÝ: ISNIMANSURBoybeðisi HÜSEYÝNkezâlik ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: HOYRÝ () Boybeðisi Süleyman kezâlik ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: AYINTAB(Gazi Anteb) Voyvodasý Ahmed ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: Boybeðisi Mehmed ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: SÝVEREK Voyvodasý Ahmed ma’iyeti ile

BÝRSURETÝ: Mirmîrân-ý (Beylerbeyi) Ma’den Emhini Vekili mûmâ ileyh irhade-i aliyye iktizâsý vechile kendüsi gitmeði baþbuðlýkla HARBURUT(Harput) ve ÇARSANCAK(Akpazar) ve ÇEMÝÞGEZEK ve ÇERMÝK ve EÐÝL ve MALATYA ve ARABKÝR madene merbut olan kazâ ve nevahiler ve ümerha ve voyvodagân ve a’yan ve yeniçeri serdarlarýn müþârün ileyh maiyyeti ile irâde eylemek üzere iktizâsýna göre

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

BÝR SURETÝ: PALU ve EÐÝL Hakimleri dâme ulüvvuhuye (büyüklüðü devametsin) ve ÇERMÝK Sancaðý Beði dâme izzühuye (büyüklüðü devam etsen) ve HARBURUT (Harput) ve ÇARSANCAK (Akpazar) ve ÇEMÝÞGEZEK ve MALATYA ve ARABKÝRve EÐÝN ve sâir Ma’den-i Humâyûnýma (Devlet Ma’deni) merbut (baðlý) nevhahiler (bucaklar) voyvodagân ve ümerâ ve a’yan ve yeniçeri serdarlarý zîde mecdüha (þan ve þerefleri artsýn) iktizâsýna göre.

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, no 7133, 2 adet belge


--------------------------------------------------------------------------------

SALDIRMA

HAZIRLIÐINDA OLAY EÞKÝYA



Yazý:

Evêil-i (1-10) Ramazan 1124 (Ekim 1809) yýlý, Padiþah 2. Mahmud dönemi, Sadrâzam: Yusuf Ziya Paþa’dýr,

O yýllar (Ocak 1807-1809) Osmanlý-Rus, Osmanlý-Ýngiliz savaþlarý devam etti, 8 Ocak’ta Ýngilizlerle Çanakkale Barýþý imzalandý. 2. Mahmut ilk defa ülkede kýlýk kýyafette deðiþiklik yaptý.

Kimden:

Padiþah’tan

Kime:

Rakka (Suriye’de) Valisi Vezir Mehmet Paþa’ya HÜKÜM

Konu:

Keban ve Ergani Ma’denlerinde çalýþmalarý baltalamak için ma’dene baðlý ilçe ve bucaklarda iþi gücü soygunculuk, yöre ahalisine elinden geleni yapmadýðýný býrakmayan eþkiya sürüsü bu defa ma’denlere saldýrarak çalýþmalara engel olma peþinde, bunu duyan padiþah ma’dene baðlý ilçe ve bucak yetkililerine bir an önce birleþerek bu eþkiya sürüsünü yakalamalarý, þeriata göre cezalamalarýný buyurmaktadýr.

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

Hâlâ RAKAValisi Vezirim Mehmed Paþa iclâlühüye HÜKÜM, BÝHESNÝ(Besni) kazasýnda ba’z-ý erbhab,ý bagi ve fesâd mücerred kesb-i teferrüd (tek baþýna kalma) dâiye-i fhasidesiyle baþlarýna haþerât cem’ iderek þeriat-ý garrâ ve mugayir-i emr-i ve rýzâ ve katl-i nüfus ve hetk-i perde-i ýrz ve nâmûs (insan öldürme ar namus kirletme) ve gasb-ý emvâl (mal çalma) tahrib-i kazâ ve kura ve sâir (ilçe, köyleri yakýp yýkma) envha’-i mezâlim ve teâdile (çeþit zülm ve düþmanlýk) havsala-i diyânetden (din duygusundan) hâric nice nice habâset ve fazahata (kötülük ve edepsizlik) ictisâr (griþitikleri) eyledikleri mukaddemâ bi-l-ihbâr tahkik-gerde-i pâd-þâhanem (haber edilince padiþahýn araþtýrma yaptýðý) olmaktan nâþi bu makule muzýrr-ý ýbâd (insanlara zararlý) ve sabi-l-pasad (ortalýðý birbirine katan olan melanet-kârdan (la’net etmeye lâyýk) ol havâlide tasfiyesi (temizleme) bu hususa ERZURUMValisi Cânib-i Yarkiye Seraeskeri Düstûr-ý Vezirim EL- HÂCBEHRAMPAÞa iclalühü (yüceliði artsýn)eyâlet-i ERZURUM me’mur ve ma’iyyetine sâbýka MAR’AÞ Beðlerbeðisi KALENDERPAÞa demet mualihu (büyüklükleri devam etsi) ve Hýsný Mansur BoybeðiHÜSEYÝN ve HOYRÝ (?) Boybeði Süleyman ve AYINTABVOyvodasý Ýbrahim ve Boybeði Mahmud ve Siverek Voyvodasý Ahmed Zîde mecduhum (ululuklarý çoðalsýn) Sen ki, Vezir-i müþârün ileyhsin mukaddemâ sâdýr olan emr-i þerîfim mucibince hareket eylemek þartýyla lazým gelen sâir MA’DEN-ÝHÜMÂYÛNIM merbutâtýna dahi sirâyet iderek Devlet-i Aliyyemin varidat-ý muktezâsýndan olan KEBAN ve ERGANÝ ma’denlerinin ta’tilini mucib bir keyfiyyet olacaðý zâhir olursa olbabda PALU veHARBURUT(Harput) ve ÇARSANCAK(Akpazar) VE ÇEMÝÞGEZEK ve EÐÝL ve MALATYA ve ARABKÝR ve EÐÝN (Kemaliye) ve sair merbut olan kazâ-i mezburûranýn voyvodaghan ve a’yan ve yeniçeri ve serdarlarý hâlâ KEBAN ve ERGANÝ ma’denleri idâresine ta’yîn olýnan mirmîrân-ý (Beylerbeyi) kirâmdan AHMED dâme iclâlehünin maiyyetine ta’yhin zikr olunan kazâlarý ümerâ ve voyvoda ve a’yan ve serdarlarý mûmâ ileyhümâ irsâ/eylemek üzere mahsus emr,i þerîfimle tenbih ve müekkid kýlýnmýþ olmaðla vusûl-i emr-i mezbure mirmiîrân-ý mumâ ileyh ile devâm-ý muhârebeye riâyet ol makule þekavet-kârlarý ele getirüb (yakalama) alâ eyye hâl (mutlaka) te’dîbât-ý meþ rû’ (þeriatýn izin verdiði cezalar) husûsuna bezl-i cell- miknet (bol bol elden geldiði kadar gayret gösterme) ikdâm ve rahâvetden (dikkatsýzlýktan) ittika-ý tâm (çok sakýnma) bâbýnda.

Fî Evail-i (1-10) Ramazan sene 1224 (Ekim 1809)



BÝRSURETÝ: Sâbýka MAR’AÞ Beðlerbeðisi KALENDERPAÞA’ya ma’iyyeti

BÝRSURETÝ: ISNIMANSURBoybeðisi HÜSEYÝNkezâlik ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: HOYRÝ () Boybeðisi Süleyman kezâlik ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: AYINTAB(Gazi Anteb) Voyvodasý Ahmed ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: Boybeðisi Mehmed ma’iyyeti ile

BÝRSURETÝ: SÝVEREK Voyvodasý Ahmed ma’iyeti ile

BÝRSURETÝ: Mirmîrân-ý (Beylerbeyi) Ma’den Emhini Vekili mûmâ ileyh irhade-i aliyye iktizâsý vechile kendüsi gitmeði baþbuðlýkla HARBURUT(Harput) ve ÇARSANCAK(Akpazar) ve ÇEMÝÞGEZEK ve ÇERMÝK ve EÐÝL ve MALATYA ve ARABKÝR madene merbut olan kazâ ve nevahiler ve ümerha ve voyvodagân ve a’yan ve yeniçeri serdarlarýn müþârün ileyh maiyyeti ile irâde eylemek üzere iktizâsýna göre

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH BUYURULDU

BÝR SURETÝ: PALU ve EÐÝL Hakimleri dâme ulüvvuhuye (büyüklüðü devametsin) ve ÇERMÝK Sancaðý Beði dâme izzühuye (büyüklüðü devam etsen) ve HARBURUT (Harput) ve ÇARSANCAK (Akpazar) ve ÇEMÝÞGEZEK ve MALATYA ve ARABKÝRve EÐÝN ve sâir Ma’den-i Humâyûnýma (Devlet Ma’deni) merbut (baðlý) nevhahiler (bucaklar) voyvodagân ve ümerâ ve a’yan ve yeniçeri serdarlarý zîde mecdüha (þan ve þerefleri artsýn) iktizâsýna göre.

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, no 7133, 2 adet belge

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32166/madenlere-saldýrý

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ARABKÝRLÝ BOZGUNCU HACI MEHMED'ÝN SÜRGÜN EDÝLMESÝ





ARABKÝRLÝ BOZGUNCU HACI MEHMED’ÝN

SÜRGÜN EDÝLMESÝ


Yazý:

Tahmini 1163/1750 yýlý, Padiþah: 1. Mahmud dönemi, Sadrâzam: Devitdar Mehmet Paþa, Ýrân’da Þâh Nadir Þah’týr.

Kimden:

Padiþah’tan - Hatt- Hümâyun (Ferman)

Kime:

Donanma Kapudanlarýndan Býçakçý Mehmed’e

Konu:

Aparkir ahalisinden Hacý Mehmet Kahire’ye gidip oradan ziyafet için Ýstanbul’dan Münâdi Zimeresine karýþarak yeniçerilik iddasýyla bazý karýþýk iþlere girdi bu nedenle seddübahre sürgün edildi.

PERMÂNINÇEVÝRÝSÝ:

HATT-IHÜMÂYÛN: SÂHH

Fi-l-asýl ARABKÝR shakinlerinden iken Mýsýr Kahire’ye varub anden sýla,i rahm (akraba ziyareti) bahânesiyle Asitâne-u aliyyeye Ýstanbul’e gelüb Bezzostnan-ý atîk münadi zümresine duhûl ile meks ve ikamet eyleyüb yeniçerilik iddiasýnda olan HACIMEHMED nâm müfsid (bozguncu) kendü hâlinde olmayýb tefevvühü-l, ve-l-kâzib (yalancýlýk) ile ihtilâl-i memlekete tesaddi (ülkede karýþýklýk çýkarmaya yeltenme) eyliye donanmay,ý hümâyhun Kapudanlarýndan BIÇIKÇAMEHMED KAPUDANkalyoniyle Mýsýr Kahire’ye nefy ü iclâsîçün (sürgün edip uzaklaþtýrma) emr-i âlî sâdýr olub lâkin kapudan-ý mezbûr (Býçakçý Mehmed Kapudan) çend rûz (birkaç gün) bu tarafda meksi (oyalanma) ile iktizâ ile inâyet bu tarafdan hareket ve Seddü-l,bahr (Çanakkal’ada) kal’asýna vardýkda kapudan-ý mûmâ ileyhe teslim olunmak þartýylam ezbur HACIMEHMED þimdilik ber-cevh-i muharrer (yazýldýðý gibi)Seddü-l-bahr kal’asýnada zabiti ma’rifetiyle kal’a-bend içün HÜKÜM BUYURULDU.

Belge:

BOA – Cevdet zabtiya, No 1785


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32167/arapkirli-bozguncu-hacý-mehmet-in-sürgün-edilmesi

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

KÜRDÝSTAN KADISI KIRIMLI AHMET EFENDÝ




KÜRDÝSTAN KADISI KIRIMLI

AHMET EFENDÝ



Yazý:

22 Muharrem sene 1264 (Aralýk 1847) yýlý, Padiþah Abdülmecit dönemi, Sadrâzam: Mustafa Reþit Paþa’dýr.

O yýl, 30 Mayýs’ta Erzurum’da Osmanlý Devleti ile Ýranlýlar arasýnda barýþ antlaþmasý imzalandý.

Kimden:

Bâb-ý Meþîhat’tan (Þeyhülislâmlýktan)

Kime:

Vilâyet Mal Müdürlüðe

Konu:

Kürdistan eyaletine “Büyük Kadý” olarak atanan KIRIMLIAHMETREÞÝD Efendiye vilâyet mal sandýðýndan 4000 kuruþ aylýk verileceði, gerçi bu ücret eyaletin gelirine göre az olduðu, ileride yükseltilebileceði bildirilmektedir.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Kürdistan Mevleviyyetine (büyük kadý) ta’yin olunacak zâtýn intihâbý keyfiyyetini müteallik buyurulan emr u irade,i seniyye-i cenâb-ý mülükâne mentuk-ý celîf-i üzere cânib-i cenâb-ý fetvâ-penâhiye (Þeyhülislâm) bâ-tezkere havâle olunmasýyle mevleviyyet-i mezkûreye (büyük kadýlýða) Müderrisîn’den (medresede ders veren) KIRIMI ZÂDE AHMED REÞÝD Efendi inthhab olunub eyâlet,i mezkûre baîdede (uzak) bulunmak cihetiyle tevsi’-i daire-i iktizâsýný zýmnýnda mevleviyyet-i mezkûreye tahsîsi mukarrer (kararlaþtýrýlmýþ) olan iki bin beþ yüz guruþ (2500 kþ) þehriyyenin (aylýk) dört bin (4000) guruþa iblhaðý (çýkarýlmasý) cevaben iþ’âr ve ifâde olunmuþ ve sâye-i þevket-vâye-i cenâb-ý tâc-dârîde (adiþah) Kürdistan’ýn vâridât-ý me’mhulesi (beklenen geliri) ne nazaran zamm-ý mezkûre (yapýlacak zam) cüz’iyyâtdan (ufak tefek) olduðundan ber-minvâl-i muharrer (yazýldýðýgibi) icâbýnýn icrhasý husûsuna bi-l-istizân (izin alarak) irâde-i seniyye-i hazret-i mülük-âne müteallik ve þeref-sudûr buyurulmuþ olmaðla (padiþahýn razýlýðýný alarak) mucibince meblâð-ý mezburun mikdar-ý mezkhure iblâðý zýmnýnda (ücrete zam yapmak) hazinece tavsiye-i iktizâsý husûsuna himmet buyurulmasý bhabýnda beyaz üzerine (Padiþahlarýn doðrudan doðruya yazdýklarý ferman) musahhah sâdýr olan Fermân-ý âlî mucibince iktizâsý tesviyesi vharidât ve masârifât-ý muhâsebelerindenlede-s-suâl eyâlet-i mezkûre varidâtýnýn iktizâsý tesviyesi diðer fermân-ý âlîye ahd,ý karîb (yakýnda) derkenâr olmuþ ve mûmâ ileyh AHMETREÞÝD Efendi mevleveyyet-i mezkûrenin dâhil-i hükümeti olmasý lâzým gelen kazalar nâiblerini (kendisine baðlý ilçelerdeki kadý vekillerini) nasb (atayýp) iderek o cihetle hâsýlât-ý mahalliyesinden (oradan gelecek gelir) baþka iâne (yardým) olarak târih-i Fermân-ý âlî olan altmýþ dört (1264) senesi Muharremi-l-haram’ýn 14. gününde vâki’altmýþ üç (1263/1846) senesi Kânun-ý evvelin (Aralýk) 16. gününden mahalline vusûline kadar nýsfý ve hîn-i vusûlinde (yerine ulaþýnca) tamamý eyalet-i mezkûre emvâli tahsîlâtýndan i’ta olunmak üzere þihriyye (ayda) dört bin (4000) guruþ maaþ tahsisi olduðunu mübeyyin mâl-ýmâh (aydan aya) emvâl-i eyâletden bi-l-i’tâ (vilâyet hazinesinden verilecek) eyâlet-i mezkûre valisi Atufetlü Es’ad Paþa hazretleri ile Defterdarý Saadetlü Tevfik Efendi’ye makam-ý vâlây-ýnezâret-penâhilerinden tahrîrât (yazý) tastîr olarak ilmü haberi virildi.

Fî 22 Muharrem sene 1264 (Aralýk 1847)

MÜHÜR(Hayri Mustafa) Vürûd fî 26 Muharrem 1264

Belge:

BOA – Cevdet Adliye, No 3202

http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32168/kürdistan-kadýsý-kýrýmlý-ahmet-efendi


--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DIYARBEKÝR YÖRESÝNDE SARILI AÞÝRETÝ


DIYARBEKÝR YÖRESÝNDE SARILI AÞÝRETÝ

Yazý:

25 Cemeziye-l-âhir 1216 (Ekim 1801) yýlý, Padiþah 3. Selim dönemi, Sadrâzam: Yusuf Ziya Paþa’dýr.

O yýl, Fransýzlar Mýsýr’dan çekilip gittiler. Mýsýr’daki Fransýz ordusu ile Türk-Ýngiliz askeri kuvvetleri arasýnda Kahire’nin Fransýzlar tarafýndan tahliyesi ve þehrin Osmanlý Devleti’ne teslimine iliþkin sözleþme 27 Haziran’da imzalandý. Ýskenderiye’deki Fransýz ordusu ile Ýskenderiye þehrinin tahliyesi ve Türk- Ýngiliz kuvvetlerine teslim sözleþmesi 30 Aðustos’ta imzalandý. 9 Ekim’de de Fransa ile barýþ anlaþmasý hazýrlýðý yapýlýyordu.

Kimden:

Sarýlý Aþiretinden Seyyid Ýbrahim

Kime:

Divân-ý Hümâyûn’a – Arîza

Konu:

Diyarbekir yöresinde “SARILIAÞÝRETÝ”nin “MÝR” (âmir, baþ)i çocuksuz olarak vefat edince yeri boþ kalmýþ, bunun yerine MÎR-ÝAÞÝRET atanmasý için SEYYÝD ÝBRAHÝM aþaðýdaki dilekçeyi Divan-ý Hümâyûn’a sunmaktadýr.

BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Devletlü Ýnâyetlü Merhametlü Efendim SULTANIM Hazretleri Sað Olsun, Arz-ýhâl kullarý budýr ki, DÝIYARBEKÝR eyâletinde vâki’ (bulunan) SARILIAÞÝRETÝ’nin mir-i aþiret olan SEYYÝD HASAN bilâ-veled (çocuksuz) fevt (vefat ettiði) olub MÎR AÞÝRETLÝÐÝ (Aþiret Beyi) mahlulünden (yeri boþ kaldýðý) bu kullarýna tevcih (atama) ve yedime bâ-re’y-i âlî –þân (padiþahýn razýlýðýyle) sadaka ve ihsân buyurulmak emr u Ferman Devletlü Ýnâyetlü Merhametlü veliyyü-n-niam (dinine sýmsýký baðlý) Efendim Sultaným Hazretlerinindir.

BENDE–Ý: Seyyid Ýbrahim DERKENÂR: HATT-I HÜMÂYÛN SÂHH

BÝLÂ-VELED FEVTÝ VAKÝ’ ÝSE KANUNDAN ZÝYADE RÜSÛM VEAVÂÝD (vergi ve gelir)MUTALEBE(isteme)ÝTMEMEKÞARTÝYLE TEVCÝH (atansýn) OLUNSUNHÜKÜM BUYURULDU 29. Ra. 1218 (Haziran 1803) MÎR-ÝAÞÝRETÝ’NÝNKAYDIHÜKÜM

Fî 25. C. 1216/1801)

Belge: BOA – Cevdet Dahiliye, No 10429


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32169/diyarbekir-yöresinde-sarýlý-aþireti

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

ÝSLAM ve HIRÝSTÝYAN AHALÝ ARASINDA VERGÝLER SORUNU



ARABKÝR-AÐIN KÖYÜ’NDE ÝSLAM ve

HIRÝSTÝYAN AHALÝ ARASINDA

VERGÝLER SORUNU



Yazý:

4 Rebiyyü-l-evvel 1200 (Ocak 1786) yýlý, Padiþah: 1. Abdülhamid, Sadrâzam: Koca Yusuf Paþa’dýr.

O yýl, Cezayirli Hasan Paþa Mýsýr’da âsi Kölemenleri ortadan kaldýrdý. 1774’te Küçük Kaynarca Antlaþmasý Osmanlý Devleti’nin üzerine bütün aðýrlýðýyle çöktü, Kýrým elden gitti.

Kimden:

Padiþah’tan - Hatt-ý Hümâyûn

Kime:

ARABKÝRKadýsý’na HÜKÜM

Konu:

Arabkir ilçesinde AÐIN köyü islâm ahali Divan-ý Hümâyun’a sunduklarý dilekçelerinde: Köylerinde bulunan gayr-i müslimler Ýslâm ahaliye hisselerine düþenden daha çok vergi koyarak haksýzlýk yaptýklarý, bu haksýzlýðýn önlenmesi için Hazine Âmire’deki mevkufât defterine göre vergi daðýtýmý yapýlmasý ve bu haksýzlýðýn giderilmesi istenmektedir.

BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Arabkir Kadýsý’na HÜKÜMKÝ,

Kazâ-i mezbûre (Arabkir ilçesi) tâbi’ AÐINnâm karye (köy) ahalileri Divân-ýHümâyuným’a arz-hâl idüb mefhûmýnda (anlatmak istedikleri): “Kazâ-i mezbûre (yukarýda adý geçen ilçe) evâmir-i aliyye ile (Fermanla) irâde (buyurulan) tekâlifden (vergiler) mahalinde ma’rifet-i þer’le (þeriat üzere) tanzîm olunan (düzenlenen) tevzi’ defteri (daðýtým defteri) mûcibince karya-i mezbureye (Aðýn köyü) isâbet iden tekâlifi gerek ehl-i islâm ve gerek ehl-i zimmet reâya (Hýrýstiyanlar) hâl ve tahammüllerine (dayana bilme) göre ta’dîl ev tesviye (deðiþtirip düzeltme) þurûtý üzere bilâ-teferruk (ayýrmaksýzýn) cem’ine (toplanmasýna) me’mura edâ eylemeleri lâzým-ý hâlden iken karye-i merkumede sakin (Aðýn köyü) ehl-i zimmet (gayr-i-müslimler) reâya hilâf-ý þurût (koþullara aykýrýolarak) kendü hisse-i tekâliflerin (kendi hisselerine düþen vergileri) tahkik içün ehl-i islham ahalilerine ziyade hisse tekâlif tarh ve tahmîl birle (ÝSlâm ahaliye hisselerine düþenden ziyade vergi koyduklarý) gadr-i murad eylemeleriyle (haksýzlýk yaptýklarý) ol makule reâyânýn ber-vech-i muharrer (yazýldýðýgibi) “emr-i þerîf sadaka istid’ây-ý inâyet eyledikleri ecilden Hazîne-i âmiremde mahfûz mevkufât (vakýflar) defterlerine nazar olýndýkda ARABKÝR kazâsýnýn ber-mûcib-i icmâl (gereðince toplam) yetmiþ buçuk aded ve bir buçuk rubu’ (1/4) avharýz (geçici vergiler) ve birin hânesi olub ve kazâ-i mezbûre tâbi’ sâlifü-z-zikr (yukarýda sözü edilen) AÐIN karyesinin mukayyed olan üç aded avârýzý ve birin hanesi kaza-i mezbhurýn icmâl (toplam) hânesine dahil olduðu ve kazâ-i mezbûre tâbi’karye-i merkume ahalisi üzerlerinde mukayyed hâne-i avârýz ve birin malýný beher sene emr-i defter mûcibince tahsile me’mur olanlara edâ babýnda telhisi arz olundukda imdi telhîsi ve þurûtý mucibince HÜKÜM deyû Fermân-ý Âlî sâdýr olmaðýn vech-i meþruh üzere emr-i þerîf yazýlmaða iþbi tezkere virildi.

Fî 28 Rebiyyü-l-evvel sene 1200 (Ocak 1786)

MÜHÜR(Seyyid Ahmed) Arabkir Kadýsý

Belge:

BOA – Ali Emiri, 1. Abdülhamid, No 2939



http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32170/vergiler-sorunu


--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

DÝYARBEKÝR ÝSYANINDA ÝDAM EDÝLENLER VE SÜRGÜN OLANLAR

DÝYARBEKÝR ÝSYANINDA ÝDAM EDÝLENLER

VE SÜRGÜN OLANLAR

Yazý:

6 Ramazan 1235 (Haziran 1820) yýlý, Padiþah 2. Mahmud dönemi, Sadrâzam: Seyyid Ali Paþa’dýr.

O yýl Kasým ayýnda Etniki Eterya Rum Cem’iyyet Rêisi ALEKSANDIRÝPSÝLANTÝyönetiminde Eflâk ve Buðdan’da (Romanya’da) Yunan isyanýnýn patlak vermesi. Yanya (Yanina-Yunanistan’da) valisi TEPEDELENLEALi Paþa’nýn baþkaldýrmasý.

Kimden:

Amid (Diyarbekir) Kadýsý el-Hâc Hüseyin’den

Kime:

Divân-ý Hümâyun’a - Rapor

Konu:

Diyarbekir Ýsyaný’nda suçlu bulunanlardan bazýsý idam, bazýsý da sürgün edildikten sonra bunlarýn üzerinde devlet malý (mukataa) bulunanlarýn elinden bu araziler geri alýndýðý gibi kendi mülkleri de devlet tarafýndan zabtedilerek isteklileri mezadla satýlmasý için emr-i þerif (Ferman) çýkarýldýðý, bu miri tarafýndan geri alýnacak arazinin bir bölümü köylerdedir.

BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Arz-ý Bendeleridir ki,

Diyarbekir’de tahaddüs (meydana çýkan) iden fesâd ve ihtilâle bâdî (neden olan) olan ÞEYHZADE HAFÝDÝ MEHMED BEY ve KARA HOCA OÐLU ÖMER ve serdâr-ý belde (kumandan) ÝSKENDER ZADE HACI MUSTAFA’nýn i’dam ve izâleleriyle (yok etme) Diyarbekir Müftüsü bulunan SEYYÝD MEHMED MES’UD ve nâib-i (kadý vekili) belde ÞERÝFMEHMED’in nefy ü iclâlarý (sürgün edilip uzaklaþtýrýlmalarý) bâbýnda Fermân-ý kazâ ceryan-ý þah-âne sudûr itmiþise de ber-takrîb (bir yolunu bularak) firâr itmiþ oldýklarý sâbýka Diyarbekir Valisi saadetlü BEHRÂMPAÞA hazretleri tarafýndan bâ-tahrîrât inhâ (yazýyle bildirilmiþ) ve ahali-i cânibden bâ-mahzar (ahali tarafýndan toplu dilekçe sunularak) sû’-i hâlleri inba’ (kötü durumlarý bildirildiði) olduðuna binâen uhdelerinde (üzerlerinde) olan mukataât (hazineye ait bir arazi veya varidâtýn bedel karþýlýðýnda kiraya verilmesi) ve emlhakin (ev, tarla, bað bahçe) ref, olunmasý (ellerinden alýnmasý) bâbýnda sudûr iden Hatt-ý Hümâyun-ý (Ferman) mülük-âne mûcibince undelerinde olan sekiz kýt’a maktûât (deðeri biçilmiþ) ref’lerinde (ellerinden alýnarak) cânib-ii mirîye zabt ile bir tâlibine (isteklisine) fruht içün mezâde kaimeleri (satýlmasý için mezada çýkarma) ve merkumûnýn (yukarýda adlarý geçen isyancýlarýn) sâlifü-z-zikr (yukarýda sözü edilen) ref’ olunan mektû’âtdan maadâ (ellerinden alýnacak devlet malýndan baþka) zabt ve tasarruflarýnda ne makule emlâk (zabtedip sahip olduklarý mal mülk) vardýr keyfiyyeti ber-vech-i bâlâ (yukarýda anlatýldýðýgibi) izâh ve der-aliyyeye (Ýstanbul) arz ve i’lâm olunmak üzere hâlâ MA’DEN-Ý HÜMÂYÛNEMÎNÝ(Ergani Ma’deni) ve DÝYARBEKÝR Valisi Saadetlü AHMEDPAÞA hazretlerine hitâben iþbu sene-i mübâreke evâhir-i Rebiyyü-l-âhirinde emr-i þerîf virilmiþ olduðu derkenârdan nümâyan (belli) olub ber-minvâl muharrer (yazýldýðý gibi) virilen emr-i þerîfin vusûlinden bahsla merkumûnýn (isyan edenlerin) ref’ olunan maktûâtlarýndan (devlet malý) karye-i DERMEÞUD (köyünde), karye-i HARÝLU ve Hassa-i Hâss (yýllýk geliri yüz bin akçeden fazla olan dirliklerdir).

Manzûr ve ma’lûm-ý devletleri buyuruldukda derkenarý mûcibince emr-i þerîf tahrîri bâbýnda emr u ferman Devletlü Saadetlü sultaným Hazretlerinindir.

Kuyruklu Ýmza MÜHÜR: Mutabýktýr

DERKENÂR MÜHÜR (el-Hac Hüseyin)

HATT-IHÜMAYUN: SÂHH TELHÎSÝMÛCÝBÝNCEEMR-ÝÞERÎFÝ ISDÂROLUNSUN BUYURULDU

Fî 6 Ramazan sene 1235 (Haziran 1820)

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 9713




--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

BORÇLU OLARAK ÖLEN ERGANÝ MA’DEN EMÝNÝ


BORÇLU OLARAK ÖLEN ERGANÝ

MA’DEN EMÝNÝ



Yazý:

4 Þa’ban sene 1178 (Ocak 1765) yýlý, Padiþah 3. Mustafa dönemi, Sadrâzam: Bahir Mustafa Paþa’dýr.

3. Mustafa’nýn hükümdarlýðýnýn ilk 5 yýlý þair ve bilgin olan KocaRagýp Paþa’nýn sadrâzamlýðýnda ülke barýþ ve rahatlýk içinde geçti, paþa ölünce savaþlarda yenilgiler ard arda geldi, ülkede barýþ kalmadý, düzen bozulmaya yüz tuttu, Padiþah bile:



Yýkýlubdur bu cihân sanma ki düzele

Devlet-i çerhi denî virdi kamu mübtezele,

Þimdi ebvâb-ý saadete geçen hep ezele

Ýþimiz kaldý hemen merhamet-i Lem-yezel’e.



(Bu devlet yýkýlýp gitmekte, düzelecek diye ümützlenme, devlet yönetimini alçaklar deðersiz kiþilere teslim etti, þimdi iþbaþýna geçenler hep aþaðýlýk kiþiler, artýk halimiz Allah’ýn merhametine kaldý.)

Kimden:

Padiþah’tan - Hatt-ý Hümâyûn

Kime:

Diyarbekir Valisi’ne Saray Kapýcýbaþýlarýndan ERGANÝ Ma’den Emîni MustafaBey’e HÜKÜM

Konu:

Ergani Ma’den Emini Mustafa Bey ma’deni iþletirken bazý ma’dencilere ma’den hazinesinden para yardýmý yaparak hazineye borçlanýr, birazýný ödediði halde 510 kuruþ borc üzerindeyken vefat eder, yetkililerden bu paranýn mirasýndan alýnmasý, karþý koyarlarsa tutuklayýp hapse koymalarý, yine parayý almalarý istenmektedir.



HATT-I HÜMAYUN ÇEVÝRÝSÝ:

Diyarbekir Valisi’ne ve DERGÂH-I ÂLÎ KAFUCIBAÞILARINDAN OLUB ERGANÝ MA’DENÝ EMÎNÝMUSTAFABEÐ dâme mecduhuya (büyüklüðü devam etsin) HÜKÜM KÝ

Dergâh-ý muallam kapucubaþýlarýndan olub hâlâ HATBAH-IÂMÝRE(Saray mutfaðý) Emîni olan HÜSEYÝN dâme mecduhunun 1172 (1758) senesine mahsûben DARBHÂNE-ÝÂMÝRE’m (para basýlan yer)Nezareti ile Ma’denler Emâneti uhdesinde (üzerinde) olub sâdýr olan Hatt-ý Hümâyûn-ý þevket-makruným mûcibince hesabý rü’yet (görülünce) ve zimmetinde iktizâ iden meblâð (para) tahsîl ve Hazine-i hümâyhunýma teslim olunub lâkin idare-i ma’den içün ba’z-ý kömürcü ve ma’denci tâifesine emîn olanlar taraflarýndan iânet (yardým) olýnmak mu’tâd (âdet olmuþ) olduðuna binaen ol vakit emîn-i mumâileyh (MustafaBey) tarafýndan MA’DENCÝKANBEROÐLUHACI OSMAN nâm kimesneye mîri sermaye akçesinden bâ-temessük (sendle) virilen akçeden beþ yüz on guruþ (510 kþ.) zimmetinde baki kalub kable-l-edâ (ödededikten sonra) fevt (vefat etmiþ) olmaðla meblâð-ý mezbûr müteveffây-ý merkumun (ölenin) terekesine vaz’u-l,yed (elkoyma) veresinden (mirasýndan) yedinde olan temessük mûcibinde tamâmen tahsîl ve tekmîl kabzýna (tüm parayý teslim alacak) me’mura teslîm olýnmak ermâným olmaðýn hâssaten iþbu emr-i þerýf-i âlî-þâným ýsdâr ve (boþbýrakýlmýþ) irsâl olunmuþdur imdi Sen ki, Vezir-i Müþârün ileyhsin vushulinde kat’an te’hîr ve tevakkufa (Ferman eline ulaþýnca sakýn geçikip oyalanma) ruhsat ve cevâz göstermeksizin meblhað-ý mezburý (parayý) icâb idenlerden tahsil ve eðer ola ki gavâil ve muhâlefet (bir zorluk çýkarýrlarsa) iderler ise ahz (yakalayýp) habs ve te’dîb (terbiyesini verip) eyleyerek tekmîlen tahsile sarf-ý külli miknet (parayý almak için var güçle çalýþ) eyliyesin ve Sen ki, Ma’den-i mezbûre (Ergani ma’deni) Emîni mîr-i mûmâ ileyhsin Sen dahi iþbu emr-i âlî-þânýmýn tenfiz ve icraâsýna (Fermanýn uygulanmasýna) ihtimâm ve dikkat eylemen bâbýnda FERMAN-I ÂLÎ-ÞÂNIMSÂDIROLMIÞDIR.

Fî 4 Þa’ban sene 1178 (Ocakla 1765)

Belge:

BOA – Cevdet Dahiliye, No 15303


http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32172/borçlu-olarak-ölen-ergani-maden-emini

--------------------------------------------------------------------------------

---

Re: Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen

dersim -

KURUÇAY (Ilýç) YÖRESÝNDE EÞKÝYALAR




KURUÇAY (Ilýç) YÖRESÝNDE EÞKÝYALAR



Yazý:

Selh-i (2. Rebiyülâh) 1182 (Aðustos 1768) yýlý, Padiþah 3. Mustafa dönemi, Sadrâzam: Silâhtar Mahir Hamza Paþa’dýr.

O yýl, Ekim’de Osmanlý -Rus savaþý baþladý.

Kimden:

Padiþahýn Silâ-þör’ü Hâcý Süleyman’dan

Kime:

Divân-ý Hümâyûn a arîze - Dilekçe

Konu:

Kuruçay (Ýliç) ilçesi köylerinden KÜSKÜ köyü ahalisinde Seyid Mustafa’nýn evini 600 kadar eþkiya basarak babasýný öldürüp evde ne bulurlarsa para, mal, eþyalarýný zorla aldýklarý, bu olaya el koyan Sivas Valisi Abdi Paþa bu soygunculardan birazýný ele geçirerek Sivas mahkemesinde yargýlandýklarýnda katil olduklarý, para cezasýna çarptýrýldýklarý.



BELGENÝN ÇEVÝRÝSÝ:

Devletlü Ýnâyetlü amme-i Ýbadullah Merhametlü Veliyyü-n-niam Cezîlü-l-lütf ve-l-kerem Efendim SULTANIM hazretleri ve Devlet ve ikbâl ve Ýclâl ile sað olsun

Arz-ýhâl kullarýdýr ki, bu kullarý KURUÇAY (Ilýç) maddesine bâ-fermân-ý celîlü-þ-þân me’mûriyyetimiz olub bundan akdem KURUÇAY kazâsýnda vâki’ KÜSKÝnâm karye sükkânýndan SEYYÝD MUSTAFA arz-ýhâl sunub: “Yine karye-i mezbûr sâkinlerinden veKARA EÞKÝYA’dan ÞEYSÜVAR OÐULLARI KÖR OSMAN ve SALÝH ve MAMO ve karýndaþý oðlu ÖMER ve TOGUNLU OÐLU ÖMER ve KAPUSUZ HACI NASUH ve ÇIRAÐI SÜLEYMAN ve karýndaþý VELÝ ve EKRADtâifesinden KOCURBÖLÜKBAÞI ve karýndaþý ÖMER ve oðullarý BEKÝRve MEHMED ve karýndaþý oðlu ÝBRAHÝMve HÜSEYÝN ve KARA MUSA karýndaþý VELÝ ve TELLÝ OÐLU BEKÝR ve MÝLLÝ BEKTAÞ ve karýndaþý HASAN ve BOZU nâm þekavet-pîþeler (iþi gücü hýrsýzlýk) beþ altý yüz neferden mütecâviz ekrâd eþkiyasýný baþlarýna cem’ ve bin yüz yetmiþ sekiz (1178/1764) senesinde karye-i mezbûreyi (adý geçen Küski köyü) üç gün muhâsara ve hânemi basub babam ÝSMAÝL’i bi-gayr-i hakk (haksýz yere) katl (öldürüp) ve yedi sekiz yüz kise (800 000) akçalýk emvâl ve eþyamý garât (yaðma) itdiler” deyû merkum SEYYÝD MUSTAFA kullarý mübârek rikâbkâm-yâba (padiþaha) harz-ýhâl itdikde ERZURUM ve SÝVASvalilerine hitâben mübâþir ma’rifetiyle emr ü celîlü-þ- þân sâdýr olub SÝVAS’a dahil olduðumuzda mefhûm-ý emr ü celîlü-þ- þân (yüce emirden anlaþýlan) üzere suret-i fermâný ERZURUMValisi tarafýna SÝVASValisi ABDÝPAÞA Hazretleri irsâl ve îsâl idüb müþârün ileyhler (iki vali) birbirleri ile haberleþüb iki tarafdan mübâþirler ta’yin olunub Ekrâd (Kürdler) taifelerinin CAD tarafýný muhkem (sýmsýký) bend idüb vâfir eyyâm (günlerce) cenk ve muharebe idüb BENAMLU KOCUR EKRAD TAÝFESÝ SÝVAS topraðýnda bulunub ekrâd tâifesinden ser-cem’iyyetlerinden (baþlýca topluluk) iþe yarayanlardan on beþ nefer kimesne ele gelüb (yakalanýp) SÝVAS’a ihzhar (mahkemeye çýkarma) ve mürâfa’ (duruþma) olýndýkda þâhide havâle ve mezbûr ekrâd taifeleri KATÝLLÜ ve KATÝL (insan öldüren) olduklarý SÝVAS Valisi ABDÝPAÞA hazretlerine cümle fukarânýn haber virmeleriyle ma’lûmlarý olub katle müstahakk (öldürülmeye lâyýk) olmalarýyle tahlhis-i giribânlarý (yakayý kurtarmak) içün yetmiþ beþ kise (75 000) akçaya cürmleri kat’ olunub yine kal’aya vâz’ (haps) olunub ol esnhada bâfermân-ý âlî müþârün ileyh hazretleri kapusuz levandât eþkiyasýnýn def’i içün taþra çýkub taþrada iken azli haberi zuhûr idüb SÝVAS’a bir saat mikarý mahalde vâki’ BERKENLÝ nâm karyede meks ve kal’ada habs olunan Ekrâd Tâifelerinin SÝVAS Müsellemi MEHMEDEMÝN’den taleb olundukda KENAN OÐLU AHMED ve BEDESTAN KETHÜDASI MUHAMMED ve KAL’A-Ý ATÝK Dizdarý (kal’a muhafýzý) iBRAHÝMnâmûn (adýnda) kimesneler yek-dil ve yekcihet olub habsleri ABDÝPAÞA hazretlerine virmeyüb cevablarýn redd itdiklerinde mübâþretimiz hesabiyle bu kullarýný tekrâr müsellem tarafýna gönderüb merkumûmlar cevab eylediler ki: “ABDÝ PAÞA azildir kal’a pâdþâhýn ve mahbuslar dahi pâd-þhahýndýr vâli-i memleket gelmedikçe habsler virilmez” deyû kat’-ý cevap itdiler vâfir müddetden sonra Mütesellem Mehmed Emin hidmetimizi yirmi üç buçuk kise (23 500) akçaya kesüb an-karîb (yakýnda) kat’ olunan akça tarafýmýza teslim olunmakda iken hafîce (gizlice) kendileri ABDÝPAÞA hazretlerinin kat’ eylediði yetmiþbeþ kise akçayý alub kal’a kapularýný küþâd ve firâr itdirdiler firarlarýndan sonra EKRAD TAÝFELERÝ KURUÇAY (Ýliç) kazâsýna varub yine tuðyhan (taþkýnlýk) üzere olub ahali-i kazâdan yedi sekiz nefer kimesneyi bilâ-âman (hiç acýmadan) katl idüb mâl ve eþyalarýný kazâ-i mezbhur fukarâlarýnýn gasb u garât (yaðmalama) eylemekden hâli olmayub el-ân bu minvâl üzere KÖROSMAN ve karýndaþý SALÝH ve TOÐUNLUOÐLUÖMERnâm kimesne firâr olduklarý mahal haber alýnub ERZURUMValisi ÝBRAHÝM PAÞA hazretleri ve gerek SÝVASValisi ABDÝ PAÞa hazretleri tarafýndan üçer def’a buyurýldý gönderilüb ve hâkim-i þer’ tarafýndan dahi üç def’a mürâsele (mahkeme mektubu) tahîr olundukda bir dürlü itâat-ý þer’i- þerîf (mahkemeye) ve emr ü celîlü-þ-þâna ýnkýyâd üzere olmayub tâði ve baði (azgýn ve serseri) olmuþlardýr bu kadarý badullahýn hakký üzerinde kalmýþdýr kanlý ve katil olan bu nâ-hem-vâre (uygunsuz) hareketde bulunan kimesneye mâlikâne ve týmar mahalli ve müstahakk olmadýðý evliyây-ý veliyyü-n-niam Efendimizin ma’lum-ý devletleridir merahim-i aliyyelerinden merchudýr ki, bu hususâtlarý MALATYA Mutasarrýfý MUSTAFA PAÞA ve CANÝKLÝHACIALÝBEY kullarýna baþka baþka birer emr ü celilü-þ- þân sâdýr olunmasýný ahali-i kazâ niyâz itmeleriyle EKRÂD TAÝFESÝ’nden ve BENAMLUAÞÝRETÝ’nden KOCUR BÖLÜKBAÞI ve oðullarý ve BOZUve BEKTAÞ ve avaneleriyle KURUÇAY’a ihzâr ve MALATYAMutasarrýfý ve HACIALÝBEÞ ma’rifetleriyle bu kullarý mübâþeretiyle mürâfý’-ý þer’e (duruþmaya çýkan) ve ihkak-ý hakk olundakdan sonra bir dahi KURUÇAY’a gelmemek üzere RAKKA’Ya (Suriye) iskân ve bu def’a dahi KÖROSMAN ve karýndaþý SALÝH ve TOÐUNLU OÐLU ÖMER itâat-ý þer’ (mahkemeye) itmeyüb ahali-i fukarâ ile mürâfi’-i þer’ (mahkemeye çýkmazlarsa) olunmaz ise bulunduklarý mahalde cezâlarý tertîb ve mâlikâneleri (beylik arazi, köþk) ve týmarlarý (yýlda ençok 19999 akçe gelir getiren ref’ (elinden alma) ve âhire tevcih (baþkasýna verme) ve mâl ve eþyalarý fruht (satýlma) ve eshab-ý hukukun mallarý geriye (çaldýklarýný sahiplerine verme) istirdâr (ellerinden alma) olunmasý için hâk-i pây-ý evliyây-ý veliyyü-n-niam efendimize (padiþah) mâ hüve-l-vâki arz-ý hale cesaret olundu husûs-ý mezkhurlar evliyây-ý veliyyü-n-ni’met Efendimizin ma’lumý devlet ve cihân-ý ârâlarý oldýkda baþka baþka zikr olunan mahallere müekkid (uyarýcý) emr ü celîlü-þ-þân sâdýr ve bu kullarý mübâþeretiyle rü’yet bulmak bâbýnda bakiyyü-l-emr ve ferman efendimiz Sultanýmýndýr. Fî 2 Rebiyü-l-âhir 1182 (aðustos 1768) MÜHÜR yari (Silahþör-ý Þehr Hacý süleyman

Belge:

BOA – Cevdet Adliye, No 599


http://img296.imageshack.us/img296/5603/171sv4.jpg



http://img384.imageshack.us/my.php?image=172tk3.jpg




http://www.karacaahmet.com/Content.ASPX/17/32173/kuruçay-yöresinde-eþkýyalar


--------------------------------------------------------------------------------

---

Mit folgendem Code, können Sie den Beitrag ganz bequem auf ihrer Homepage verlinken

<a href="http://www.iphpbb.com/foren-archiv/8/494400/492840/osmanl-belgelerinde-dersim-tarihi_ahmet-hezarfen-33096965-69579-145.html" target="_blank">Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen</a>

---

Weitere Beiträge aus dem Forum DERSÝM-ZAZA ARÞÝVÝ

Meleklerin Dersim dansý - gepostet von dersim am Sonntag 20.01.2008
Miandonike - gepostet von dersim am Freitag 11.05.2007
AIHM'in Içyer Karari ve Köye Dönüs Sorunu... Hüseyin AYGÜN - gepostet von dersim am Sonntag 17.06.2007
ZAZALAR ve DERSÝM ile ÝLGÝLÝ LÝNKLER - gepostet von dersim am Donnerstag 31.05.2007
Koê Milpeti_Milpet Dagi - gepostet von dersim am Sonntag 23.09.2007

---

Ähnliche Beiträge wie "Osmanlý Belgelerinde Dersim Tarihi_Ahmet Hezarfen"

Koloschiff - gepostet von Ice2b am Donnerstag 18.05.2006
cafe gig (4.7.) - gepostet von lizstick am Montag 12.06.2006
Epic- und Campion-Quest links - gepostet von Erris am Mittwoch 26.07.2006